Bu yerda dK - namunaning uzilgandan keyingi uzunligi; l u - dastlabki uzunlik. K o‘ndaIang kesim yuzasining nisbiy torayishi quyidagi ifodadan aniq lanadi: i// = A° - - - i o o (2 U ) л о bu yerda Ak -nam una uzilgandan keyin bo‘yincha ko‘ndalang kesimining yuzasi; A 0 - namunaning dastlabki ko‘ndalang kesim yuzasi. Nam unaning elastiklik chegarasidan keyingi deform atsiyasini ko‘rib o ‘tamiz. C ho‘zuvchi kuchni elastiklik chegarasidan yuqorida yotgan M nuq- tasigacha oshira borib, shu nuqtada yukni olsak (namunani yukdan ozod etsak) diagramma chizig‘i OA ga parallel boMgan M N chizigM b o ‘ylab orqa- ga qaytadi. Yuk olingach namunada A l \ ga teng boMgan qoldiq plastik deformatsiya qoladi. Deformatsiyaning elastik qismi (A f,.„ ) yuk olingan- dan keyin y o ‘qolib ketadi. Binobarin, elastiklik chegarasidan o ‘tgandan s o ‘ng namunaning toMiq uzayishi ikki qismdan - elastik va plastik qismlardan iborat boMadi: A /'= < + * / . ' . Qoldiq deformatsiya qancha katta boMsa, materialning plastikligi shun- cha yuqori boMadi.
Deformatsiyalar ishi. C ho‘zilish diagrammasi materialning yuqorida ko‘rib o ‘tilgan mexanik tavsiflaridan tashqari uning energetik tavsiflarini ham aniqlash im konini beradi. F - Al _koordinataIarda ch izilgan ch o‘zilish diagrammasining namuna uzilgandan k ey in g i t o ‘liq y u za si O A B D E nam unani u zish uchun sarflangan ishning miqdorini beradi (2.7-rasm).
