Oktay salayev, RÖVŞƏn quliyev, Şahmurad məMMƏdov, İsmayil səFİyev həyat fəALİYYƏTİNİN

Ekoloji təhlükəsizlik 
44 
yaradılmasını və ətraf mühitin qorunmasını tələb edir. Elm və 
texnikanın inkişafı ilə bağlı olaraq XX əsrdə cəmiyyətin 
təlabatı ilə təbiətin imkanları arasında təzadlar daha güclü 
xarakter almışdır. Elm və texnikanın sürətli inkişafı, sənaye 
istehsalatının güclənməsi, avtomobil nəqliyyatının sayının 
artması, əhalinin şəhərlərdə cəmləşməsi və kənd təsərrüfatının 
kimyalaşdırılması təbii sərvətlərin istismarını artırmaqla təbii 
mühitə mənfi təsirlər göstərir. Nəticədə elmi-texniki tərəqqi 
dövründə insanın təbiətə təsiri qlobal miqyas alır və bütünlükdə 
cəmiyyət üçün təhlükə yaradır. İnsan fəaliyyətinin ətraf mühitə 
mənfi təsirlərini təsəvvürümüzdə canlandırmaq üçün bəzi 
misallara müraciət edək. Məsələn, sututarların çirkab suları ilə 
çirklənməsi suyun sənayenin müxtəlif sahələrində istifadəsinin 
artması ilə sıx bağlıdır. Texnoloji proseslərdə istifadə olunmuş 
su müxtəlif zərərli maddələrlə (neft məhsulları, turşular, 
fenollar, sintetik yuyucu maddələr, yağlar, üzvi birləşmələr və 
s.) çirklənərək, sonradan sututarlara daxil olur. Orta gücə 
(növbədə 50t süd) malik süd emalı zavodunun çirkləndirdiyi 
suyun miqdarı əhalisi 15min nəfər olan qəsəbənin 
çirkləndirdiyi suya ekvivalentdir.
Atmosferin müxtəlif zərərli maddələrlə çirklənməsi böyük 
miqyas almışdır. Atmosfer çirklənməsinin əsas növü qazşəkilli 
və tozvari yanma məhsullarıdır. Müxtəlif növ yanacaqların 
yanması nəticəsində atmosferə bir ildə 150mln.t kükürd 
anhidridi, 200mln.t karbon oksidləri, 50mln.t karbohidratlar, 
53mln.t azot oksidləri və s. daxil olur. Ümumiyyətlə, Yer 
atmosferinə bir ildə 2,5mlrd.t-a yaxın müxtəlif maddələr 
buraxılır. Ətraf mühitə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərən 
amillərdən 
biri 
də 
urbanizasiyadır(əhalinin şəhərlərdə 
cəmlənməsi). Hazırda ölkəmizin əhalisinin 40%-ə qədəri 
şəhərlərdə yaşayır və bu göstərici daim artmaqdadır. Elmi-
texniki tərəqqi və urbanizasiya prosesi insanların mədəni-

---