egilish koeffitsientlari
Egiluvchanlik
Л
Turli markali po‘lat elementlar uchun ^ning qiymatlari
St. 3 va st. 4
St. 5
14G2, 15TS
10G2S,
10G2SD
15XSND
10 XSND
0
1.00
1,00
1,00
1.00
10
0.99
0,98
1.98
0,98
20
0.97
0,96
0,95
0,95
30
0,95
0,93
0,92
0.92
40
0.92
0.89
0.89
0,88
50
0,89
0,85
0,84
0,82
60
0,86
0,80
0,78
0.77
70
0,81
0,74
0.71
0,68
80
0.75
0,67
0,63
0,59
90
0,69
0,69
0.54
0.50
100
0.60
0.50
0,46
0,43
110
0,52
0,43
0,39
0.36
120
0,45
0,37
0,33
“ I
0.31
130
0.40
0.32
0.29
0,27
140
0,36
0,28
0,25
0,23
150
0.32
0,25
0,23
0.20
160
0,29
0.23
0.21
1
0,18
170
0,26
0,21
0,19
0.16
ISO
0,23
0,19
0,17
0.14
190
0.21
0.17
0,15
0,12
200
0.19
0,15
0,13
0,11
210
0,17
0,14
0,12
0.10
220
0.16
0,13
0.11
0,09
Temir-beton, yog‘och, gMsht kabi boshqa materiallar uchun ham
koeffitsienti hisoblab chiqilgan.
Steijenli sistemalami ustuvorlikka hisoblashda quyidagi uch masala hal etiladi:
1)
agar R,
F maMum boMsa, siqilgan sterjenning yuk ko‘tarish qo-
biliyati aniqlanadi;
2) agar P, F, R, (p ma’lum bo'lsa, steijenning ustuvorligi tekshiriladi;
a = P/F3) agar P, R,
ma’lum bo‘lsa, steijenning ko'ndalang kesim yuzasi
aniqlanadi F>P/ R
Yuqorida aytib o'tilgandek,
koeffitsienti jadvaldan egiluvchanlik A
orqali topiladi. Я ning o‘zi esa kesim yuzasi F va inersiya momenti J ga
bogMiq miqdordir:
Shu boisdan izlanayotgan yuzani aniqlashdan ilgari biror yuzani tus-
mollab qabul qilinadi hamda shu yuza bo‘yicha Я va ф topiladi, so'ngra
qabul qilingan yuza shart bo‘yicha tekshiriladi. Agar shart qanoatlantirilsa,
o‘sha yuza qoldiriladi, qanoatlantirilmasa, shu jarayon yana takrorlanadi.
Metall konstruksiyalami hisoblashda ko‘pincha cp koeffitsienti avval
tusmollab tanlanadi, keyin yuza aniqlanadi va shart bo‘yicha tekshiriladi.
Elementning ko‘ndalang kesimini tanlashda mustahkamlik sharti bilan bir
qatorda bikrlik shartini ham qanoatlantirish talab etiladi. Shu munosabat bi
lan qurilish konstruksiyalarining turli elementlari uchun chegaraviy egiluvchan-
liklar belgilangan. Masalan, fermaning hovonlari, ustunlari va asosiy ustunlar
uchun ruxsat etilgan eng yuqori egiluvchanlik Я=120. Fermaning boshqa
elementlari va ikkinchi darajali ustunlar uchun chegaraviy egiluvchanlik
Я=150. Metall konstruksiya!aming qolgan elementlari uchun Я=200.
Xulosa. Ushbu bobda siqiluvchan sterjenlarning ustuvorligi bilan batafsil
tanishdingiz. Siqilishga ishlaydigan sterjenlarni mustahkamlikka va ustu-
vorlikka hisoblash usullarini bilib oldingiz. Kritik kuchni aniqlash uchun
Eyler formulasini chiqardingiz.
Bilimingni sinab ko‘r
1. Q anday kur,h kritik kuch d eb ata la d i?
2. K ritik k u ch lan ish nim a?
3. S terjen larn in g eg ilu v ch an lig i n im a ?
4. Eyler form ulasi qanday k o ‘rin ish g a eg a?
5. U zunlikni k eltirish k o effitsien ti n im a ?
6. Siqilgan sterjen larn in g u stu v o rlik sh arti q an d ay yoziladi?
7. f k o effitsien ti n im a v a u n in g q iy m ati q a n d a y aniqlanadi?
8. Sterjenning ustuvorligini tekshirishda u n in g k o ‘ndalang kesimi qanday tanlanadi?
X I V B O B
K O N S T R U K S I Y A L A R N I N G O P T I M A L
О ‘ L C H A M L A R I V A I S H O N C H L I L I G I N I A N I Q L A S H
Mavzu mazmuni.
Bu bobda materiallar qarshiligi fanining ilg'or va
dolzarb ilmiy yo ‘nalishiga doir zamonaviy yondoshishlar keltirilgan. Hisobla-
nayotgan konstruksiyalarning optimal о 'Ichamlarini aniqlash shu asosda kam
xarajat, samarasi yuqori konstruksiyalami yaratish hamda ehtimollik nazari
yasi asosida ularning chidamliligini aniqlash y o ‘riqlari bayon qilingan.
14.1. O p tim a lla sh tirish m asalasi
Dostları ilə paylaş: |
