O. M. Mirtazaev epidemiologiyadan amaliy mashg

I. Retrospektiv epidemiologik tahlil:
1) kasallanishning ko’p yillik va har yillik dinamikasini tahlil qilish.
2) kasallanishning turli xil hududlarda va aholi guruhlari o’rtasida
tarqalganligini baholash.
3) ma’lum hududda joylashgan obektlarning sanitariya holatiga baho berish.
4) olib borilgan profilaktik va epidemiyaga qarshi chora tadbirlar sifati
va samaradorligini ko’rib chiqish.
5) kasallanishning ko’payishiga sabab bo’lgan omillar va shart-sharoitlarni
tahlil qilishni asoslab beradi. Kasallanish ko’p yillik dinamikasining tahlili ma’lum
hududda kasallanishning davriyligini hisobga olgan holda uning tendensiyasini
aniqlashga yo’naltirilgan. Kasallanishni hudud bo’yicha tahlil qilish tanlangan
hududiy birliklarda (tuman, mikrouchastka, aholi punktlari va h.k.), kasallanish
ko’rsatkichlarining o’rtacha ko’p yillik darajasi asosida bajariladi, bunda
kasallanish darajasini hisobga olgan holda turg’un, xavfli hududlar aniqlanadi. Bu
hududlarni birmuncha chuqurroq o’rganish lozim bo’lib, bunda ularning sanitariya
holatini epidemiologik baholash va aholining ko’proq kasallanuvchi guruhlarini
aniqlashni hisobga olish maqsadga muvofiq bo’ladi.

---

211
Aholi guruhlari bo’yicha kasallanishni tahlil qilish asosan xavfli hududlarda

olib boriladi. Kasallanish turlicha yoki iqtisodiy, kasbiy, ijtimoiy xavfli guruhlar
bo’yicha baholanadi. Kasallanishning ko’payish sabablarini aniqlash uchun
kompleks tahlil qilish retrospektiv tahlilning yakuniy bosqichi hisoblanadi. Bu
tahlilni amalga oshirishda kasallanish ko’proq uchragan hududlarning sharoitlari
va sabablari haqidagi gipotezalar ko’tariladi.
II. Operativ (tezkorlik bilan olib boriladigan) epidemiologik tahlil. Bu
tahlilning vazifalari quyidagilardan iborat:
1. Epidemik jarayon dinamikasini kuzatib borish.
2. Xavfli omillar paydo bo’lishi ustidan kuzatuv o’rnatish.
3. Epidemiologik holatni baholash.
4. Kasallanishning ko’payishiga sabab bo’ladigan omillar va sharoitlarni
aniqlash.
Operativ tahlilning oxirgi bosqichida ma’lum bir hududda, ayni bir aholi
guruhlari o’rtasida kasallanishning o’sishiga olib keluvchi sabablar to’g’risida
gipotezalar keltiriladi.
Boshqaruvchilik ishlari quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- parazitar kasalliklarga qaratilgan profilaktik chora-tadbirlarni rejalashtirish
va ularni amalga oshirilishi ustidan nazorat o’rnatib borish.
- epidemiologik holat yomonlashganda o’tkaziladigan chora-tadbirlarni
rejalashtirish.
- sanitariya-epidemiologiya nazoratining ishlarining sifati va samaradorligini
oshirishga qaratilgan chora-tadbirlarni yaxshi yo’lga qo’yish. Profilaktik va
epidemiyaga qarshi chora-tadbirlar, SSVning maxsus buyrug’i asosida olib
boriladi. Aholini gelmintozlarga tekshirish to’g’risida ko’rsatma.
1. Gijjalar bilan zararlangan odamlarni aniqlash. Buni shifoxonadagi har
qanday vrachlar. poliklinika, QVP vrachlari, maktab, bog’chalardagi bolalar
vrachlari,
tibbiyot-sanitariya
qismlari,
ishlab-chiqarish
korxonalaridagi
sog’lomlashtirish punktlarining vrachlari bajaradilar.
Yuqumli kasalliklar kabineti ana Shu gijjalar bilan zararlangan odamlarni
hisobga olish, dispanser kuzatuviga olish, davolash, profilaktik ishlar olib borish
bilan Shug’ullanadi. Bunday kabinetlar bo’lmaganda bu ishlarni pediatr, terapevt,
uchastka vrachlari bajaradi.
Gelmintozlarga laboratoriya tekshiruv ishlarini, davolash-profilaktika
muassasalarining klinika-diagnostik laboratoriyalarida o’tkaziladi. Sanitariya-
epidemiologiya xizmati xodimlari esa aholini gelmintozlarga tekshirishni tashkil
etish, unga rahbarlik qilish, ish sifati va samarasini tekshirib turishi kerak.