Oliy va o’rta maxsus ta’lim

Hozirgi zamon muzliklari. Yevrosiyoda hozirgi zamon muzliklari keng tarqalgan. Muzliklarning eng ko’p tarqalgan birinchi mintaqasi materikning Arktika sektoridagi orollar va arxipelaglar hisoblanadi. Ular ayniqsa Islandiya, Shpisbergen, Frants Iosif Yeri, Novaya Zemlya, Severnaya Zemlya, Novaya Sibir orollarida yaxshi rivojlangan. Bu orollarda muzliklarning umumiy maydoni 90 000 km² dan oshadi, qalinligi 100 m dan 300 m gacha boradi. Qor va muzliklarning quyi chegarasi deyarli dengiz sathigacha tushadi. Orollardagi eng katta muzliklardan biri Novaya Zemlya orolining markaziy tog’ mintaqasidagi Novozemel muzligi bo’lib, uning maydoni 24 320 km². Yevrosiyoning hozirgi zamon muzliklari keng tarqalgan ikkinchi mintaqasi materikning ichki qismida joylashgan baland tog’ tizimlari va tog’liklari hisoblanadi. Muzliklar Al’p, Kavkaz, Pomir, Hinduqush, Himolay, Tyanshan, Kun’lun, Qoraqurum, Tibet tog’ tizimlari va tog’liklar uchun xarakterli bo’lib qolmasdan, balki uncha baland bo’lmagan, kuchli namlangan Atlantikabo’yi hududlaridagi tog’lar uchun ham xarakterli. Yevrosiyo tog’larida qor chizig’ining balandligi shimoldan janubga va materikning chekka qismidan ichki qismlariga tomon yuqori ko’tarila boradi. Skandinaviya tog’larida qor chizig’ining balandligi 700-1900 m atrofida, Al’p tog’larida 2500-3200 m gacha ko’tariladi. Al’p Yevropaning eng yirik tog’ muzliklari markazi hisoblanadi. Al’p muzliklari orasida eng kattasi Shveysariya Al’pidagi Alech muzligidir. Maydoni 160 km², uzunligi 26,8 km bo’lgan muzlikning qalinligi ayrim joylarda 800 m ga teng.
Hozirgi zamon muzliklari Yevropaga nisbatan Osiyoning baland tog’larida va tog’liklarida ko’proq uchraydi. Biroq baland tog’ tizimlarining keng tarqalganligiga va Osiyo hududining deyarli yarmidan ko’prog’ini egallab olganligiga qaramasdan, muzliklar bilan qoplangan joylar nisbati uncha katta emas. Bunga sabab barcha
baland tog’lar materikning ichki qismlarida joylashgan, iqlimi keskin kontinental va yog’in miqdori nihoyatda kam. Shuning uchun qor chizig’i va muzliklarning quyi chegarasi juda balandda joylashgan. Qor chizig’ining balandligi Qoraqurum va Kunlunda 5000-5500 m, Himolayda 4500-5000 m, Tyanshanda 3700 m. Eng katta tog’ muzliklarining uzunligi Pomirda 77 km, Qoraqurumda 60 km, Tyanshanda 60 km va Himolayda 26 km gacha boradi. Osiyodagi va butun Yevrosiyodagi eng katta tog’ muzliklaridan biri Pomirdagi Fedchenko muzligidir. Uning uzunligi 77 km va maydoni 900 km². Muzning qalinligi o’rta qismida 1000 m dan ziyod. Tyanshanda Fedchenkodan kichikroq bo’lgan Janubiy Inilchek muzligi bor. Uning uzunligi 59,5 km, maydoni 800 km². Binobarin, Yevrosiyo daryolarini suv bilan to’yintirishda va kontinental iqlimli o’lkalarda agrolandshaftlarni suv bilan ta’minlashda tog’ muzliklarining ahamiyati katta.