Oğuzlar (TÜrkməNLƏR) faruq süMƏR

2. İmanlu əfşarı.
İrandakı İmanlu əfşarı dulqədirli eli içindəki imanlu əfşa­rı­nın bir qolu­dur. Onların İrana ağqoyunlular zamanında deyil, sə­fəvilər dövründə gəldiyi ehtimal olunur. Bu əfşarlar haqqın­da ilkin məlumatlarımız hələlik Şah Ab­bas dövründən o yana get­mir. Bu oymağa mənsub Qasım Sultan 1002-ci il­də (1593/1594) Həmədan bölgəsindəki əmirlərdən biri idi. O, 1019-cu ildə (1610/1611) və sonrakı illərdə həmin bölgədə hakimlik etdik­dən son­­­ra 1032-ci ildə (1623) Mosulun fəth olunmasında işti­rak et­miş və xan ünvanı ilə bu şəhərin valisi vəzifəsinə təyin olun­muş­du⁶. Ancaq ertəsi il Osmanlı or­dusunun yaxınlaşması nə­ticə­sin­də İskəndər bəyin verdiyi məlumata görə Qasım xan əs­gər­­ləri­nin azlığı və vəba epidemiyası üzündən şəhəri boşalt­maq məc­bu­riyyətində qalmışdı⁷. Bir il sonra Mosulu geri almaq üçün gön­dərilən Səfəvi qoşununda onun oğlu Kəlbəli Sultanı gö­­rü­rük⁸. Buradan Mo­sulu boşaltdığı üçün Qasım bəyin vəzifə­dən uzaqlaşdırıldığı və ya öldürül­dü­yü nəticəsi çıxır. Şah Ab­ba­sın ölümü zamanı (1037-1627) Kəlbəli xan Ur­miya hakimi idi¹. Sonrakı əsrlərdə Urmiyada gördüyümüz əfşarların mühüm bir qismi bu imanlu əfşarından, Urmiya hakimləri isə adı çə­kilən Qasım bə­yin soyundan idilər².
Burada xüsusi qeyd etmək istədiyimiz bir məsələ var ki, o da imanlu əf­şarı ilə inallunun bir-birilə qarışdırılmamasıdır. Şi­mali Suriya türkmən­lərinə mənsub olan inalluların İrandakı qo­lu şamlu boyu obalarından idi. Sonralar bu obanın adı bir çox əsərlərdə inanlu kimi yazılmışdır.
3. Alplu.
Alplunun köpəkli əfşarının bir obası olduğunu əvvəlcə söy­ləmişdik. Bu obadan İsmayıl xan 1003-cü ildə (1514-1515) Ka­zerun hakimliyinə təyin edil­mişdi³. Şah Abbasın ölümü ərəfə­sin­­də vəzifədə olan üç əfşar bəyindən bi­ri Sistanda Fərəh və İsfizar hakimi olan Ər-Doğdu xan da alplu idi. İran­dakı alplu əf­şarının gündüzlü əfşarı və hətta imanlu əfşarı qədər qələ­bəlik ol­madığı bilinir. İsmayıl xanı 1011-1013-cü illərdə (1602-1605) Fərəh ha­kimi kimi görürük⁴.