ÖĞretiM İlke ve yöntemleri
Yüklə 2,8 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 71. Aşağıdakilerden hangisi klasik koşullanma öğrenilmiştir (2003 KPSS-59)
- 68. Aşağıdakilerden hangisi klasik (tepkisel) koşullanma sürecinde en öncelikli zorunlu- luktur (2002 KPSS-88)
- Bu öğrencinin davranışı edimsel koşullanma ilkelerine göre aşağıdakilerden hangisine örnektir (2002 KPSS-3) 72.
- Aşağıdakilerden hangisi koşullanma yoluyla öğrenmede babanın yerini tutan öğedir (2003 KPSS-60)
- Alinin, ablası üç aylık bir ayrılıktan sonra eve geri döndüğünde, yine "Seni anneme söylerim" demeye başlaması, aşağıdakilerden hangisine örnektir (2003 KPSS-75)
- Aşağıdakilerden hangisi öğrencinin İngilizce öğretmenine de hasta otduğunu söyleyerek zayıf not almaktan kurtulmaya çalışmasını açıklar (2003 KPSS-77)
- Bu durumu aşağıdakilerden hangisi açıklar (2004 KPSS-22)
- Çocuğun zamanla bu davranışı yapmaması aşağıdakilerden hangisine örnektir (2003 KPSS-76)
- Yukarıda verilen tepkisel koşullanma örneğine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur (2004 KPSS-23)
- Bu örnekteki İzmir sözcüğü aşağıdakiierden hangisinin işlevini yerine getirmektedir (2004 KPSS-24)
- Bu örnekte babasının yüzündeki öfkeli ifade Gülün davranışını kontrol eden ne tür bir uyarıcıdır (2004 KPSS-36)
- Ashnın davranışında görülen bu değişme, aşağıdakilerden hangisinin sonucudur (2004 KPSS-35)
- Aşağıdaki özdeyişlerden hangisi, koşullama yoluyla Öğrenmede gözlenen "uyarıcı genellemesi" olgusunu çağrıştırmaktadır (2004 KPSS-38)
- Köpeğin ıslık sesini duyduğunda tekrar ön ayaklarından birini uzatmaya başlaması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir (2004KPSS-41)
- Sistematik duyarsızlaştııma
- Kötü alışkanlıkların (öğrenmelerin) yok edilmesi 1. Eşik Yöntem (Alıştırma Yöntemi)
- Eğitim açısından Gutherinin görüşleri
- Bu durumda baba, aşağıdaki öğrenme ku-ramcılarından hangisinin görüşlerini uygu-lamaktadır (2002 KPSS-104)
67. Kuyruğuna bastığı bir kedi tarafından tırmalanıncaya kadar kedilerden korkmayan çocuk, bu olaydan sonra her kedi gördüğünde korkup kaçmaktadır Aşağıdakilerden hangisi çocuğun kedilerden korkup kaçma davranışına örnektir? (2002 KPSS-87)
E) Klasik koşullanma 71. Aşağıdakilerden hangisi klasik koşullanma öğrenilmiştir? (2003 KPSS-59)
E) Düzenli ödev yapma alışkanlığı ile  68. Aşağıdakilerden hangisi klasik (tepkisel) koşullanma sürecinde en öncelikli zorunlu-luktur? (2002 KPSS-88)
E) Davranışın adım adım geliştirilmesi 69. Her hafta düzenli olarak devam ettiği derste, öğretim elemanının derse devama önem vermediğini gören öğrenci bir süre sonra o derse devam etmemeye başlamıştır. Bu öğrencinin davranışı edimsel koşullanma ilkelerine göre aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2002 KPSS-3) 72. Sakalları olan bir baba bebeğini her akşam eve geldiğinde öpmekte, her defasında babanın sakalları bebeğin yüzünü acıttığı için bebek ağlamaktadır. Bir sure sonra bebek, babasının yanına yaklaştığını görür görmez ağlamaya başlamıştır. Aşağıdakilerden hangisi koşullanma yoluyla öğrenmede babanın yerini tutan öğedir? (2003 KPSS-60)
E) Genelleme
38 öğrenme Psikolojisl   73. Aşağıdakilerden hangisi bir öğrencinin annesinin hediye ettiği kalemle girdiği sınavdan çok yüksek puan alması sonucunda, daha sonraki sınavlarda da aynı kalemi kullanmasını nitelendirir? 2003 KPSS-71)
E) Koşulsuz tepki 74. 18 yaşındaki ablası ile aralarında her anlaşmazlık çıktığında "Seni anneme söyleyeceğim" diyen 7 yaşındaki Ali, ablasının artık durumdan sıkılıp, birkaç kez üst üste "Istiyorsan git söyle" demesi üzerine bu davranışını göstermemeye başlar. Ablası üniversite sınavını kazanıp başka bir şehirde yaşamaya başlar, üç ay sonra ablası tatil için eve döndüğünde. AIı ablası ile aralarmda çıkan her anlaşmazlıkta yine "Seni anneme söyleyeceğim" demeye başlar. Ali'nin, ablası üç aylık bir ayrılıktan sonra eve geri döndüğünde, yine "Seni anneme söylerim" demeye başlaması, aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2003 KPSS-75)
E) Karşıt tepki oluşturma 76. Matematik Ödevini yapmayan bir öğrenci öğretmenine hasta olduğunu söylemesi üzerine zayıf not almaz. Aynı öğrenci bir başka gün sonra ingilizce dersinde de ödevini yapmadığında, öğretmenine hasta olduğu için ödevini yapamadığı söyler. Aşağıdakilerden hangisi öğrencinin İngilizce öğretmenine de hasta otduğunu söyleyerek zayıf not almaktan kurtulmaya çalışmasını açıklar? (2003 KPSS-77)
E) Olumsuz aktarma 77. Oynayacağı tiyatro oyununa hazırlanan oyuncu makyaj yaparken makyaj fırçasını görüne batırmış ve gözü fena halde yaşarmıştır. Ertesi gün fırçayı eline alır almaz gözünün tekrar yaşardığını fark etmiştir. Bu durumu aşağıdakilerden hangisi açıklar? (2004 KPSS-22)
E) Olumsuz koşullanma 75. Bir çocuk evde kardeşlen ile oyun oynarken, kardeşlerinin oynadığı oyuncağı istediğinde ağlayarak annesinin yanına gitmekte ve annesi kardeşlerinin elinden oyuncağı alıp kendisine vermektedir. Çocuk anaokuluna başladığında arkadaşlarının oynadığı bir oyuncağı istediği zaman ağlayarak öğretmeninin yanma gider. Ancak öğretmeni arkadaşlarının elinden oyuncağı alıp ona vermediği için zamanla bu davranışı yapmamaya başlar. Çocuğun zamanla bu davranışı yapmaması aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2003 KPSS-76)
E) Sistematik duyarsızlaştırma 78. Diz kapağımızın altındaki belirti bir noktaya vurulduğunda ayağımız sıçrar: bir ıslık sesi böyle bir tepki ortaya çıkarmaz. Ancak, bir ıslık sesi duyar ve hemen arkasından diz kapağımızın altındaki bir noktaya darbe alırsak, bu olay defalarca tekrarlandığı takdirde ıslık sesi kendi başına ayak sıçratma tepkisini ortaya çıkartmaya başlar. Yukarıda verilen tepkisel koşullanma örneğine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? (2004 KPSS-23)
E) Diz kapağının altına vurulan darbe koşulsuz tepki, ıslık sesi koşullu tepkidir. Öğrenme Psikolojisl 39 
A) Nötr C) Koşullu 79. İstanbul'da yaşayan Nurdan İzmir'e gittiğinde cüzdanını çaldırmıştır. Ne zaman Izmir lafını duysa midesine kramp girmektedir. Bu örnekteki İzmir sözcüğü aşağıdakiierden hangisinin işlevini yerine getirmektedir? (2004 KPSS-24)
E) Olumsuz pekiştireç 82. Gül, akşam eve gelince babasından kendisine bir cep telefonu almasını istemeye karar verir. Ancak, işinden dönen babasının yüzündeki öfkeli ifadeyi görünce, bu isteğini ona iletmeyi ertelemesinin
B)Koşulsuz D) Ayırt edici E) Pekiştirici 
84. 85. 80. Tepkisel koşullama ilkelerine göre, olumlu duygusal tepki uyandıran bir uyarıcıyla eşleştirilen bir nötr uyarıcı, bir süre sonra tek başına aynı olumlu tepkiyi uyandırır. Aşağıdaki durumların hangisinde, bu ilkeden yararlanılmaya çalışılmaktadır? (2004 KPSS-25)
E) Emniyet kemeri kullanmayı özendirmek için, emniyet kemeri takan ve takmayan sürücülerin kaza sonrasındaki durumlarının gösterilmesi 81. Aslı ders başladığı halde sırasına oturmayıp sınıfta dolaşmaktadır Yerine oturmayıp dolaştığı için öğretmeni Aslı'yı azarlamış ve Aslı hemen sırasına oturmuştur bu yaşantıdan sonra Aslı öğretmenini sınıfın kapısında görür görmez hemen sırasına oturmaya başlamıştır. Ash'nın davranışında görülen bu değişme, aşağıdakilerden hangisinin sonucudur? (2004 KPSS-35)
E) Sosyal öğrenme 83. Sinema alanında uzman film eleştirmeni bir konuşması sonunda övgüler almıştır. Bu övgüierden sonra her konuda görüş belirtir olmuştur. hangisiyle Bu durum aşağıdakilerden açıklanabilir? (2004 KPSS-37)
E) Sönmeye direnç Aşağıdaki özdeyişlerden hangisi, koşullama yoluyla Öğrenmede gözlenen "uyarıcı genellemesi" olgusunu çağrıştırmaktadır? (2004 KPSS-38)
E) Fazla naz âşık usandırır. Bir köpek, sahibi ıslık çaldığı zaman ön ayaklarından birini uzatarak tokalaşma hareketi yaptığında kendisine yiyecek verileceğini Öğrenmiştir. Daha sonra, köpeğin bu davranışı ön ayağını uzattığında yiyecek verilmeyerek söndürülmüş ve köpek, sahibi ıslık çaldığında artık bu davranışı yapmaz hale gelmiştir. Ancak, oradan bir süre geçtikten sonra sahibi ıslık çaldığında köpeğin tekrar ön ayaklarından birini uzatarak tokalaşma hareketi yapmaya başladığı gözlenmiştir. Köpeğin ıslık sesini duyduğunda tekrar ön ayaklarından birini uzatmaya başlaması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? (2004KPSS-41)
E) Olumlu aktarma ,: 40 öğrenme Psikolojisi   BİTİŞİKLİK KURAMLARI
Bitişik kuramcılara göre öğrenme tek denemede bile gerçekleşebilir. Korku insanlarda tek denemede gerçekleşebilir. örnek, boğulma tehlikesi, elektrik çarpması vb. Burada yapılan işlem genellemedir. Genelleme, öğrenilmiş bir davranışın çok çeşitli durumlarda işe yaramasını sağlar. istenmeyen davranışların ortadan kaldırılması üzerine yoğunlaşmışlardır. Pekiştirme ve ödülü kabul etmemişlerdir. Bitişiklik kuramları içerisinde VVatson ve Guthrie ele alınmıştır.
V öğrenmeyi açıklamıştır. uyarıcı-tepki bitişikliği olarak
Korku koşullanması Küçük bir çocuk (Albert) beyaz renkli fare ile oynarken arkasından ani bir gürültü (ses) yapılarak fareden korkması sağlanmıştır. Çocuk bundan sonra gördüğü beyaza benzer her şeyden (beyaz sakallı dede, beyaz oyuncak) uyarıcı genellemesiyle korkmuştur. Sistematik duyarsızlaştııma Tepkiye neden olan durum parçalara ayrılıp her parçada duyarsızlaştırma (örnek rahatlama tekniği) yapılır. Aslında bir anlamda klasik koşullanmadır. Korku öğrenilmişse, korkmama da öğrenilir. Bunun için önce çocuğa korktuğu şeyden (fare) korkmayan çocukların oynadığı bir oyun, tv. filmi izlettirilmiştir. Daha sonra sevmediği şey (fare) yavaş yavaş gösterilerek (fare bir kafes içerisinde yavaş yavaş yaklaştırılır) korku ortadan kaldırılmıştır,
En son ve En Sık ilkesi VVatson öğrenmede ödüllendirme ve ya pekiştirmeden söz etmemiş. Bunun yerine herhangi bir uyarıcıya verilecek tepki. o uyarıcıya verilen en son ve en çok tekrarlanan tepki olacaktır demiştir. Bir başka deyişle zor olan bir problemi çözmekten hoşlanmayan bir öğrenci benzer nitelikte bir problemle karşılaşınca yine çözmekten hoşlanmayacaktır. 2- GUTHRİE Guthrie'ye göre çağrışımsal U-T bağlarının kuruluşunun tek yasası işaret ve tepki bitişikliğidir. Guthrie'nin önerdiği sistemde şartlı uyarıcılar aslında hareket tepkilerinin meydana getirdiği uyarıcılardır. Bu uyarıcılar alışkanlıklara bir bütünlük ve devamlılık kazandırır. Guthrie, diğer kuramcılar gibi öğrenmenin sonuçlarıyla ilgilenmez. Organizmanın hareket tepkilerine önem verir. Eğitimde ikaz etme ve tavsiyede bulunma yerine doğru davranışın bizzat yaptırlması gerekir. • Öğrenmenin tek yasası bitişikliktir.
öğrenme Psikolojisİ 41  bu hep böyle devam eder .Daha sonra annesi kızının manto ve şapkayı atmasını saptayan uyancının onu azarlaması olduğunu anlayarak diğer seferinde manto ve çantasını alarak dışarı çıkmasını ister ve içeri girer girmez manto ve çantayı asmasını ister. Bu kez davranış düzelir.
• Öğrenmeye yön veren en önemli etmen hazır oluştur. Kötü alışkanlıkların (öğrenmelerin) yok edilmesi 1. Eşik Yöntem (Alıştırma Yöntemi) İstenmeyen davranışları, istenen davranışlara dönüştürmeyi sağlayan bir öğrenme tekniğidir. Koşullandırılmış istenmeyen tepkileri söndürmeyi amaçlar. Bireyin istemediği uyarıcı en azdan en çoğa doğru belirli düzeylerde verilir.
2. Bıktırma Yöntemi Istenmeyen davranış organizmaya biktırıncaya ve sıkılıncaya kadar yaptırılır. Organizma istenmeyen davranışı yapmaktan sıkıldığı için davranış sönme eğilimine girer. Bıktırma yönteminde (doyurma, taşırma da denir) bireyin ilgisini çeken herhangi bir durumla yoğun bir şekilde yüzleşmesi sağlanarak kendisine çekici gelen durum belli bir süre sonra artık bıkkınlık verecek duruma gelir. Örnek;
3. Zıt Tepki Yöntemi Bu yöntemde istenmeyen davranışı meydana getiren uyarıcı ile birlikte, ona zıt olan onunla rekabet edebilecek istenen davranışı meydana getiren uyarıcı sunulur. Bireye yapmaktan kaçındığı ve hoşlanmadığı davranış, hoşlandığı ve yapmak istediği bir davranış ile birlikte yaptırılır . Örneğin ; kediden korkan çocuğa annesi kedi hediye eder. Kedi korku yaratan uyarıcıdır. Anne ise sevilen güven duyulan uyarcıdır. İkisi birlikte sunulduğunda, eğer anne daha baskın bir uyarıcı ise, anneye karşı duyulan güven, kediye karşı da oluşacak, kediyi tek başına gördüğünde de ondan korkmayacaktır. Örnek: sigarayı bırakmak isteyen birinin sakız çiğneyerek sigarayı unutmaya çalışması. Eğitim açısından Gutheri'nin görüşleri Eğitim hedeflerini önceden belirlemek gerekir. Çünkü istenen tepkileri alabilmek için hangi uyarıcıları vermememiz gerektiğini bilmeliyiz. Bitişiklik kuramını savunması nedeni ile hangi tepkiler bireye kazandırılacak hangileri kazandırılmayacak önceden bilinmelidir. Dikkat çekici bir uyarıcıya beklenen tepki verilebilir. Öğrenme-öğretme ortamı düzenlenirken, öğrencilere verilecek uyarıcılar onların dikkatlerini çekmelidir ki beklenen tepkiyi versinler. "Dikkat edilen şey yapılan şey için işaret haline gelir." Öğrencinin öğrenmeye karşı ihtiyaç duyması gerekir. Öğrenciye bu ihtiyaç hissettirilmelidir. Aynı zamanda alıştırma önemlidir. Ancak öğrenme açısından değil ona göre öğrenme tek denemede oluşur ancak becerinin ve performansın geliştirilmesi için tekrarlar önemlidir. Okul yaşamın gerçek temsücisi olmalıdır. Çünkü öğrenci yaptığı şeyi öğrenir bir başka deyişle yaparak yaşayarak öğrenme önemlidir. Bu nedenle okui dışında ne yapması gerekiyorsa okul içinde de aynı şeyi yapmalıdır. Ceza yerinde kullanıldığında etkilidir. İstenmeyen davranışa zıt bir davranış olması önemlidir. Uyulmayacak emirler yada yerine getirilmeyecek nasihatler verilmemelidir. Örneğin derste arkadaşı ile konuşan bir çocuğa kızıp bağırmak yerine bir soru sormak ve ya tahtada bir problem çözmek daha etkili olacaktır. Çünkü öğrenmenin kızması gürültüyü azaltmayacak artıracaktır. 42 öğrenme Psikolojisl  86. Bir baba sigara içmeye özen en çocuğunun önüne sigaraları koyarak, sigaradan bıktınncaya kadar sigara dumanı içine çekmesini sağlamıştır.
Bu durumda baba, aşağıdaki öğrenme ku-ramcılarından hangisinin görüşlerini uygu-lamaktadır? (2002 KPSS-104)
E) Skinner ARAÇSAL KOŞULLANMA (Thorndike) BAĞLAŞIMCILIK Thorndike'ın kuramı Bağ kuramı, bağlantı ya da çağrım yoluyla öğrenme olarak da bilinir. Bu kuram, iki uyarıcının aynı anda tekrar tekrar ortaya çıkmasıyla iki uyarıcının bağlantılı duruma gelmesi ve birinin diğerini hatırlatması temeline dayanır. Bağlaşımcılık Thorndike çağrışımı, duygusal uyarıcılar ile harekete geçiriciler arasında kurulan bir bağ olarak görmektedir. Bu nedenle onun kuramı bağlaşımcılık olarak adlandırılmaktadır. İlgilendiği konu sadece uyarıcı koşullar ve davranış eğilimleri değil, aym zamanda uyarıcı ve tepkiyi bir arada tutan şeyin ne olduğudur. Thorndike, uyarıcı ve tepkinin sinirsel bir bağla bağlandığına ifade etmiştir. Seçme Ve Bağlama Thomdike'a göre öğrenmenin en temel formu deneme-yanılma öğrenmesidir. İnsan ya da hayvan olsun, öğrenme durumunda olan organizma, belli bir problemlerie karşılaştığında kendisi amaca götürmeyen başarısız tepkileri eler. Haz ile sonuçlanan, başarıya götüren tepkiler kalıcı hale gelir. öğrenici olan organizma, kafesten kaçma, bir yiyeceğe ulaşma, para kazanma gibi çeşitli amaçlara ulaşmak zorunda olduğu problemli bir durumla karşılaştırılır. Organizma amaca ulaşmak için değişik davranışlar yapar. Bunlardan bazıları amacına ulaştırır, bazıları ulaştırmaz. Öğrenen organizma aynı problemle karşılaştığında amaca ulaştıran tepkileri seçer. Thorndike bu duruma daha sonra seçme ve bağlama adını vermiştir. Bu durumu yaptığı deneyle açıklamıştır; Kediyi bir kafese koymuştur. Kedi kafesten dışarıya çıkmaya çalışacaktır. Ancak dışarı çıkabilmesi için bir pedala basması yada bir zinciri çekmesi gerekmektedir. ilk denemelerde hayvan epeyce bir çaba harcamış ancak başarılı olamamıştır. Kafesin içindeki her şeye saldırmış aralıklardan kaçmaya çalışmıştır. En sonunda tesadüfen pedal basmış ve dışarı çıkmayı başarmıştır. Daha sonraki denemelerde hayvan saldırma davranışını bırakarak pedala basarak dışarı çıkmıştır. Kedi burada deneme yanılma yolu ile kafesten çıkmayı öğrenmiştir. Yüklə 2,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
Vatson için en önemli şey uyarıcı-tepki ikileminin tekrarlanma sıklığıdır. Basit bir labirent yapıp koridorun sonunda yiyecek koydu. Labirentte koşmayı ilk kez öğrenen farenin diğer tekrarları otomatik olarak yaptığını fark etti. İlk defada bir uyarıcıyla başlayan daha sonra uyarıcısız da gerçekleşti ver davranış bir alışkanlık halini aldı. VVatson'un kuramı Thorndike'ın etki yasasından farklıdır. Çünkü onun çalışmasında memnuniyet ve hoşnutsuzluk gibi psikolojik kavramlara yer yoktur. Tekrar, pekiştirme ve etki yasasını reddeder. Bilişsel süreçlere tamamen karşı çıkmıştır. Ona göre düşünce açıklanabilir ve konuşmada öğrenilebilecek basit bir davranış biçimidir. VVatson, öğrenmeyi davranış gelişiminin temel süreci olarak kabul etmiş ve " bir insan ne öğrenmişse odur." Anlayışını getirmiştir. Bu fikri ile eğitimde fırsat eşitsizliğinin önemini kafalara yerleştirmiştir • Davranışçıların kurucusu olarak kabul edilir.