A b ssissa o ‘q iga nam unaning to ‘liq uzayishi, ordinata o ‘qiga esa ch o‘zuvchi kuch joylashtirilgan. Diagrammaning birinchi qismida joylashgan OAC uchburchagining yuzi elastik deformatsiyaning ishini ifo- dalaydi va materialda potensial energiya tariqasida to ‘planadi. Ushbu ishni T, elastik chegaradagi kuchni F va shu kuch ta’siridagi uzayishni Д / deb belgilab quyidagilam i topamiz: FA1 2 .7-rasm. T = - ( 2
. 12
) a , FI A gar A l - - — ek a n lig in i h iso b g a olsak , ish form ulasi q u yid agi 11>Л
k o ‘rinishni oladi: T = F 2l 2 ЕА' (2.13) 2.5. Materiallarni siqilishga sinash Tajribalaming ko'rsatishicha yumshoq po‘lat singari materiallar siqilishga ham c h o ‘zilishga ham birday ishlaydi. Shuning uchun ham bunday materi allar siqilishga kamdan-kam hollarda sinaladi. Tosh, beton, ch o ‘yan kabi m o‘rt materiallar asosan, siqilishga sinaladi. Cho‘zilishga sinash hollari kam uchraydi.
Sinash uchun silindr yok i kub sh ak lid a nam unalar tayyorlan ad i. Silindrning balandligi 3d dan ortmasligi kerak (bu yerda d - silindrning diametri). Agar balandlik bundan oshsa, silindrda s o f siqilishdan tashqari, bo‘ylama egilish ham paydo boMishi mumkin. Kubik namunalar bundan mustasno. Siqilishga sinash tajribalari m axsus press yoki ham siqadigan, ham ch o‘zadigan universal mashinalarda amalga oshiriladi. Tajriba jarayonida
