Oğuzlar (TÜrkməNLƏR) faruq süMƏR


Turqut: kusunlu, yapa, çəpni, reyhanlı, sarıca əhmədlü, şah-bəy nö­kər­lə­ri. Bayburt



Yüklə 6,75 Mb.
səhifə24/128
tarix01.01.2022
ölçüsü6,75 Mb.
#103309
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   128
Turqut: kusunlu, yapa, çəpni, reyhanlı, sarıca əhmədlü, şah-bəy nö­kər­lə­ri.

Bayburt: əmir hacılu, oğulbəylu, kayı, farsaqlar, peçeneq, tatar (mon­qol).

Aksaray: bəktaşlu.

Qoş (qoç) hisar: bolqırlu, boz doğan, urunquş, hindlu cü­neydlu, cəlayir.

Ürgün: camallu, yuvalu.

Niydə: bərəkətlü, dündarlu, bulğarlu.

Dəvəlü: bəndər bəyi.

Dəvəlü Qarahisarı: yəhyalu.

Ilğın: muğal samaqarı, elçili (alçi?) tatarı.

İshaqlu: səlcuqlu, qondu, qutlu buğa tatarları, qapuçu tatar­ları, muğal ta­tarları.

Bu oymaqların bəziləri İç-eldən (bozqırlu, boz doğan), bə­zi­ləri də Tar­sus-Adana bölgəsindən (quş təmür, kursunlu, farsaq/varsaq, urunquş, dün­darlu, bulğarlu) gəlmişlər.



İç-el: İç-el səlcuqlular zamanında fəth edilməyə başlamış və qara­man­oğulları dövründə başa çatmışdır. Bu baxımdan bura­dakı türklər Çuxurova­da­kılardan fərqli bir siyasi keçmişə ma­lik­dirlər. Onlar tamamən qaraman­oğul­larının türkmənləri olub onların ən güvəndikləri ünsürü təşkil etmiş və əsas dayaq­ları ol­muşlar. İç-el II Bəyazid dövründə 6 yörəyə ayrılmışdı: Ər­mə­nək, Səlinti (bugünkü Qazi paşa), Gülnar, Silifkə, Qarıdaş və Mut. Bu­ra­dakı türk xalqının xeyli hissəsi tam oturaq həyat sü­rür, qalanları isə kəndləri olmaqla və əkinçilik etməklə bə­ra­bər oymaq təşkilatını hələ də qoruyurlar. Bunların əsasları aşa­ğıda­kılardır: boz doğan (Silifkədə), yıvalu, yaxud yuva­lu (Ana­mur­da), Oğuz xanlu (Səlinti və Anamurda), bozqırlu (Daşlıq Silif­kə­də), xoca yunuslu (Gülnarda), bəydili (Gülnarda), şamlu (Daş­lıq Silifkədə). Bu oymaqların başında duran ailələr qara­manoğullarının əmirləri arasında yer almışlar.

Bu oymaqlardan Daşlıq Silifkədə yaşayan bozqırlar öz adı­nı Bozqır adlı bir bəydən alırlar. Bozqır isə bozmaq (pozmaq – tərcüməçi) və qırmaq məs­dərlərindən yaranmış ola bilər. Çünki o zamanlar indi coğrafi mənada işlət­diyimiz bozqır (step, çöl - tərcüməçi) kəlməsi mövcud deyildi. Eynən bunun kimi, Konya qəzalarından biri olan Bozqır da öz adını oranı idarə etmiş baş­qa bir bəydən almışdır. XVI əsrdə bu bəyin nəslinin davam et­diyi məlumdur. Hələ II Bəyazid dövründə Bozqır qəzasında yarıköçəri də olsa, heç bir oy­mağa rast gəlinmədiyi kimi, xris­tian azlıq da yox idi. Bir çox yerlərdə ol­duğu kimi, yunanlar bu qəsəbəyə XIX əsrdə gəlmişlər.

İç-el osmanlı dövründə bitməz-tükənməz bir insan qaynağı idi. Buradan qonşu bölgələrə hər əsrdə köçlər olmuş və köçən­lər müxtəlif səbəblər üzün­dən oralarda zəif vəziyyətə düşən türk ünsürünü həmişə qüvvətlən­dirmişlər. Hələ II Bəyazid döv­ründə boz doğandan və bozqırludan mühüm qolların Or­ta Ana­doludakı Qoçhisar yörəsinə köçdükləri məlumdur. Yenə həmin dövr­də daha az əhəmiyyətli oymaqların da Təkə (Antalya) böl­gəsinə köç­dük­lərini bilirik. Kiprin fəthindən sonra İç-eldən vaxtaşırı bu adaya da köç­kün göndərilmişdir. Beləliklə, bu­gün­kü Kipr türklərinin xeyli hissəsi İç-el yö­rüklərinin nəvə-nəticə­ləridir.

İç-eldən sonrakı əsrlərdə də mühüm köçlər baş vermişdir. Bu köçlər xü­su­silə qonşu bölgəyə - Çuxurovaya olmuşdur. Bu­raya köçən oymaqların ba­şın­da boz doğan ilə ona mənsub mə­lə­mənçi, qara hacılu, kürkçülü və təkəlu obaları dururdu. Onlar cəlali üsyanları və digər səbəblər üzündən əhalisi çox seyrəlmiş Çuxurovadakı fateh türk xalqını qüvvətləndirmiş və ovanın yeni­dən məskunlaşdırılmasında mühüm rol oynamışlar.




Yüklə 6,75 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   128




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin