O liy o'q u V yurtlarining arxitektura V a qurilish ta ’lim y o ‘n alish I talabalari uchun darslik

 bo‘yicha; ct
3
ga parallel
yuza uchun esa ст, va ct
2
bo'yicha aylanalar chizamiz, hamda ulardan te-
gishli kuchlanishlami aniqlaymiz.
Agar uchala bosh o‘qni (ст,, ст2, ст3) kesib o‘tuvchi yuzadagi kuchla-
nishlarni aniqlash talab etilsa, u holda uchala kuchlanish bo‘yicha Mor
aylanasini chizamiz. Izlanayotgan kuchlanishlarning qiymati uchala aylana
orasidagi shtrixlangan soha ustida joylashgan boMadi. Buning isboti elas­
tiklik nazariyasida beriladi.
Og‘ma yuzaning istalgan nuqtasidagi normal va urinma kuchlanish qu­
yidagi formuladan aniqlanishi mumkin:
Bu yerda (a„ a2, o3) - bosh kuchlanishlar ст,, ст2, ст
3
bilan og‘ma yuza
normali orasidagi burchaklar.
4.8-rasmdan ko‘rinib turibdiki, hajmiy kuchlanishlar holatida eng katta
va eng kichik normal kuchlanish mos ravishda eng katta va eng kichik
bosh kuchlanishlarga teng boMadi. Eng katta urinma kuchlanish esa eng
katta aylananing radiusiga teng boMadi va bosh kuchlanish bilan 45° bur­
chak tashkil etadi, miqdori eng katta va eng kichik normal kuchlanishlar
ayirmasining yarmiga teng boMadi.
Shunday qilib, o,>ct
2
>ct
3
 shartiga amal qilinsa, hajmiy kuchlanish hola­
tida boMgan element uchun, uchala bosh kuchlanishlar mavjud boMganda,
ekstremal kuchlanishlar quyidagi formulalar bilan ifodalanadi:
cra = cr, cos
2
 a, + a , cos
2
 a 2 + cr
3
 cos
2
 a 3;
(4,9)
та = yjcr2 cos
2
 or, + a \  cos
2
 or, + cr
2
 cos
2
 a , - cr
2