Oliy va o’rta maxsus ta’lim

Nazorat savollari:

1. 
   Markaziy Osiyo tabiiy geografik o’lkasi tabiiy sharoiti va rel’efi xususiyatlariga tavsif bering?
   
2. 
   Mongoliya Oltoyi o’lkasi iqlimiy sharoitini tavsiflang?
   
3. 
   Tarim-Jung’oriya o’lkasi gidrografiyasi o’ziga xos tomonlari nimada?
   
4. 
   Gobi-Alashan o’lkasi tabiat mintaqalari geografiyasiga tavsif bering?
   

9. BALAND OSIYO

Tayanch so’z va iboralar: tektonik struktura, orogenez, neotektonik harakatlar, musson iqlim, Kunlun, Oltintog’, Nanshan, Sino-Tibet, Transhimolay, metamorfik jinslar.

Bu tabiiy geograik rayonda Hinduqush, Qoraqurum tog’ tizimlari, Tibet tog’ligi va uning chekka qismlarida qad ko’tarilgan baland Kunlun, Oltintog’, Nanshan, Sino-Tibet, Transhimolay (Gandisishan) tog’ tizmalari majmuasidan tarkib topgan eng baland tog’li o’lkadir. Uning maydoni 2 mln. km² ga teng. O’lkaning hududi shimolda Kunlunning shimoliy tog’ etaklaridan janubda Himolayning shimoliy tog’ etaklarigacha, g’arbda Pomir, Hinduqush va Qoraqurum tog’ tugunidan sharqda Sino-Tibetning sharqiy tog’ etaklarigacha cho’zilgan. Himolay tog’lari o’ziga xos iqlim xususiyatlari bilan Baland Markaziy Osiyo iqlimidan farq qilganligi sababli Janubiy Osiyo regioni tarkibiga kiritilgan. Baland Osiyo Yer yuzidagi eng yirik orografik to’siq bo’lib, umumiy atmosfera sirkulyasiyasiga monelik qiladi, havo oqimi harakatlarining yo’lini to’sadi, Osiyo maksimumining kuchayishiga yordam beradi. Shu bilan birga Tinch va Hind okeanlaridan keladigan nam havo massalarini materik ichkarisiga kirib borishiga halaqit berib, Osiyoning boshqa regionlarini tabiiy sharoitiga ta’sir ko’rsatadi, arid iqlimli baland tog’ landshaftlarini va vertikal zonallikning xilma-xil tiplarini vujudga kelishiga imkon yaratadi.