ÖĞretiM İlke ve yöntemleri
Öğrenme Küçük Adımlarla Oluşur
Yüklə 2,8 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Thorndikenin Öğrenme Kuramının Temel Yasaları;
- 2- Etki yasası (Araçsal Koşullanma)
- 3- Tekrar yasası
- (Hazır bulunuşluk kanunu)
- 87. Hiç yapmadığı bir yemeği ilk kez yapacak bir bayanın bu yemeği deneme-yanılma yoluyla yaptığını aşağıdakilerden hangisiyle anlayabiliriz (2002 KPSS-93)
- Öğrencinin istediği renkteki sıvıyı nasıl elde edeceğini bu biçimde bulması aşağıdaki öğrenme türlerinden hangisine örnektir (2003 KPSS-53)
- Gönülün bir uzatma kablosu alarak sorunu çözebileceğini anlaması aşağıdakilerden hangisine örnek olabilir (2004 KPSS-16)
- Elifin, oyuncak dolabından hoşuna giden oyuncağı alabilmesinin tek yolunun izin istemek olduğunu bu şekilde öğrenmesi, öğrenmeyle ilgili aşağıdaki kavramların hangisine örnek olabilir (2004 KPSS-15)
- EDİMSEL (OPERANT) KOŞULLANMA (Skinner)
- Aşağıdakilerden hangisi, koşullanma ilkeleri çerçevesinde, çocuğun ders çalışmaya başlamamasının ve televizyon izlemeye devam etmesinin nedenlerinden değildir (2003 KPSS-66)
- Hakanın selam verme davranışında görülen değişme, aşağıdaki öğrenme türlerinden hangisiyle açıklanabilir (2004 KPSS-26)
- Öğrencinin öğretmenin dikkatinin konuşarak çekilemeyeceğini kabullenmeye başlaması, aşağıdaki süreçlerden hangisinin başladığına işaret etmektedir (2004 KPSS-34)
- PEKİŞTİRME
- Birincil Olumlu Pekiştireç
- Olumsuz Pekiştireç
- İkincil Olumsuz Pekiştireç Pekiştire Ç kullanırk en dikkat dilecek
- II. Tür Ceza
- Cezaya alternatif uygulamalar
- Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir (2001 KPSS-15)
- Bu öğrencinin girişimlerinden vazgeçmesine, edimsel koşulanmada ne ad verilir 2001 KPSS-99)
- 101. Aşağıdakilerden hangisinde olumsuz pekiştireç kullanılmıştır (2002 KPSS-92)
Öğrenme Küçük Adımlarla Oluşur öğrenme, büyük atlamalardan çok, küçük sistemli adımlarla meydana gelir. Problem çözme süresi, ardışık denemelerin sonucunda yavaş yavaş kısaldığından öğrenme birden bire iç görüsel bir şekilde değil, yavaş yavaş oluşur. Throndike'a göre öğrenme doğrudandır ve düşünme veya usa vurma yoluyla yönlendirilemez. Ona göre öğrenmede deneme yanılma yoluyla doğrudan seçme ve bağlama vardır. Thordike öğrenmeyi açıklarken, Pavlov'un gittiği yoldan gitmiştir. Thomdike, bir uyarıcı karşısında oluşan davranışın gelecekteki davranışları etkilediğini söylemiştir. Kedi ve köpekler üzerinde yaptığı araştırmaların sonunda kendisine ait olan öğrenme yasalarını ve bunların içinde en önemtileri olan "etki" yasasmı ortaya koymuştur.
1- Hazır bulunuşluluk yasası Organizmada davranış eğiliminin mevcut olduğu durumlarda ancak öğrenmeye yönelik davranıştan söz edilir.
2- Etki yasası (Araçsal Koşullanma) Öğrenme psikolojisine getirdiği en önemli katkı, "etki kanunu" dur. Araçsat koşullanma adı verilen etki kanununa göre tepki sonuçları tarafından kontrol edilir. Eğer bir davranış o çevrede bir doyuma ulaşıyorsa aynı ortamda o davranışın oluşma olasılığı artmaktadır. Sonuç olarak gelecekte bir davranışm
Eğer uyarıcının yol açtığı tepkinin sonucu haz verici ise uyarıcı ve tepki arasındaki bağ güçlenir, uyarıcının yol açtığı tepkinin sonucu rahatsız edici ise uyarıcı ve tepki arasındaki bağ zayıflar. Diğer bir deyîşle, etki pekiştirilirse uyarıcı tepki arasındaki bağ güçlenir. Tepki cezalandırılırsa uyarıcı ve tepki arasındaki bağ zayıflar. ■ Thorndike'in etki kanunu, yani davranışın, sonuçları tarafından şekillendirildiği ilkesi, Skinner'in edimsel koşullanma teorisinin temellerini oluşturmuştur.
Tekrar ederek öğreniniz; tekrar etmediğimizde unuturuz. Uyarıcı ve tepki arasındaki bağ kullanıldıkça güçlenir. Buna kullanma yasası denir. Uyarıcı ve tepki arasındaki bağ kullanılmadıkça zayıflar Buna kullanmama yasası denir. Kısaca tekrar kanuna göre yaparak öğrenir, yapmayarak unuturuz.
Öğretimin düzenlenmesine, öğrenciye kazandırılacak hedef davranışları belirleyerek başlamalıdır. Eğitim bilimsel bir nitelik taşımalıdır. Bunun için çıktıların nesnel olarak gözlenebilir, ölçülebilir özellikler taşımalıdır. Bu özeilikler öğrendye kazandırılacak davranışlardır. Bu nedenle öncelikle hedef ve davranışlar belirlenmelidir. Bu hedef davranışları belirlerken öğrencinin hazır bulunuşluk düzeyi dikkate alınmalıdır. (Hazır bulunuşluk kanunu) Thorndike için güdüleme, öğrenciye haz veren durumun belirlenmesi için önemlidir. Öğrenciye kazandırılacak davranışlann öğrencinin ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte olması gerekir. İçsel pekiştireç yerine dışsal pekiştireçler daha önemlidir. Öğrenme küçük birimler halinde oluştuğundan, öğrenme adım adım sağlanmahdır. Kolaydan zora doğru olmalıdır. Öğrenci, uyarıcı durumdaki dikkati çeken baskın öğelere tepkide bulunur, diğer önemsiz ayrıntıları eler. Bu durumda, öğretme-öğrenme sürecinde, hedef davranışa yöneltecek uyarıcıların dikkati çekici nitelikte olması gerekir. Doğru tepkiler hemen pekiştirilmeli, yanlışlar tekrar edilmeden düzeltilmelidir. Bu nedenle öğrenciye geribildirim (dönüt) verebilmek için düzenli olarak sınav yapmak gerekmektedir. Thorndike'ın sisteminde ceza yoktur. Çünkü ceza, uyarıcı ile tepki arasındaki bağı zayıflatmaz. Öğretme-öğrenme ortamının gerçek yaşamın bir temsilcisi olmasına özen gösterilmelidir. Thomdike'ın "benzer öğeler transfer teorisi"ne göre iki durum arasındaki ortak öğeler ne kadar çok olursa, transfer o kadar yüksek olur. Öğretme- öğrenme ortamında öğretmen değil, öğrenci etkin olmalı; yaparak yaşayarak öğrenmelidir. Öğrenci öğretmenin anlattıkları ile değil kendi kendine yaptığı çağrışımlarla öğrenmelidir.
E) Sadece pişmiş şeklini gördüğü yemeği, elindeki malzemelerle yapmaya çalışması 88. Dört yaşındaki bir çocuk yap-boz oynarken çeşitli parçaları rastgele bir araya getirmekte, eğer bu parçalar birlikte bir bütün oluşturmuyorsa vazgeçmektedir. bu durumu en iyi Aşağıdakilerden hangisi açıklar? (2002 KPSS-97)
E) Uyarıcı-tepki zincirleme 44 öğrenme Psikolojisi 89. Bir öğrenci fen bilgisi dersinde yaptığı deneyde, değişik renkteki sıvıları değişik oranlarda birbiri ile karıştırmış ve hangi renkteki sıvıları hangi oranda karıştırdığında istediği renkte sıvı elde edeceğini bulmuştur. Öğrencinin istediği renkteki sıvıyı nasıl elde edeceğini bu biçimde bulması aşağıdaki öğrenme türlerinden hangisine örnektir? (2003 KPSS-53)
E) Gözlem yoluyla öğrenme 91. Evine müzik seti alan Sönül bu müzik setini odada istediği yere koyduğunda kablosunun elektrik prizine yetişmediğini görür. Mobilyaların yerini değiştirme, prizin yerini değiştirme gibi çeşitli çözüm yollarını denedikten sonra, bir uzatma kablosuyla sorunun çözülebileceğini anlar. Gönül'ün bir uzatma kablosu alarak sorunu çözebileceğini anlaması aşağıdakilerden hangisine örnek olabilir? (2004 KPSS-16)
E) Ayırt etmeyi öğrenme 90. Anaokuluna yeni başlayan Elif çok hoşuna giden bir oyuncak bebeği almak üzere oyuncak dolabının yanına gelir. Ancak öğretmeni Elife izin istemeden dolaptan oyuncak alamayacağını söyler. Bunun üzerine Elif evinde uyguladığı yemek yememe, yere yatıp tepinme, küsme, sorulara yanıt vermeme, gibi taktikleri teker teker kullanarak amacına ulaşmak ister; fakat başarılı olamaz. Sonunda Elif, dolaptan oyuncak almanın, izin istemekten başka yolunun olmadığını öğrenir. Elifin, oyuncak dolabından hoşuna giden oyuncağı alabilmesinin tek yolunun izin istemek olduğunu bu şekilde öğrenmesi, öğrenmeyle ilgili aşağıdaki kavramların hangisine örnek olabilir? (2004 KPSS-15)
E) Model alma Öğrenme Psikolojisl 45   EDİMSEL (OPERANT) KOŞULLANMA (Skinner)
Skinner; Davranışlarımızın büyük bir çoğunluğu içinde bulunduğumuz çevresel koşulları değiştirebilen davranışlardır. Bunlar tepkiden farklıdır. Tepkiden farklı olduğu için bu davranışlara edimsel (operant) adını vermiştir. Ders çalışmak, işe gitmek, konuşmak, okumak, yazmak, problem çözmek, çevremizde sevilen biri olmaya çalışmak gibi yaşamımızı sürdürürken gerçekleştirdiğimiz davranışların büyük bir bölümü edimseldir. Skinner, kendisinin geliştirmiş olduğu skinner kutusu ile bilinmekte aynı zamanda programlı öğretimin kurucusudur. öğretme makinaları kavramından bahsetmiştir. Organizmanın günlük davranış repertuarında bulunan bir davranışın pekiştirilmesi ve böylelikle aynı davranışın yeniden ortaya çıkmasının ya da ceza ile ortaya çıkmamasının sağlanmasıdır. Bir davranışın sonuçları olumlu olursa o davranışın görülme sıklığı artar. Davranışın sonucunda organizmanm aldığı karşılıklar pekiştireçlerdir. Örnek: Skinner kutusundaki fare manivelaya basıncaya kadar bir sürü davranış yapar. Daha sonra tesadüfen manivelaya basar. Bunun sonucunda pekiştireç alır. Pekiştireç alınca farenin maniveiaya basma davranışmı yeniden gösterme olasılığı artar. Örnek: Köpeklere attığımız topu geri getirmelerini öğretmek. Edim Herhangi bir ihtiyaç durumunda organizmanın kendiliğinden ortaya koyduğu davranışlara denir. Operant öğrenmede önemli olan davranışın sonucu ve doğurduğu etkidir. Davranışın organizmanın belli bir gereksinimini gidermesi önemlidir. Operant öğrenmede organizma eylemlerinde serbesttir, düşünme ve eylemlerini seçme sansına sahiptir. Edimsel koşullanma ödüle götüren ya da cezadan kurtaran bir davranımın yapılmasını öğrenmektir. Hoş olan veya hoş olmayan sonuçların bireylerin davranışlarında yarattığı değişikliklere denir. Örnek; Dil öğrenme, Tenis oynamayı öğrenme, birçok sosyal davranışlar, problem çözme Davranış sonucunda organizmanın hoşuna giden bir durum ortaya çıkar. Örneğin yeni aldığınız bir kazağı giydiğiniz zaman arkadaşlarınız "Kazağın çok güzel, sana çok yakışmış" derse, o kazağı giyme davranışınız devam eder. Davranışın sonucunda organizmanın hoşuna gitmeyen bir durum ortaya çıkarsa. Yeni kazağınızı giydiğiniz gün değer verdiğiniz bir arkadaşınız size yakışmadığını söylerse, o kazağı artık giymek istemezsiniz. Skinner operant koşullanmayı klasik koşullanmadan farklı olarak T-U şeklinde formüle etmiştir. Tepki (davranış Tesadüfen keşfedilir, fare manivelaya tesadüfen basar, ardından pekiştireç alır. Klasik koşullanma ile operant koşullanma arasındaki farklar aşağıda verilmiştir;
92. Aşağıdakilerden hangisi edimsel koşullanma yoluyla bir davranışın tekrarlanma olasılığının kontrol edebilmek için önkoşuldur? (2003 KPSS-65)
E) Davranışın pekiştirilmesi Öğrenme Psikolojisİ 46 9  3.
94. Bir baba akşam ödev yapmayıp, televizyon izleyen oğluna eğer televizyon izlemeyi bırakıp ödevlerini yaparsa hafta sonu birlikte futbol maçı izlemeye gideceklerini söyler. Fakat babanın vaat ettiği ödüle rağmen oğlu televizyon izlemeye devam eder ve ödevlerini yapmaz. Aşağıdakilerden hangisi, koşullanma ilkeleri çerçevesinde, çocuğun ders çalışmaya başlamamasının ve televizyon izlemeye devam etmesinin nedenlerinden değildir? (2003 KPSS-66)
E) ödev yapmayıp yerine televizyon izleme davranışının sönmeye karşı dirençli olması Bir psikolog utangaçlık şikayetiyle kendisine başvuran Hakan'a tedavi sürecinin ilk adımı olarak, oturduğu apartmandaki komşularına her rastladığında "Merhaba nasılsınız?" deme görevi verir. Komşularının bu tür bir yakınlığa olumlu tepki vermelerinin bir sonucu olarak, Hakan rastladığı kişilere çekinmeden selam vermeye ve onların hatırlarını sormaya başlar. Hakan'ın selam verme davranışında görülen değişme, aşağıdaki öğrenme türlerinden hangisiyle açıklanabilir? (2004 KPSS-26)
E) Edimsel koşullama 95. Sınıfta sürekli konuşarak öğretmeninin dikkatini çekmeyi başaran bir öğrencinin aynı yolu kullanarak bu amaca ulaşması engellendiğinde, ilk başiarda, konuşma davranışında bir artma olur. Ancak zamanla öğrenci daha fazla konuşmakla öğretmeninin dikkatinin çekilemeyeceğini kabullenmeye başlar ve daha az konuşur. Öğrencinin öğretmenin dikkatinin konuşarak çekilemeyeceğini kabullenmeye başlaması, aşağıdaki süreçlerden hangisinin başladığına işaret etmektedir? (2004 KPSS-34)
E) Kendiliğinden geri gelme 96. Ders sırasında sürekli olarak söz alıp dersin akışını bozan bir öğrencisinin bu davranışını onun söz alma isteğini görmezden gelerek engellemeye çalışan bir Öğretmen, aşağıdaki davranış kontrol tekniklerinden hangisin kullanmaktadır? (2004 KPSS-40)
E) Olumlu pekiştirme PEKİŞTİRME Bir davranımın yapılma sıklığınm artırılması eylemidir. Yapılan bir davranışın taktir edilmesi Pekiştireç Bir davranışın yapılma sıklığını artıran uyarıcıya denir. Bir diğer ifadeyle ortama konulduğunda ya da ortamdan çekildiğinde bir davranımın yapılma sıklığını artıran uyarıcıya denir. Yemek, su, aferin vb. Pekiştireçler kendi içinde ikiye ayrılır; 1. Olumlu Pekiştireçler a. Birincil olumlu pekiştireçler b. ikincil olumlu pekiştireçler 2. Olumsuz Pekiştireçler a. Birincil olumsuz pekiştireçler b. Ikincil olumsuz pekiştireçler
Ortama konulduğunda davranışın yapılma sıklığını artıran uyarıcılardır Öğrenme Psikolojisİ 47   Birincil Olumlu Pekiştireç
Organizmayı doğal olarak pekişiren ve organizmanın yaşaması ile ilgili olan pekiştireçlerdir. Doğuştandır. örnek: Yiyecek, su, güvende hissetme İkincil Olumlu Pekiştireç Herhangi bir nötr uyarıcının olumlu birincil pekiştireçlerle itişkilendirilmesiyle olumlu pekiştireç özelliği kazanan uyarıcılardır. Örnek: Para, statü, gülümseme, başını okşama, yıldız verme Olumsuz Pekiştireç Ortamdan çıkarıldığında davranışın yapılma sıklığını artıran uyarıcılardır. Birincil Olumsuz Pekiştireç Organizmaya zarar veren, yaşamı tehdit eden uyarıcılardır. Doğuştandır. Yüksek ses, şok vb. İkincil Olumsuz Pekiştireç Pekiştire Ç kullanırk en dikkat dilecek noktalar; Herhangi bir nötr uyarıcının birincil olumsuz pekiştireçlerle ilişkilendirilmesiyle pekişitreç özelliği kazanan uyarıcılardır. örnek: soba, ütü
II. Tür Ceza İstenmeyen davranışın ardından ortamdan hoş olan bir uyaranın çekilmesidir. Ceza verildiğinde;
Cezaya alternatif uygulamalar:
• İstenmeyen davranışa ilgisiz kalınmalıdır CEZA Bir davranışın arkasından gelen ve organizma için hoşa gitmeyen bir durum yaratan uyarıcılardır. Ceza kendi içinde iki gruba ayrıîır. I. Tür ceza ve II. Tür ceza.
İstenmeyen davranışın ardından ortama olumsuz bir uyaranın konulmasıdır. 97. Beş yaşındaki bir çocuğun evde ve okuldaki isteklerini ağlayarak yaptırmaya çalışmasından rahatsız olan aile ve öğretmen, bu davranışı görmezden gelerek söndürmeye karar vermişlerdir. Ancak görmezden gelme yöntemi ile çocuğun ağlama davranışında bir artış gözlenmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? (2001 KPSS-15)
E) Ağlama davranışının uzun bir geçmişe sahip olması 
öğrenme Psikolojisi 48 9  8. öğretmenin beğenisini kazanmak için uzun bir süre çeşitli girişimlerde bulunan bir öğrenci, öğretmenin onun hareketierini bir türlü fark etmemesi üzerine bu girişimlerden vazgeçmiştir.
Bu öğrencinin girişimlerinden vazgeçmesine, edimsel koşulanmada ne ad verilir? 2001 KPSS-99)
E) ikincil pekiştirme 101. Aşağıdakilerden hangisinde olumsuz pekiştireç kullanılmıştır? (2002 KPSS-92)
E) Çikolata yemesine izin verilmeyen çocuğa, yemeğini yediği için çikolatasının geri verilmesi Yüklə 2,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
