lar uchun tajriba yoMi bilan aniqlanib, spravochniklarda yozib qo‘yilgan. Bunday m e’yorning nomini ruxsat etilgan kuchlanish deyiladi va [cr] bel- gi bilan ifodalanadi. Ruxsat etilgan kuchlanishlar yoki mustahkamlik zaxirasini to ‘g ‘ri belgi- lash katta amaliy ahamiyatga ega. Agar ruxsat etilgan kuchlanish katta miq- dorda qabul qilinsa, konstruksiyaning mustahkamligiga putur yetadi. Rux sat etilgan kuchlanishning qiymati kichikroq o lin sa , konstruksiyaning oMchamlari kattalashadi; bu esa o ‘z navbatida uning vaznini va narxini
ortishiga olib keladi. Konstruksiya vaznining ortishiga ko‘p hollarda, masa- lan, samolyotsozlikda y o ‘l q o ‘yilmaydi. Ruxsat etilgan kuchlanishni to‘g ‘ri tanlash uchun ko‘pgina hollami hisob- ga olish zarur boMadi. A w alam bor konstruksiya elementlariga ta’sir etuv chi tashqi kuchlar ko‘pincha to ‘g ‘ri va aniq topilgan deb boMmaydi. Bun dan tashqari, aksariyat hollarda, ayniqsa, konstruksiya elementlarining mu rakkab shakllarida kuchlanishlar ham taqribiy aniqlanadi. Kuchlar va kuch- lanishlarni hisoblashda aniqlik darajasi qanchalik past boMsa, ruxsat etilgan kuchlanishlami belgilashda mustahkamlik zaxirasini shuncha katta tanlash lozim boMadi. Mustahkamlik zaxirasi shunday belgilanishi lozimki, piro- vard oqibatda kuch va kuchlanishlami hisoblashda yoM q o ‘yilgan xatolar yopilib ketsin. Ruxsat etilgan kuchlanishning miqdoriga materialning xili ham sezilarli ta’sir etadi. Materialning bir jinsli emasligi qancha yuqori boMsa, mustahkam lik zaxirasini shuncha katta olish zarur, chunki bir jinsli boMmagan materi- allarning mexanik hossalarini to ‘g ‘ri aniqlash murakkab masala.
