O liy o'q u V yurtlarining arxitektura V a qurilish ta ’lim y o ‘n alish I talabalari uchun darslik



Yüklə 37,71 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə295/301
tarix10.12.2023
ölçüsü37,71 Kb.
#139076
1   ...   291   292   293   294   295   296   297   298   ...   301
Materiallar qarshiligi (2) (2)

to{ty
- / x) hamda 
a
burchakka bogMiqdir.
Agar qutblanish tekisligi bosh o ‘q!arning birini yo ‘nalishi bilan mos
kelsa, sin2or = 0 boMadi. B unda ek ran n in g tegish li n uqtalari qoron-
g ‘ulashadi. Bundan tashqari fazalar farqi
t v ~ t ,
со-
-------
ty
n
songa karrali boMgan nuqtalar 
со
— - — — 
n n
da ham ekranda qora
tasm alar paydo boMadi. Bu yerda n istalgan butun son.
N atijada ekranda kelib chiqishi ikki xil boMgan qora tasm alar vujudga 
keladi.
Avvalambor, bosh o ‘qlar bilan qutblanish tekisligi o ‘zaro mos tushgan 
holda paydo boMgan bir yoki bir necha qora tasmalar. Bunday chiziqlar 
izoklin (izopona) deb ataladi. Qora tasm alam ing ikkinchi turkumi 
0, n ,
*v~tx
2 л
ga karrali boMgan 

ifodaga mos keladi.
Tajribalam lng ko‘rsatishicha, fazalar farqi (yorugMikni 
O y
va 
Ox
tek- 
isliklaridan o ‘tish vaqtlari orasidagi farq) 
cry
va proporsional boMar ekan, ya’ni
ft 
й 
. . .
/ „ - / , = ---------
= k h ( c r v - a
x)
cy 
c*


Bu yerda 
К -
materialning optik aktivligiga bogMiq boMgan proporsio­
nallik koeffitsienti.
Binobarin, tasm alaming ikkinchi xili uchun kuchlanishlar farqi 

t x
o ‘zgarmas miqdordir:
Bu yerdagi n - tasmaning tartib raqami deyiladi.
Proporsionallik koeffitsienti 
К
(optik doimiylik) namunani tajribadan 
ilgari oddiy c h o ‘zilish g a sinash o rqali aniqlanad i. A gar q u tb lan gan
yorugMikda namuna materialidan ishlangan sterjen cho‘zilsa va undan kuch­
lanish
qiymatlarda o ‘tib tursa, namunaning ekrandagi tasviri ketma-ket qorayadi.
2 л
Ikki qorayish orasidagi yukni oMchash orqali cr - —^ aniqlanadi, keyin
со
 
ning mazkur qiymati uchun 
k
koeffitsienti topiladi.
Modeldagi qoramtir tasmalar izoponalardan yengil farqlanadi. Agar pol­
yarizator birgalikda og‘dirilsa, ya’ni a burchagi o ‘zgartirilsa, izoponalar 
o ‘zining shaklini o ‘zgartiradi. cr,, - c r tasmalari esa o‘zgarmas boMib qola- 
veradi. Tekis modelning kuchlanish holatini tekshirishda shu usuldan foy- 
dalaniladi. Kutblanish tekisligini og'dirish yoMi bilan (ko‘pincha 5° interval 
bilan) izoponalar oilasi tuziladi. Izoponalar asosida modelda bosh kuchlaming 
trayektoriyalari qiyinchiliklarsiz quriladi.
Agar polyarizator va analizatorlam ing holatini o ‘zgartirmay, modelga 
qo'yiladigan yukni o ‘zgartiriIsa, modelning tasvirida tasm alam ing paydo 
boMishi va siljishini ko‘rish mumkin. Masalan, prizmatik brus egilganda 
I5.17-rasmda ko ‘rsatilgan tasmalar sistemasi hosil boMadi.


2 л


0; —
; 2 —

3 —
;
cokh
’ 
cokh
’ 
cokh

cokh'


M odelning o ‘rta qismida, s o f egilish boMgan joyda, tasm alam ing bir 
tekisda joylashganligini ko ‘ramiz. Bu kesim balandligi b o ‘yicha kuchla- 
nishlam ing chiziqli qonun bo‘yicha tarqalganligini bildiradi. Y uk ortgan sari 
brusning yuqori va pastki qirralarida yangi tasmalar hosil boMib, neytral 
chiziq tom on siljiydi. Bunda tasm alar zichlashadi, biroq tarq alish tarzi 
o ‘zgarmaydi. Yukni noldan boshlab orttira borib, har bir tasm aning tartibi- 
ni juda oson aniqlasa boMadi, 

Yüklə 37,71 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   291   292   293   294   295   296   297   298   ...   301




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin