Oktay salayev, RÖVŞƏn quliyev, Şahmurad məMMƏdov, İsmayil səFİyev həyat fəALİYYƏTİNİN

Fərdi
tibbi mühafizə vasitələri (FTMV)
. FTMV 
fövqəladə hallar zamanı zədələnmiş əhalinin profilaktikası və 
ona tibbi yardım göstərmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu 
vasitələrin köməyilə zəhərlənmənin qarşısını almaq, onu xeyli 
dərcədə zəiflətmək, bir sıra zədələyici amillərin təsirinə qarşı 
orqanizmin müqavimətini artırmaq mümkündür. Bunlara 
radioprotektorlar, zəhər əleyhinə dərman (antidotlar) və 
bakteriya əleyhinə maddələr, habelə sanitariya təmizlənməsi 
vasitələri də aiddir. 
Radioprotektor
. Radioprotektor ionlaşdırıcı şüalanmanın 
təsir dərəcəsini zəiflədən maddələrə deyilir. Hazırda bunlardan 
ən çox istifadə ediləni 
sistamin
adlı maddədir. Sistamin 
həblərini şüalanmadan 30-40 dəqiqə əvvəl qəbul etmək 
lazımdır. Orqanizmə keçən radioaktiv maddələrdən mühafizə 

---

Mülki müdafiə 
203 
üçün kompleks yaradan maddələrdən, adsorbentlərdən, kalium-
yodid maddəsindən istifadə etmək olar ki, bunlar radioaktiv 
maddənin qana sorulmasına imkan yaradır. 
Antidotlar (zəhər əleyhinə dərman). 
Antidotlar zəhərli 
maddələrin təsirinin qarşısını alan və zəiflədən maddələrə 
deyilir. Bunlar sinir iflicedici (forforlu üzvü maddələr) təsirli, 
sianid turşusuna və digər sianlara, qıcıqlandırıcı təsirə malik 
zəhərli maddələrə qarşı dərmandır. Bunlar aşağıdakılardır:
- 
Fosforlu üvü maddələrə qarşı (FÜM) afrin, taren, 
atropin antidotlar;
- 
Sianidlərə qarşı amilnitrit, propilnitrit antidotlar;
- 
Arsin tərkibli maddələrə qarşı unitol antidotlar.
Bu antidotlardan həm profilaktika, həm də ilk tibbi yardım 
vasitəsi kimi istifadə edilir.
Bakteriya əleyhinə maddələr (BƏM)
. Bakteriya əleyhinə 
maddələr spesifik və qeyri profilaktika vasitələri sayılır. 
Spesifik profilaktika vasitələrinə zərdablar,