O. M. Mirtazaev epidemiologiyadan amaliy mashg

Dezinfeksiyaning kimyoviy usuli. Bu usul dezinfeksiya uchun har xil
kimyoviy moddalarni qo’llashdan iborat. Turli xil dezinfeksiyalovchi moddalarni
mikroblarga har xil yo’l bilan ta’sir qilish xususiyatiga ega. Dezinfeksiya uchun
ishlatiladigan eng muhim kimyoviy vositalar: kislotalar, ishqorlar, sovunlar, fenol
va uning unumlari, krezollar va uning unumlari, lizol, naftalizol, og’ir metallar va
ularning turlari (simob II xlorid-sulema), xlor va xlor saqlovchi preparatlar, quruq
xlorli ohak, xloraminlar va boshqalar.
Kimyoviy dezinfeksiyalovchi moddalarni qo’llash uchun zarur bo’lgan
sharoitlar:
1. Kimyoviy dezinfeksiya uchun qo’llaniladigan vositalarni asosan suvda
eritilgan yoki emulsiyalar, aralashmalar holda qo’llash lozim.
2. Dezinfeksiya uchun ishlatiladigan moddalarning zarur konsentratsiyalariga
rioya qilish.
3. Dezinfeksiya qilinadigan vositalar va zararsizlantiriladigan buyumlar
orasida yetarlicha muloqot vaqt bo’lishini taminlash.
4. Dezinfeksiya qiladigan moddalarning ta’sir qilish muddatlariga rioya qilish
(ekspozitsiya).
Dezinfeksiyaning kimyoviy usulini qo’llashninig eng muhim sharti

---

78
dezinfeksiya qiladigan vosita bilan patogen mikroblar o’rtasidagi zarur muloqotni

ta’minlash hisoblanadi.
Shu maqsadda har qanday dezinfeksiya usulida (sepish, bo’ktirish va
boshqalar) dezinfeksiya qiladigan suyuqliklar yoki gazsimon moddalarni yetarlicha
miqdorda sarflash zarur.
Dezinfeksiyaning biologik usuli. Infeksiya qo’zg’atuvchilarini biologik
vositalar bilan yo’qotishning o’ziga xos vazifasi bor. Bunday usul o’choqli
dezinfeksiyada ishlatilmaydi.
Biologik usulga suvlarni tuproq va shag’al-toshlar orqali sizdirilib,
o’tkazilishi natijasida tozalash yoki go’ng va chiqindilarni yerga ko’mib tuproqda
chiritish natijasida mikroblarni o’ldirish kabilar misol bo’ladi.