Oktay salayev, RÖVŞƏn quliyev, Şahmurad məMMƏdov, İsmayil səFİyev həyat fəALİYYƏTİNİN

Sual və tapşırıqlar: 
1.
 
 Günvurma nədir? 2.İstivurma nədir? 3. 
Günvurmadan necə qorunmaq olar? 4. İlk yardım 
qaydası hansılardır? 
§ 37. ELEKTRİK CƏRƏYANI İLƏ ZƏDƏLƏNMƏ 
ZAMANI İLK TİBBİ YARDIM
. 

---

İlk tibbi yardımın göstərilmə qaydaları 
237 
Elektrik cərəyanı vuran insanın həyatını xilas etmək çox 
zaman zərərçəkəni vaxtında cərəyandan azad etməkdən və ilk 
tibbi yardımın düzgün göstərilməsindən asılıdır. Bu işdə 
yubanmaq, elektrik cərəyanı vuran adamın ölümü ilə nəticələnə 
bilər.
Əgər elektrik cərəyanı vuran adam (zərərçəkən) hələ də 
gərginlik altındadırsa ilk növbədə onu elektrik cərəyanından 
azad etmək lazımdır. Bu zaman yadda saxlamaq lazımdır ki, 
elektrik gərginliyi altında olan adama təhlükəsizlik qaydalarına 
əməl etmədən toxunmaq, köməklik göstərənin özü üçün də 
təhlükəlidir. Bununla əlaqədar olaraq köməklik göstərən adam, 
ilk növbədə tez zərərçəkənin elektrik cərəyanı ilə təmasda olan 
qurğunun cərəyanını söndürməlidir (şəkil 73). 
Şəkil 73. zərərçəkəni elektrik cərəyanından ayırma 
 
Bu zaman aşağıdakıları nəzərə almaq lazımdır: 

---

İlk tibbi yardımın göstərilmə qaydaları 
238 
• əgər zərərçəkən hündürlükdədirsə, onun yerə təhlükəsiz 
düşməsi tədbirlərini görmək; 
• hadisə havanın qaranlıq vaxtı baş verərsə elektrik qurğuları 
söndürüldüyündən xəsarət alana köməklik göstərmək üçün 
başqa işıqlandırma mənbəylərindən 
• (fonar, şam, qəza işıqlandırması, akkumulyator fonarı və 
s.) istifadə etmək lazımdır. 
• Yadda saxlamaq lazımdır ki, yüksək gərginlikli xətləri 
(1000 voltdan yuxarı) söndürüldükdən sonra da xəttdə tok ola 
bilər. 
• Zərərçəkəni elektrik cərəyanından azad etmək üçün quru 
paltardan, ipdən taxtadan və başqa elektrik cərəyanı 
keçrirməyən əşyalardan istifadə etmək olar. Bu məqsəd üçün 
dəmirdən və yaş (nəm) əşyalardan istifadə etmək qadağandır. 
• Zərərçəkəni elektrik cərəyanından azad etmək üçün onun 
(zərərçəkənin) paltarından o vaxt tutub dartmaq olar ki, paltar 
quru və bədənindən aralı olsun. 
• Zərərçəkəni elektrik cərəyamnan azad etmək üçün 
köməklik göstərən adam əlinə dielektrik əlcək geyinməlidir. 
Əgər bu mümkün deyilsə əlcək yerinə şərfdən, pencəyin, 
paltonun ətəyindən istifadə etmək olar. Köməklik göstərən 
adam özünü qorumaq üçün ayağının altına quru taxta, tok 
keçirməyən əşya (bu özünün üst paltarı da ola bilər) 
qoymalıdır. Elektrik cərəyanı vuran adamı tokdan azad edən 
zaman imkan daxilində bir əllə fəaliyyət göstərmək lazımdır. 
• Elektrik cərəyanı vuran adamı elektrik cərəyanından 
ayırmaq çətinlik yaradarsa cərəyan xəttini balta (sapı taxtadan 
və quru olmalıdır) və başqa izolyası olan kəsici vasitələrdən 
istifadə etməklə kəsmək lazımdır. 
• Zərərçəkəni yüksək gərginlikli (lOOOv yuxarı) cərəyandan 
azad etmək üçün köməklik göstərən adam əlinə dielektrik 
əlcək, ayağına isə rezin çəkmə geyinməli, bu gərginliyə 

---