Oğuzlar (TÜrkməNLƏR) faruq süMƏR

Aydın vilayətinin cənub-qərbində və

digər yörələrində yaşayan oymaqlar

1. 
   Abdal: Ulu Borluda və başqa yerlərdə otururlar.
   
2. 
   Ağdağlı: Nazilli civarında.
   
3. 
   Ağqozalı:
   
4. 
   Alaca qoyunlu: Konyaya qədər gedirlər.
   
5. 
   Allah-Abeli: Saru-xan sancağında.
   
6. 
   Bəylikli:
   
7. 
   Boynu incəli⁴:
   
8. 
   Burxan: Bursa vilayətində də yaşayırlar.
   
9. 
   Çambar: Aydın və Bursa vilayətlərində otururlar.
   
10. 
    Çəpni: önəmli bir oymaq olub Aydın vilayətinin hər tərəfinə yayıl­mış­l­ar.
    
11. 
    Çitmi⁵:
    
12. 
    Dədə Karkınlı⁶: Saru-xan sancağında otururlar.
    
13. 
    Dəriçi: Aydın və Bursa vilayətlərində otururlar.
    
14. 
    Dosuti ərəbli:
    
15. 
    Əski yörük:
    
16. 
    Əşpək:
    
17. 
    Geypey:
    
18. 
    Gərinisli: Nazillidən Muğlaya qədər olan yerlərdə yaşayırlar.
    
19. 
    Göşçi (?): Nazillidə.
    
20. 
    Xırmandalı¹:
    
21. 
    Xutal:
    
22. 
    Gözəl bəyli: Nazilli civarında otururlar.
    
23. 
    İynəçi: Saru-xan sancağında.
    
24. 
    İmir xarici²: Saruhan sancağında.
    
25. 
    Cərid³ (Cirid): Nazilli yaxınlığında otururlar.
    
26. 
    Qara Fak oğlu: Aydın və Bursa vilayətlərində.
    
27. 
    Qaramanlı: Nazillidən İspartaya qədər olan yerdə.
    
28. 
    Qara yağcılı:
    
29. 
    Kosalar: Nazillidə.
    
30. 
    Kılaz:
    
31. 
    Kirtiş:
    
32. 
    Kislilərli: Saru-xan sancağında.
    
33. 
    Qızıl işıqlı: Bu da Bursa vilayətində oturur.
    
34. 
    Qocabəyli: Aydın və Bursa vilayətlərində.
    
35. 
    Musarlarlı: Saru-xan sancağında.
    
36. 
    Muzan: Bursa vilayətində.
    
37. 
    Omurlu:
    
38. 
    Rəhman:
    
39. 
    Saatçı (Saçı qaralı): Vamberiyə görə, Nazilli civarında.
    
40. 
    Sarı keçili:
    
41. 
    Daş evli:
    
42. 
    Təkkəli⁴:
    
43. 
    Təraci⁵:
    
44. 
    Yatağanlı: Qaraağac yaxınlığında.
    
45. 
    Yel aldı:
    

7. İRANDA YAŞAYAN TÜRKMƏN ƏSİLLİ

OYMAQLARLA ƏLAQƏDAR SİYAHILAR
İranda yaşayan türk əsilli oymaqlar onlara xas olan bir sıra xüsu­siy­yət­lər­lə alimlərin diqqətini xüsusi olaraq cəlb edirlər. Çünki bu oymaqlar XV əsr­dən XX əsrın ilk rübünün so­nuna qədər İranı idarə edən dövlətlərin ən önəm­li hərbi gücünü təşkil et­miş, biri müs­təsna olmaqla xanədanların hamı­sı bu oymaqlardan çıxmışdır.

XIX əsrdə İranda yaşayan oymaqlar əski boy təşkilatları ortadan qalx­mış, bir çoxu az öncə təşəkkül etmiş, bir çoxu yeni adlar almış, qalanları isə baş­lı-başına, yəni müstəqil bir oymaq səciyyəsi qazanmış kimi görünürlər. Bu­na görə, bu oymaqlarla əlaqədar bir çox məsələlərin həll edilə bilməsi üçün XVI əsrdə İranda yaşayan oymaqlara dair əsaslı bilgilərə sahib olmaq lazım gəlir.

XIX əsrdə İranı ziyarət edən avropalı səyyahlar bu ölkədəki oymaqlar ba­rədə məlumatlar vermişlər. Hətta bu səyyahlardan bəzilərinin oymaqlarla bağ­­lı siyahılar tərtib etdikləri də bilinir.

Avropalı səyyahlardan Dup­re öz si­yahı­sı­nı dillərə görə, Lady Sheil isə bölgələrə görə düzəltmişdir. Ancaq La­dy Sheil də oymaqların danışdıqları dilləri göstərməyi unutmamışdır. Səy­yah­la­rın oymaqlar haqqında verdikləri bilgilərin mənbəyi iranlı yetkili­lərdir.

Dupre siyahısına daxil etdiyi bütün oymaqları əsgər oymaqlar (les tribus militaires) kimi səciyyələndirir. Çünki bu oymaqlar, yuxarda da göstərildiyi kimi, İran ordusunun çox önəmli gücünü təşkil etməkdə davam edirdilər. Dupreyə görə, dörd qola ayrılan əsgər oymaqların ən igidi və qələbəlik ola­nı türkcə danışan oymaqların meydana gətirdiyi qoldur¹.