O liy o'q u V yurtlarining arxitektura V a qurilish ta ’lim y o ‘n alish I talabalari uchun darslik

ularni birdan kichik boMgan moslashtiruvchi koeffitsient (px yordamida
o‘zaro bog‘lash mumkin: аь=<ут(рҳ. Bunda ustuvorlik sharti quyidagi
ko'rinishni oladi:
a < c r r
Qurilish normalarida oqish chegarasining eng kichik miqdori sifatida
hisobiy qarshilik R qoMlanilishini e’tiborga olsak, yuqoridagi shart quyi­
dagi ko‘rinishda yoziladi:
_ 
cr < R
t , bu yerda Ф\ ~ 
•
Real konstruksiyalarda siquvchi kuchlaming aniq markazi boMmaydi,
ular hamma vaqt ma’lum yelkaga ega boMadi, bu esa kritik kuchlanishning
kamayishiga olib keladi. Buni e’tiborga olib, normalarda yana bir koeffit­
sient kiritilgan:


 >

bu yerda:
-  tasodifiy yelka «е» orqali qo‘yilgan siquvchi kuchdan
hosil boMgan kritik kuchlanish. Uning qiymati nazariy yoki tajriba usuli
bilan aniqlanadi.
Natijada bo‘ylama egilish koeffitsienti quyidagi ko‘rinishni oladi:
cr, 
cr

.p, =_*!!.
cr, cr
Shunday qilib, siqilgan sterjenlarning ustuvorlik sharti quyidagi formu­
la bilan ifodalanadi:

---

сг = — < R(p\
F
bu yerda P - hisobiy siquvchi kuch;
F - sterjenning ko‘nda!ang yuzasi;
R - materialning siqilishga boMgan hisobiy qarshiligi.
Metall konstruksiyalarida qoMlaniladigan poMatning turli markalari uchun
bo‘ylama egilish koeffitsienti ^ning qiymati egiluvchanlik Aga bogMiq
holda 13.1-jadvalda berilgan.
13.1-jadval
Markaziy siqilgan sterjenlar uchun bo‘ylama