O. M. Mirtazaev epidemiologiyadan amaliy mashg

IV. Prognostik epidemiologiya va prognostik epidemiologiya usullari
nisbatan yangi bo’lib, yaqinda tashkil topa boshladi. Bu usulni qo’llashda ikki xil
yo’nalish mavjud:
a) bo’lib o’tgan yoki kuzatilgan kasalliklarning tahlili natijalarini rasmiy-
matematik modellashtirish yo’li bilan kasallikning kelajakda qanday darajada
tarqalishi mumkin ekanligini oldindan aniqlab berish.
b) deterministik modellashtirish usuli - bu usul kasallikning kelib chiqishi va
tarqalishi uchun zarur bo’lgan sabablar va shart-sharoitlarning o’zgarishi
ehtimollarini tahlil qilib, Shunga binoan kasallikning bundan keyingi davrda
qanday darajada uchrashi mumkinligini oldindan aniqlab olishga asoslangan. Bu
usulni qo’llash tekshirilayotgan kasallikning kelib chiqish va tarqalish sabablari
yaxshi o’rganilgan holdagina ko’ngildagidek natija beradi.
Epidemiologik diagnoz 

Epidemiologik diagnozning asosan ikki xil usuli mavjud:

1. Kasallik o’chog’ida o’tkaziladigan epidemiologik tekshiruv.
2. Epidemiologik tahlil.
4-jadval.
Epidemiologik diagnostika usullari 

Kasallik o’chog’ida

o’tkaziladigan
epidemiologik tekshiruv
Epidemiologik tahlil

Yakka
holda

uchraydiga
n kasallik
o’choqlarin
i tekshirish

Bir necha yoki

bir guruh
kasallar
uchragan
o’choqlarni
tekshirish.
Prognostik
epidemiologik
tahlil -
epidemiologik
razvedka

Operativ yoki

kundalik
epidemiologik
tahlil

Retrospektiv

yoki o’tmishga
asoslanib
qilinadigan
epidemiologik
tahlil

Kasallik o’chog’ida o’tkaziladigan epidemiologik tekshirish. Yuqumli

kasallik o’chog’ida epidemiyaga qarshi olib boriladigan chora-tadbirlarning
samarasi, kasallangan odamni aniqlash hamda uni atrofdagilardan ajratib qo’yish
muddatiga, kasallikning paydo bo’lish va boshqalarga yuqish sabablarini
aniqlashga bog’liq bo’ladi. Yuqumli kasal yoki bakteriya tashuvchi aniqlangan
holda kasallik o’chog’i qaerda bo’lishidan qat’iy nazar (oilada, xonada, uyushgan
guruhlarda) bemorning o’ziga nisbatan, unga yaqin yurgan kishilarga hamda
atrofdagi vaziyatga taalluqli chora-tadbirlar ko’riladi. Shu chora-tadbirlarni
rejalashtirish uchun, kasallik o’chog’ida epidemiologik tekshirish o’tkaziladi.
Epidemiologik tekshirishning maqsadi:
a) gumon qilingan infeksiya manbaini va uning yuqish yo’llarini aniqlash;

---

28
b) kasallik qo’zg’atuvchisini yuqtirishda qatnashadigan omillarni aniqlash;

v) kasallik o’chog’ining chegaralarini belgilash;
g) zararsizlantirilishi lozim bo’lgan atrof-muhit obektlarini aniqlash;
d) kasallik yuqish xavfi bo’lgan shaxslarni, shuningdek tibbiyot xodimlari
kuzatuviga muhtoj, ayrim hollarda esa ajratib qo’yilishi lozim bo’lgan shaxslarni
aniqlash;
e) kasallik o’chog’ini tugatish bo’yicha tadbirlar rejasini tuzish.
Sanitariya-epidemiologiya xizmati xodimlari bemor yoki bakteriya tashuvchi
haqida "shoshilinch bildirish xati (№ 058 hisob shakli)" olinishi bilan
epidemiologik tekshirishni boshlaydilar.
Epidemiologik tekshirishni asosan epidemiolog vrachlar yoki ularning
yordamchilari o’tkazadilar, ba’zi hollarda vaziyatga qarab sanitariya vrachlari yoki
boshqa soha xodimlari jalb qilinishi mumkin.