O liy o'q u V yurtlarining arxitektura V a qurilish ta ’lim y o ‘n alish I talabalari uchun darslik

yassi sistem a
deb a ta la d i (1 .3-rasm ). A k s h o ld a sis- 
tem a 
fazoviy
boM adi. Y a ssi in s h o o tla r m u s ta q il k o ‘ rin is h d a k a m d a n -k a m
u c h ra y d i. K o ‘ p in c h a u la r h is o b n i so d d a la s h tiris h m aqsadida fa z o v iy siste- 
m a la rd a n a jra tib o lin a d i. Y a ssi siste m a n i fa z o v iy sistem adan a jra tib o lin is h i 
h iso b a n iq lig in i p a sa y tira d i. B ir o q m u h a n d is lik a m a liy o tid a ba’ zan shunday 
q ilis h g a t o ‘ g ‘ r i k e la d i.
Tayanchlar. 
In s h o o tn in g p o y d e v o r y o k i z a m in b ila n b irik k a n q is m i 
tayanch
deb a ta la d i. T a y a n c h la r uch x i l boM adi: s h a m irli q o ‘ z g ‘ a lu v c h i 
tayanch, s h a m irli q o ‘ z g ‘ alm as tayanch, s h a m irs iz q o ‘ z g ‘ alm as tayanch.
1.4-rasm da s h a m irli q o ‘ z g ‘ a lu v c h i ta y a n c h n in g k o n s tru k s iy a s i (a ) va 
u n in g sodda ta s v iri (b ) b e rilg a n ;b u n d a ste rje n s h a m ir (c ) a tro fid a a yla n a
o la d i, g o riz o n ta l y o ‘ n a lis h d a q o ‘ z g ‘ ala o la d i; b irg in a v e rtik a l re a k s iy a v u - 
ju d g a k e la d i.
1.5-rasm da s h a m irli q o ‘ z g ‘ alm as ta y a n c h n in g ko n stru ksiya si (a) va sodda 
ta s v iri (b ) b e rilg a n ; bu ye rd a ste rje n s h a m ir (c ) a tro fid a aylana o la d i, b iro q
g o riz o n ta l y o ‘ n a lis h d a q o ‘ z g ‘ a lm a s d ir. B u n d a y tayanchda ham g o riz o n ta l, 
h a m v e rtik a l re a k s iy a la r v u ju d g a k e la d i.

---

1.6.2. Materiallar qarshiligi masalalarida 
uchraydigan matritsa va vektorlar
M a te ria lla r q a rs h ilig i fa n id a m a trits a la r s ta tik aniq va n o a n iq balka, fe r- 
ma, arka, ram a v a boshqa k o n s tru k s iy a la rn i hisoblashda keng q o M la n ila d i.
M a trits a la r eng m u ra k k a b h is o b la rn i E H M ga p ro g ra m m a la s h tiris h d a
o ‘ z in in g ix c h a m v a y a x lit lig i ham da u n iv e rs a llig i b ila n a jra lib tu ra d i. E H M
va h iso b la sh m a te m a tika si riv o jla n g a n sari m a trits a la r q u rilis h m e xa n ik a s i- 
n in g barcha b o M im la rig a ja d a l s u r’ atda k irib borm oqda.
M asalan, M a k s v e l teorem asiga asosan m a te ria lla r q a rs h ilig i v a q u rilis h
m exanikasi m a sa la la rid a u ch ra yd ig a n m a trits a la rn in g e le m e n tla ri 
a(i = a n
xususiyatga ega boM adi. B u n d a y m atritsa d ia g on a l m a te ria lla r q a rs h ilig id a
kv a d ra t k o ‘ rin is h ig a ega boM ib, d ia g on a lig a nisbatan s im m e trik boMadi.
0 
a ,,
0
0
0