Turqut: kusunlu, yapa, çəpni, reyhanlı, sarıca əhmədlü, şah-bəy nökərləri.
Bayburt: əmir hacılu, oğulbəylu, kayı, farsaqlar, peçeneq, tatar (monqol).
Aksaray: bəktaşlu.
Qoş (qoç) hisar: bolqırlu, boz doğan, urunquş, hindlu cüneydlu, cəlayir.
Ürgün: camallu, yuvalu.
Niydə: bərəkətlü, dündarlu, bulğarlu.
Dəvəlü: bəndər bəyi.
Dəvəlü Qarahisarı: yəhyalu.
Ilğın: muğal samaqarı, elçili (alçi?) tatarı.
İshaqlu: səlcuqlu, qondu, qutlu buğa tatarları, qapuçu tatarları, muğal tatarları.
Bu oymaqların bəziləri İç-eldən (bozqırlu, boz doğan), bəziləri də Tarsus-Adana bölgəsindən (quş təmür, kursunlu, farsaq/varsaq, urunquş, dündarlu, bulğarlu) gəlmişlər.
İç-el: İç-el səlcuqlular zamanında fəth edilməyə başlamış və qaramanoğulları dövründə başa çatmışdır. Bu baxımdan buradakı türklər Çuxurovadakılardan fərqli bir siyasi keçmişə malikdirlər. Onlar tamamən qaramanoğullarının türkmənləri olub onların ən güvəndikləri ünsürü təşkil etmiş və əsas dayaqları olmuşlar. İç-el II Bəyazid dövründə 6 yörəyə ayrılmışdı: Ərmənək, Səlinti (bugünkü Qazi paşa), Gülnar, Silifkə, Qarıdaş və Mut. Buradakı türk xalqının xeyli hissəsi tam oturaq həyat sürür, qalanları isə kəndləri olmaqla və əkinçilik etməklə bərabər oymaq təşkilatını hələ də qoruyurlar. Bunların əsasları aşağıdakılardır: boz doğan (Silifkədə), yıvalu, yaxud yuvalu (Anamurda), Oğuz xanlu (Səlinti və Anamurda), bozqırlu (Daşlıq Silifkədə), xoca yunuslu (Gülnarda), bəydili (Gülnarda), şamlu (Daşlıq Silifkədə). Bu oymaqların başında duran ailələr qaramanoğullarının əmirləri arasında yer almışlar.
Bu oymaqlardan Daşlıq Silifkədə yaşayan bozqırlar öz adını Bozqır adlı bir bəydən alırlar. Bozqır isə bozmaq (pozmaq – tərcüməçi) və qırmaq məsdərlərindən yaranmış ola bilər. Çünki o zamanlar indi coğrafi mənada işlətdiyimiz bozqır (step, çöl - tərcüməçi) kəlməsi mövcud deyildi. Eynən bunun kimi, Konya qəzalarından biri olan Bozqır da öz adını oranı idarə etmiş başqa bir bəydən almışdır. XVI əsrdə bu bəyin nəslinin davam etdiyi məlumdur. Hələ II Bəyazid dövründə Bozqır qəzasında yarıköçəri də olsa, heç bir oymağa rast gəlinmədiyi kimi, xristian azlıq da yox idi. Bir çox yerlərdə olduğu kimi, yunanlar bu qəsəbəyə XIX əsrdə gəlmişlər.
İç-el osmanlı dövründə bitməz-tükənməz bir insan qaynağı idi. Buradan qonşu bölgələrə hər əsrdə köçlər olmuş və köçənlər müxtəlif səbəblər üzündən oralarda zəif vəziyyətə düşən türk ünsürünü həmişə qüvvətləndirmişlər. Hələ II Bəyazid dövründə boz doğandan və bozqırludan mühüm qolların Orta Anadoludakı Qoçhisar yörəsinə köçdükləri məlumdur. Yenə həmin dövrdə daha az əhəmiyyətli oymaqların da Təkə (Antalya) bölgəsinə köçdüklərini bilirik. Kiprin fəthindən sonra İç-eldən vaxtaşırı bu adaya da köçkün göndərilmişdir. Beləliklə, bugünkü Kipr türklərinin xeyli hissəsi İç-el yörüklərinin nəvə-nəticələridir.
İç-eldən sonrakı əsrlərdə də mühüm köçlər baş vermişdir. Bu köçlər xüsusilə qonşu bölgəyə - Çuxurovaya olmuşdur. Buraya köçən oymaqların başında boz doğan ilə ona mənsub mələmənçi, qara hacılu, kürkçülü və təkəlu obaları dururdu. Onlar cəlali üsyanları və digər səbəblər üzündən əhalisi çox seyrəlmiş Çuxurovadakı fateh türk xalqını qüvvətləndirmiş və ovanın yenidən məskunlaşdırılmasında mühüm rol oynamışlar.
Dostları ilə paylaş: |