Ölkədə əhalinin sosial müdafiəsi sahəsində həyata keçirilən tədbirlər, geniş bir perspektivdə
Yüklə 233,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Ölkədə əhalinin sosial müdafiəsi sahəsində həyata keçirilən tədbirlər, geniş bir perspektivdə müstəqil və sosial rifahi təmin etmək məqsədi ilə formalaşan bir dizi strateji və proqramı əhatə edir. Hökumətin bu sahədəki nailiyyətləri, geniş kapsamlı bir müstəqil həyat sürməyə və sosial təhlükəsizliyə nail olmağı hədəfləyir. Bu çərçivədə, pensiya sistemləri əhalinin yaşlılıq dövründə rifahını təmin etməyə və sosial təhlükəsizliyi dəstəkləməyə nail olur. İşsizlikdən qorunma proqramları işgücü bazarında sabitlik yaratmağa kömək edir, bu da əhalinin əsas sosial təminatına dair bir əsas tədbirdir. Sosial yardımlar, ictimai qrupların və fərdlərin müstəqil həyat sürmələrinə dəstək olmağa xidmət edir. Həm də təhsil və sağlamlıq sahəsində həyata keçirilən proqramlar, əhalinin potensialını artırmağa və sağlamlıq standartlarını yaxşılaşdırmağa nail olmağa nail olur. Ümumilikdə, bu tədbirlər bir araya gələrək əhali üçün daha sürətli, effektiv və inklüziv bir sosial müdafiə sistemi yaratmağa nail olur, buda ölkədə geniş ictimai rifahın qorunması və inkişaf etdirilməsi üçün əhəmiyyətli bir addım təşkil edir. Ölkə əhalisinin rifah halının yaxşılaşdırılması aparılan sosial-iqtisadi siyasətin mühüm prioritetlərindən biridir. Son illərdə bu istiqamətdə ciddi irəliləyişlərə nail olunmuş, əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, sosial ödənişlərin, əməkhaqlarının artırılması istiqamətində ardıcıl addımlar atılmışdır. Bu məqsədlə 2019-cu ildə iki sosial islahat zərfi qəbul olunaraq icra edilmiş, müavinət və təqaüdlərin məbləğinin orta hesabla 92%, əmək pensiyasının minimum məbləğinin 72%, minimum əməkhaqqının 92%, dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən qurumlarda işləyənlərin əməkhaqlarının orta hesabla 50% artırılması təmin edilmişdir. Görülmüş tədbirlər nəticəsində 2018-ci ilin əvvəli ilə müqayisədə orta aylıq nominal əməkhaqqının məbləğində 39%, əmək pensiyalarının orta məbləğində 60%, sosial müavinətlərin orta məbləğində 2 dəfə, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdlərinin orta məbləğində isə 2,2 dəfə artım əldə olunmuşdur. 2021-ci ildə ölkəmiz COVID-19 pandemiyasının yaratdığı sarsıntıları geridə qoyaraq, inamlı şəkildə iqtisadi bərpa yoluna qayıtmışdır. Bu, dünya miqyasında pandemiyaya qarşı peyvəndlərin ərsəyə gətirilməsi, ölkəmizdə isə insanlarımızın bu xəstəlikdən qorunması istiqamətində dövlət tərəfindən əhatəli və effektiv sosial-iqtisadi tədbirlərin, xüsusilə genişmiqyaslı peyvəndləmə kampaniyasının keçirilməsi, həmçinin 2020-ci ildə əhalinin sosial baxımdan həssas qruplarına maliyyə və sosial dəstək göstərilməsi, eləcə də pandemiyadan zərər çəkmiş iqtisadi sahələrdə fəaliyyət göstərən sahibkarlara, qurumlara vergi və bank-kredit güzəştlərinin verilməsi sayəsində mümkün olmuşdur. Bununla yanaşı, qeyd olunmalıdır ki, dünya iqtisadiyyatında bərpa meyillərinin güclənməsi müşahidə olunmaqdadır. Lakin dünya miqyasında iqtisadi fəallığın bərpası və məcmu tələbin artması templərinin vaxtilə dayandırılmış istehsal, nəqliyyat-logistika və təchizat güclərinin iqtisadi dövriyyəyə qaytarılması sürətini xeyli üstələməsi beynəlxalq bazarlarda bir çox əmtəələrin qiymətlərinin əhəmiyyətli dərəcədə qalxmasını şərtləndirərək yeni çağırışlar yaratmışdır. Bu vəziyyət ölkəmizə idxal olunan əmtəələrin, o cümlədən bir sıra ərzaq məhsullarının qiymətlərinin artımına səbəb olur və nəticə etibarilə sosial baxımdan ən həssas əhali qruplarının rifah halına mənfi təsir göstərir. Ölkədə sosial müdafiə sahəsində həyata keçirilən tədbirlər, əhalinin ictimai rifahının və müstəqiləyinin qorunması məqsədilə təşkil edilmiş və bir çox sahələri əhatə edən bir struktura malikdir. Bu çərçivədə həyata keçirilən geniş spektrumlu layihələr, ölkədə yaşayan insanların sosial təhlükəsizliyini vəziyyətini təmin etməyə nail olur. Sosial yardım proqramları, əsasən məhrum vəziyyətdə olan və yazişi olmayan qrupları hədəf alaraq onlara maddi dəstək və yardım təmin edir. İşsizlikdən məhrum qalan və ya müstəqil həyat sürcən insanlar üçün iş təminatı və peşə təlim proqramları kimi addımlar, ictimai rifahın artırılması üçün əhəmiyyətli addımlardır. Təhsil və sağlamlıq sahəsində aparılan tədbirlər də sosial müdafiəni genişləndirir. Təhsil proqramları, əhalinin bölgələrarası tədqiqat və inkişafda iştirakını təmin edərək müstəqil düşünmə və bacarıqlarını inkişaf etdirməyə kömək edir. Sağlamlıq sahəsində isə əhalinin ən yüksək sağlamlıq səviyyəsini əldə etməsi üçün geniş xidmət təklifləri vardır. Yaşlı və bacarıqsız şəxslərə təqaüd və xüsusi sağlamlıq xidmətləri təklif etməklə, sosial müdafiə sahəsi yaşlı nəslin və müstəqil həyat sürcən şəxslərin rifahını təmin edir. Bu tədbirlər, ictimai rifahın və əhalinin ümumi sağlamlığının artırılması üçün sistematik və effektiv bir yol təmsil edir. Bütün bu addımların bir araya gətirilməsi, sosial müdafiə sahəsində holistik və sürətli bir tədbir strukturasının inkişafını təmin edir. Bu sayədə, ölkədə yaşayan insanlar daha sürətli və effektiv şəkildə sosial yardım və dəstək proqramlarına nail olur, onların ictimai rifahları və insan haqları müdafiə olunur. Beynəlxalq bazarlardakı proseslərin ölkədaxili qiymətlərə sirayət etməsinin ölkə əhalisinə, xüsusilə həssas əhali qruplarına mənfi fəsadlarını yumşaltmaq və əhalinin sosial müdafiəsini gücləndirmək məqsədilə Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq qərara alıram: Sosial müdafiə sahəsində ölkədə həyata keçirilən tədbirlər çərçivəsində, bir sıra əməliyyatlar və siyasətlər icra olunmaqdadır. Bu tədbirlər, əhalinin daha geniş və əhatəli bir şəkildə dəstəklənməsini, sosial rifahın artırılmasını və zəiflərin qorunmasını məqsədəuyğun şəkildə təmin etməyə nail olur. *1. Əməkhaqqı Artımı:* İşçilər üçün əməkhaqqında artım tədbirləri, əhalinin əsas gəlir mənbəyini gücləndirmək və həyat səviyyəsini yüksəltmək üçün əhəmiyyətli bir addımdır. Bu, sosial münasibətləri və yaşam standartlarını təhlükəsizləşdirir. *2. Sosial Yardımlar:* Zəif vəziyyətdə olan qruplar və şəxslər üçün nüfuzlu sosial yardım proqramları, əhalinin dəstəklənməsini təmin edir. Gəlir dağılımında ədalətli bir paylaşımı və sosial müstəqil yaşamağın təmin olunmasını hədəfləyir. *3. Tibbi Sığorta:* Əhalinin sağlamlığını qorumaq məqsədilə genişlən tibbi sığorta proqramları, əhəmiyyətli bir sosial müdafiə tədbiridir. Bu, əhalinin tibbi xidmətlərdən daha asan və əlverişli şəkildə istifadə etməsinə imkan verir. *4. Təhsil Dəstəyi:* Təhsil sahəsində tədbirlər, əhalinin təhsil səviyyəsini artırmağa və daha yüksək səviyyədə təhsil alan nəsil yetişdirməyə nail olmağa xidmət edir. Təhsil dəstəyi, potensialı olan tələbələrin daha böyük imkanlarla təhsil almasına imkan verir. *5. Əlilliyi Olanların Dəstəklənməsi:* Əlilliyi olan şəxslərə və onların ailələrinə dəstək göstərilməsi, bu qrupun sosial cəmiyyətdə daha sıx iştirak etməsini və həyatın müxtəlif sahələrində eyniləşmələrini təmin edir. Bu tədbirlər əhalinin sosial müdafiəsini möhkəmləndirmək üçün integral rolu oynayır və əhalinin ümumi rifahının artırılmasına nail olmağa çalışır. Hər bir cəmiyyətin, dövlətin tərəqqisini sürətləndirən ən mühüm amillərdən biri yüksək səmərəliliyə malik sosial siyasətin həyata keçirilməsidir. Belə vəziyyətdə həm bütöv halda götürülmüş cəmiyyətin özü, həm də onun tərkibini formalaşdıran müxtəlif təbəqələr, ayrı-ayrı fərdlər inkişaf prosesində maraqlı tərəf kimi çıxış edir, eyni zamanda, bu prosesə özünəməxsus töhfələr verməyə çalışaraq onun davamlı xarakter alması istiqamətində fəaliyyətlərini genişləndirirlər. Bununla inkişaf prosesinin daha dinamik xarakter alması, onun əsas məqsədlərindən biri olan maddi rifah halının cəmiyyətin hər bir fərdinin həyatında əks olunması, vətəndaşın həyat səviyyəsinin müsbət istiqamətdə sürətlə dəyişməsi, gəlirlərinin ədalətlilik prinsipi əsasında bölünməsi təmin edilir. Sosial-iqtisadi sahədə inkişafın özünəməxsus modelini yaradan və böyük nailiyyətlərlə müşayiət olunan tərəqqi göstəricilərini nümayiş etdirən Azərbaycan bu gün həyata keçirdiyi sosialyönümlü siyasət strategiyası, eləcə də, onun səmərəlilik əmsalının yüksək olması baxımından nümunəvi bir mövqeyin sahibi kimi çıxış edir. Qazanılan möhtəşəm müvəffəqiyyətləri şərtləndirən əsas amillər sırasında iqtisadi zəmində sosial ziddiyyətlərin uğurla aradan qaldırılması, ədalətlilik prinsipinin hər zaman gözlənilməsi, əhalinin bütün təbəqələri üçün bərabər sosial təminat sisteminin yaradılması kimi mühüm məqamlar ehtiva olunur. Makroiqtisadi sabitliyin qorunub saxlanması şəraitində ölkədə yoxsulluğun azaldılması, işsizliyin minimuma endirilməsi, dövlət büdcəsindən sosial sahələrə ayrılan maliyyə vəsaitlərinin davamlı şəkildə artırılması, insan kapitalının, sosial infrastrukturun inkişafı və nəticə etibarilə əhalinin həyat səviyyəsinin ötən illərlə müqayisədə daha da yüksəlməsi müasir Azərbaycanı xarakterizə edən əsas reallıqlardandır. Azərbaycanın davamlı şəkildə artan iqtisadi imkanları fonunda möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin imzaladığı Sərəncam və fərmanlarda, təsdiq etdiyi dövlət proqramlarında çoxlu sayda yeni iş yerlərinin açılmasına şərait yaradılması, sosial xidmətlərin, həcminin, keyfiyyətinin və ünvanlılığının mütəmadi artırılması, yoxsulluğun azaldılması kimi vəzifələr daim ön planda yer alır. Digər tərəfdən, dövlət başçısının rəhbərliyi altında həyata keçirilən məqsədyönlü siyasətin elmi-nəzəri, iqtisadi əsaslara söykənməsi, bu zaman sosial prioritetlərin düzgün müəyyənləşdirilməsi nəticə etibarilə xalqın maddi rifah halının daha da yaxşılaşdırılmasını, eyni zamanda, Azərbaycanın daha qüdrətli bir ölkəyə çevrilməsini təmin etməkdədir və bu, Prezident İlham Əliyevin sosial-iqtisadi siyasətinin əsas məqsədidir. Azərbaycanda yoxsulluğun azaldılmasına yönələn tədbirlərlə yanaşı olaraq, eyni zamanda, ünvanlı dövlət sosial yardımı proqramı icra olunur və özlərindən asılı olmayan səbəblərdən yoxsulluq şəraitində yaşayan hər bir vətəndaş bu proqrama cəlb olunaraq, dövlətin yardımından faydalanır. Cari ilin 1 iyununa olan məlumata əsasən, Azərbaycanda 131122 ailə ünvanlı sosial yardım alır. Hər ay adambaşına düşən üSY-ın orta aylıq məbləği 23,60 manat, bir ailəyə düşən orta aylıq üSY məbləği isə 105,82 manatdır. Yardım təyin olunan ailələrdən 51628-i tərkibində 3 və daha çox uşaq olan ailələr, 195-i qəyyumluq (himayəçi) təyin edilmiş ailələr, 35-i şəhid ailələri, 558-i tərkibində müharibə əlili olan ailələr, 16339-u tərkibində ümumi səbəblərdən əlil üzvü olan ailələr, 10049-u məcburi köçkün ailələri, 258-i isə cəzaçəkmə müəssisələrindən azad edilmiş şəxslərin ailələridir. Onu da bildirim ki, ötən dövr ərzində ünvanlı dövlət sosial yardımı mexanizminin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə müvafiq qanunvericilikdə bir sıra əlavə və dəyişikliklər edilmiş, nəticədə ünvanlı yardımın əhatə dairəsi genişləndirilməklə, yoxsul ailələrin bu yardım növündən yararlanmaq imkanları daha da artırılmış, bu sahədə sənədləşdirmə qaydaları sadələşdirilmişdir. ünvanlı yardımın hesablanması üçün əsas götürülən ehtiyac meyarının həddi ötən müddətdə 30 manatdan 75 manata qaldırılmışdır ki, bu da 2,5 dəfə artım deməkdir. ünvanlı dövlət sosial yardımı mexanizminin qiymətləndirilməsi və onun yoxsulluğa təsirinin öyrənilməsi məqsədilə Dünya Bankının “Pensiya və sosial təminat layihəsi” çərçivəsində ölkə üzrə 6660 ev təsərrüfatında aparılmış monitorinqin nəticələrinə görə, ünvanlı yardımların təyinatlarında ünvanlılıq prinsipinə 90 faizinə qədər əməl olunduğu müəyyən edilmiş və bu göstərici ünvanlı sosial yardım tətbiq edən ölkələr arasında ən yaxşı nəticələrdən biri kimi qiymətləndirilmişdir. Tədqiqatlar onu da göstərmişdir ki, Azərbaycanda sosialyönümlü proqramların icrası üçün ayrılan vəsaitlərin xərclənməsinin effektivlik göstəriciləri digər ölkələrlə müqayisədə daha yüksəkdir. Belə ki, ünvanlılığın səmərəliliyi sahəsində Azərbaycan MDB ölkələri arasında Ukrayna ilə 1-ci və 2-ci yerləri bölüşdürür. Bütün bunları nəzərə alsaq, ölkəmizdə ünvanlı dövlət sosial yardımı sisteminin tətbiqi ilə bağlı görülən işləri müsbət qiymətləndirərdik. Bu günlərdə DB tərəfindən qeyd olunan istiqamətdə yeni monitorinqə start verilib və yaxın günlərdə onun nəticələri məlum olacaq. Yeri gəlmişkən, bildirim ki, bir qədər öncə Dünya Bankı tərəfindən Efiopiyanın Əddis-Əbəbə şəhərində təşkil olunan beynəlxalq səviyyəli forumda müxtəlif ölkələrdə ünvanlı yardım tipli proqramların məhz xarici donorlar hesabına maliyyələşdiyi, Azərbaycanda isə bu proqramın məhz dövlət tərəfindən icra edildiyi, həmçinin, ünvanlılıq səviyyəsinin yüksək olması qeyd olunmaqla, Dünya Bankının və digər aparıcı maliyyə təşkilatlarının nümayəndələri tərəfindən ölkəmizin bu sahədə təcrübəsinin təqdirəlayiq olduğu vurğulanmışdır. Artıq nazirlik tərəfindən “Azərbaycan Respublikasında aztəminatlı ailələrin sosial reabilitasiyası üzrə Dövlət Proqramı”nın layihəsi hazırlanmaqdadır. Bu proqram yoxsulluq vəziyyətində yaşayan ailələrin hər birinin fərdi imkan və qabiliyyətləri müqabilində aktiv tədbirlərə cəlb olunmasını, bununla onların sosial reabilitasiyasını nəzərdə tutan layihələri əhatə edir. Möhtərəm dövlət başçımızın sərhədyanı yaşayış məntəqələrinin əhalisinə göstərdiyi xüsusi diqqət və qayğıya uyğun olaraq, biz ilkin təcrübə kimi Tovuzun Ermənistanla həmsərhəd kəndi olan Vahidli kəndində “özünədəstək” adlı layihənin icrasına start vermişik. İlk olaraq ölkənin bu ucqar kəndində mart ayından etibarən maldarlığın inkişaf etdirilməsi üçün ünvanlı sosial yardım alan 52 ailədən 15-nə şəxsi istehsalla məşğul olmaqla özlərini təmin edə bilmələri üçün yerli ictimaiyyətin nümayəndələrindən ibarət şuranın fəal iştirakı ilə mal və materiallar alınıb verilmişdir. Bu layihənin icrasına başlanılmasında təbii ki, başlıca milli xüsusiyyət olaraq ölkə əhalisinin əməksevərlik hissi də vacib stimuldur. Belə tədbirlər gələcəkdə bütün ölkə üzrə davam etdiriləcək. Cari il ərzində Masallı, İsmayıllı və Quba rayonlarında da bu istiqamətdə pilot işləri aparılacaq və gələn ildən layihə ölkənin bütün rayonlarını, o cümlədən, Bakı şəhərini əhatə edəcək. Təcrübə göstərir ki, ailənin yoxsulluğa məruz qalmasına səbəb olan amillər müxtəlifdir və bunlardan biri də ailə üzvlərinin peşə-əmək qabiliyyətlərinin müasir əmək bazarının tələblərinə cavab verməməsidir. Deməli, burada artıq əmək qabiliyyətlərinin keyfiyyətcə yüksəldilməsi yolu ilə ailəyə aktiv dəstək verilməsi tələb olunur. Yəni, bizim məqsədimiz həmin amilləri diqqətlə öyrənməklə müxtəlif formalı aktiv dəstək proqramları hazırlayıb həyata keçirməkdir. Bu gün ölkəmizdə yeni iş yerlərinin açılması bu problemin də həllində əhəmiyyətli rola malikdir. Qeyd edim ki, bu ilin yanvar-may aylarında Dövlət Məşğulluq Xidməti orqanlarına müraciət edən şəxslərdən 9657 nəfəri münasib işlə təmin olunub, 331 nəfər haqqı ödənilən ictimai işlərə, 1219 nəfər peşə hazırlığı, yenidən hazırlıq və ixtisasartırma kurslarına cəlb olunub. Onu da bildirək ki, son illərdə Bakıda, Naxçıvanda və Göyçayda yaradılan Regional Peşə Tədrisi Mərkəzləri bu sahədə əsas maddi-texniki baza kimi geniş imkanlara malikdir və gələcəkdə ölkənin digər regionlarında da belə mərkəzlərin yaradılması nəzərdə tutulur. Qeyd olunan dövrdə Bakı, Sumqayıt, Gəncə və Mingəçevir şəhərlərindəki Əmək birjaları tərəfindən 1544 nəfər müvəqqəti xarakterli işlərə göndərilmişdir. Əhali tərəfindən həmişə maraqla qarşılanan tədbirlərdən biri də aktiv məşğulluq tədbiri olan əmək yarmarkalarıdır. Cari ilin 5 ayı ərzində ölkənin 4 rayon və şəhərində keçirilmiş “əmək yarmarkalarında” 105 müəssisədən 739 boş iş yeri təqdim olunub və 218 nəfər münasib işlərlə təmin olunublar. 26 nəfər peşə hazırlığı kursuna, 33 nəfər isə ictimai işlərə cəlb olunublar. Respublika üzrə 61100 nəfər şəxs peşəyönümlü məsləhətlərə cəlb edilib. Bu proseslər, digər tərəfdən tibbi-sosial ekspertiza xidmətinin təşkilinə, əlillik təyinatlarının aparılmasına nəzarətin gücləndirilməsi nəticəsində respublikada əlilliyin artım tempinin qarşısı alınıb, reabilitasiya göstəricisi isə 2009-cu ildə 5,3 faiz, 2010-cu ildə 6 faiz, cari ilin ilk rübündə isə 4,8 faiz təşkil edib. Onu da bildirək ki, ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına əsasən, hazırda dünya üzrə əlillərin əhali tərkibində faiz göstəricisi 10 faizdir, Azərbaycanda isə bu rəqəm 4,4 faiz təşkil edir ki, bu da MDB məkanında ən aşağı göstəricilərdəndir. Lakin bizim qarşımızda duran əsas vəzifələrdən biri müalicə və bərpa mədəniyyətini daha da inkişaf etdirməklə bu göstəricinin minimuma enməsinə nail olmaqdır. Qeyd edək ki, əlillərin problemlərinə kompleks yanaşmanı təmin etmək məqsədi ilə, respublika üzrə lazımi məlumatları özündə əks etdirən vahid məlumat bazasının yaradılması işləri davam etdirilir və hazırda bu bazada artıq 100 min nəfərdən artıq əlil haqqında məlumat toplanmışdır. Əlillərin müxtəlif reabilitasiya avadanlıqları ilə təminatı işləri də ilbəil yüksək səviyyədə davam etdirilir və əlillərin hər hansı reabilitasiya avadanlıqlarına olan ehtiyacı vaxtlı-vaxtında aradan qaldırılır. Bu təbəqələrdən olan insanlar üçün son illərdə Naftalanda, Xaçmazda, Yevlaxda yeni regional bərpa mərkəzləri yaradılmışdır. Bu gün nazirliyin ölkənin müxtəlif bölgələri üzrə ümumilikdə 14 bərpa mərkəzi fəaliyyət göstərir ki, müasir tibbi reabilitasiya avadanlıqlarına malik olan həmin müəssisələr hər il 8 min nəfərdən çox əlilə bərpa-müalicə xidməti göstərir. Hazırda bizim üçün prioritet məsələlərdən biri də həmin mərkəzlərin fəaliyyətində tibbi reabilitasiya ilə yanaşı, sosial reabilitasiya xidmətlərinin də geniş şəkildə tətbiqinə nail olmaqdır. Onu da bildirim ki, əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyasının daha dolğun şəkildə təmin olunması məqsədilə yeni bir müəssisənin - Gözdən Əlillər üçün Tədris-Bərpa Mərkəzinin inşası, həmçinin, Yetkinilik yaşına çatmayanlar üçün Sosial Reabilitasiya Mərkəzlərinin və Sosial Sığınacaqların inşası nəzərdə tutulur və bunlar modern proseslərin geniş vüsət aldığı Azərbaycan cəmiyyətində, eyni zamanda, sosial sahədə yeni xidmət tendensiyalarının formalaşmasını şərtləndirir. Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, aztəminatlı vətəndaşlara dövlət qayğısının artırılması istiqamətində məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirən Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Nazirlər Kabinetinin 2010-cu ilin yekunlarına dair 14 yanvar 2011-ci il tarixdə keçirilmiş iclasında qarşıya qoyduğu vəzifələri rəhbər tutaraq və Azərbaycan Respublikasının Korrupsiyaya qarşı Mübarizə üzrə Komissiyasının 27 yanvar 2011-ci il tarixli iclasında verilmiş tapşırıqların həyata keçirilməsi ilə bağlı konkret və məqsədyönlü işlər görür. ünvanlı sosial yardım və tibbi-sosial ekspertiza ilə bağlı əhaliyə göstərilən xidmət səviyyəsinin, tibbi-sosial ekspert komissiyalarında (TSEK) və rayon (şəhər) əhalinin sosial müdafiəsi mərkəzlərində çalışan işçilərin məsuliyyətinin artırılması, “Vətəndaşların müraciətlərinə baxılması qaydası haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun icrasının təmin edilməsi məqsədi ilə bir sıra tədbirlər həyata keçirilmişdir. Vəzifələrinin icrasında, həmçinin, vətəndaşlara xidmət sahəsində yol verdikləri ciddi nöqsanlara görə Quba, Yardımlı və Xızı rayonlarının əhalinin sosial müdafiəsi mərkəzlərinin direktorları və 13 nəfər məsul əməkdaşı vəzifələrindən azad edilmiş, 5 rayonun (Kürdəmir, Sabirabad, Zərdab, Biləsuvar, Ağcabədi) mərkəz direktorları müvəqqəti olaraq vəzifələrindən kənarlaşdırılmış, 15 nəfərə isə töhmət verilmişdir. İctimai nəzarətin gücləndirilməsi məqsədilə “ünvanlı sosial yardım təyin edən komissiya haqqında Əsasnamə”yə əlavə və dəyişikliklər edilərək, həmin komissiyaların üzvləri siyahısına təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq idarə, müəssisə və təşkilatların (qeyri-hökumət təşkilatları və həmkarlar ittifaqları daxil olmaqla) nümayəndələri də daxil edilmişdir. Qarabağ müharibəsi əlillərinə və şəhid ailələrinə dövlət hesabına mənzillərin və avtomobillərin verilməsi üçün yaradılmış xüsusi komissiyanın işində şəffaflığın daha da artırılması məqsədilə 2011-ci ilin mart ayında komissiyanın tərkibinə Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) Aparatının, Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Qeyri- Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının nümayəndələri, ayrı-ayrı əlil təşkilatlarının sədrləri də daxil edilmişdir. Beynəlxalq Əmək Təşkilatının prinsiplərinə uyğun olaraq Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidməti fəaliyyətini sosial tərəfdaşlarla - Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası və Azərbaycan Respublikası Sahibkarlar (İşəgötürənlər) Təşkilatları Milli Konfederasiyası ilə sıx əməkdaşlıq şəraitində qurur. Bu istiqamətdə işlərin davamı kimi iş yerlərində əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzarətinin həyata keçirilməsində, habelə istehsalatda baş vermiş bədbəxt hadisələrin təhqiqatının aparılmasında sosial tərəfdaşların iştirakının təmin olunması məqsədilə Sosial Şuranın yaradılması qərara alınmışdır Əhaliyə göstərilən xidmət səviyyəsinin yüksəldilməsi, bu sahədə şəffaflığın artırılması, korrupsiya hallarına qarşı mübarizənin gücləndirilməsi istiqamətində işlərin davamı olaraq 22 aprel 2011-ci il tarixdə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyində Azərbaycan Respublikasının Korrupsiyaya qarşı Mübarizə üzrə Komissiyasının, İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilin (Ombudsman) Aparatının və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri- Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının “Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin fəaliyyətində ictimai nəzarətin daha da gücləndirilməsi” mövzusunda birgə müşavirəsi keçirilmişdir. Müşavirədə qəbul olunan qərara uyğun olaraq, nazirliyin fəaliyyətində ictimai nəzarətin gücləndirilməsi, QHT ilə birgə layihələrin təşkili və müvafiq normativ-hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi məqsədilə aidiyyəti dövlət qurumları və vətəndaş cəmiyyəti institutlarının nümayəndələrindən ibarət olmaqla və tərkibində dörd fəaliyyət istiqaməti üzrə işçi qrupların formalaşdığı “İctimai Şura” yaradılmasına başlanılmışdır. Həyata keçirilən tədbirlərin müsbət nəticəsi kimi vətəndaşlar tərəfindən nazirliyə və ayrı-ayrı instansiyalara ünvanlanan şikayət xarakterli müraciətlərin sayında ciddi azalma müşahidə olunmaqdadır. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin tapşırıqlarını rəhbər tutaraq, bundan sonra da sosial məsələlərin uğurlu həllinə öz töhfələrini verəcəkdir. Ölkə əhalisinin rifah halının yaxşılaşdırılması aparılan sosial-iqtisadi siyasətin mühüm prioritetlərindən biridir. Son illərdə bu istiqamətdə ciddi irəliləyişlərə nail olunub, əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, sosial ödənişlərin, əməkhaqlarının artırılması istiqamətində ardıcıl addımlar atılmışdır. Bu məqsədlə 2019-cu ildə iki sosial islahat zərfi qəbul olunaraq icra edilmiş, müavinət və təqaüdlərin məbləğinin orta hesabla 92 faiz, əmək pensiyasının minimum məbləğinin 72 faiz, minimum əməkhaqqının 92 faiz, dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən qurumlarda işləyənlərin əməkhaqlarının orta hesabla 50 faiz artırılması təmin edilmişdir. Görülmüş tədbirlər nəticəsində 2018-ci ilin əvvəli ilə müqayisədə orta aylıq nominal əməkhaqqının məbləğində 39 faiz, əmək pensiyalarının orta məbləğində 60 faiz, sosial müavinətlərin orta məbləğində 2 dəfə, Prezident təqaüdlərinin orta məbləğində isə 2,2 dəfə artım əldə olunmuşdur. Bu reallıqlar dövlət başçısı İlham Əliyevin 16 oktyabr 2021-ci il tarixli «Əhalinin sosial rifahının qorunması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında» Sərəncamında da öz əksini tapıb. Sərəncamda vurğulanır ki, 2021-ci ildə ölkəmiz COVID-19 pandemiyasının yaratdığı sarsıntıları geridə qoyaraq, inamlı şəkildə iqtisadi bərpa yoluna qayıtmışdır. Bu, dünya miqyasında pandemiyaya qarşı peyvəndlərin ərsəyə gətirilməsi, ölkəmizdə isə insanlarımızın bu xəstəlikdən qorunması istiqamətində dövlət tərəfindən əhatəli və effektiv sosial-iqtisadi tədbirlərin, xüsusilə genişmiqyaslı peyvəndləmə kampaniyasının keçirilməsi, həmçinin 2020-ci ildə əhalinin sosial baxımdan həssas qruplarına maliyyə və sosial dəstək göstərilməsi, eləcə də pandemiyadan zərər çəkmiş iqtisadi sahələrdə fəaliyyət göstərən sahibkarlara, qurumlara vergi və bank-kredit güzəştlərinin verilməsi sayəsində mümkün olub. Prezident İlham Əliyevin yeni Sərəncamı əsasında sosial ödənişlərdə ciddi artımlar təmin ediləcək. Bu sənəd 1 milyon 800 min nəfərədək vətəndaşımızın rifahının daha da yaxşılaşmasına xidmət edəcək. Bütün bunlar bir daha sübut edir ki, vətəndaş rifahının təminatı və həssas qrupların sosial müdafiəsi Prezident İlham Əliyevin siyasətində başlıca istiqamətdir. Dövlət hər addımında vətəndaşını düşündüyünü nümayiş etdirir. Bu reallıq inkaredilməzdir ki, iqtisadi tərəqqi hər bir dövlətin hərtərəfli inkişafında, ortaya çıxan problemlərin narahatlıq doğurmadan müsbət həllində əhəmiyyətli rol oynayır. 2008-ci ildə dünyanı bürüyən, nəticələri son illərə qədər davam edən iqtisadi və maliyyə böhranının ardınca 2019-cu ilin sonlarından başlayaraq bu günədək davam edən koronavirus infeksiyası ilə mübarizə tədbirləri də ölkələrin malik olduqları imkanların təqdimatında mühüm rol oynadı. Baxmayaraq ki, COVID-19-la mübarizə insan sağlamlığı ilə bağlı məsələdir, təbii ki, görülən tədbirlər ölkələrin iqtisadi imkanlarına söykənir. Mübarizə tədbirlərinə başlandığı günlərdə əksər dövlətlər iqtisadiyyatın durğunluğunu aradan qaldırmaq üçün yollar axtarışına çıxdığı halda, Azərbaycan dövləti insanların sağlamlığının təmin olunmasını önə çəkdi, bu fonda iqtisadi islahatların dərinləşdirilməsinin prioritetliyini açıqladı. Cənab İlham Əliyev bildirdi ki, iqtisadi islahatlar dərinləşdirilməli, heç bir sosial layihə təxirə salınmamalıdır. Dövlətimizin başçısının 19 mart 2020-ci il tarixli Sərəncamına uyğun olaraq 20 fəaliyyət sahəsini, 4 sektoru əhatə edən 10 yardım proqramı həyata keçirildi. Sosial dəstək proqramlarının uğurlu icrası vətəndaş məmnunluğunun artmasında əhəmiyyətli rol oynadı. bu tədbirlərin müsbət nəticələrini görmək üçün cənab İlham Əliyevin sözügedən müddətdə paytaxt və bölgələrdə açılışında və təməlqoyma mərasimlərində iştirak etdiyi sosial obyektlərin sayına və bugünümüz üçün önəminə diqqət yetirmək kifayətdir. Bir sözlə, ölkədə dövlət idarəçiliyinin optimallaşdırılması, şəffaflaşdırılması, onun operativliyinin və səmərəliliyinin yüksəldilməsi Prezident İlham Əliyev tərəfindən həyata keçirilən islahatların mühüm tərkib hissəsidir. Bu gün dövlət orqanlarının fəaliyyətində müşahidə olunan operativlik, ictimai rəyə, vətəndaşların problemlərinə həssas yanaşma, bürokratik əngəllərin, korrupsiya, rüşvətxorluq və digər neqativ hallara qarşı kəskin mübarizə əhali tərəfindən təqdir olunur, yeni idarəetmə fəlsəfəsi ictimai rəydə daha çox rəğbət qazanır. Dövlət başçısı İlham Əliyev bu fikri xüsusi qeyd edir ki, Azərbaycanın dünyaya səs salan layihələri vətəndaş məmnunluğunun artmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Göründüyü kimi, hər zaman vətəndaşının yanında olan dövlət başçısı İlham Əliyev əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilmsinin prioitetliyini qoruyur. Xatırlasaq, 2003-cü ildə xalqın böyük əksəriyyətinin səsini qazanaraq Prezident seçilən cənab İlham Əliyev andiçmə mərasimində bu vədi açıqlamışdı ki, yoxsulluq deyilən sosial bəla aradan qaldırılacaq, iqtisadi tərəqqi insanların gündəlik həyatında öz əksini tapacaq, əmək haqları, pensiyalar ildə ən azı iki dəfə artırılacaq. Bu öz növbəsində insan amilinin dövlət siyasətinin əsasında dayandığını nümayiş etdirir ki, son 18 ildə xalqımız bunun real həyatda şahididir. Hazırkı dövrdə- işğaldan azad edilmiş torpaqalrımızda bərpa və quruculuq işlərinin getdiyi bir mərhələdə dövlət başçısı İlham Əliyevin əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə xüsusi diqqət göstərməsi də bunun təsdiqidir. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin sosial siyasətinin iqtisadi konturları və hüquqi əsasları XX əsrin sonlarında tamamlanmaq üzrə idi. Yeni əsr və mi-nillik sosial sahələrdə böyük islahatlar və uğurlar vəd edirdi. Məhz bu uğurları öncə görən müdrik Heydər Əliyev söy-ləyirdi: “Biz XXI əsrə daha da qüdrətli müstəqil Azərbaycan dövlətini çatdır-maq istəyirik. Gələcək nəsillərə daha xoşbəxt həyat yaratmaq istəyirik. Azər-baycanın imkanlarından səmərəli isti-fadə edib, iqtisadiyyatı inkişaf etdirib, Azərbaycan xalqının rifah halını yük-səltmək üçün çalışırıq". Ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi dövründə dövlət mülkiyyə-tində olan əmlakın ədalətli bölgüsü – özəlləşdirilməsinə başlanıldı, hər bir Azərbaycan vətəndaşına ümumi mülkiyyətdən bərabər pay - özəlləşmə çekləri verildi. Kəndlərdə yaşayanlara isə torpaq payı eyni prinsiplə bölündü. Bazar münasibətlərinə əsaslanan, eyni zamanda, sosial ədalətə söykənən sığorta sisteminin yaranması, bunun üçün qanunvericilik bazasının forma-laşması ("Sosial sığorta haqqında", "Dövlət sosial sığorta sistemində fər-di uçot haqqında", "İcbari tibbi sığor-ta haqqında" və s. qanunlar), sığorta prinsipinə əsaslanan yeni pensiya sisteminin yaranmasının konseptual əsaslarını müəyyən edən "Azərbay-can Respublikasında pensiya islahat-ları Konsepsiyasının" Ümummilli lider Heydər Əliyevin 2001-ci il 17 iyul ta-rixli sərəncamı ilə təsdiq olunması, əlil probleminin kompleks həlli məqsədi ilə Prezidentin 14 may 1998-ci il tarixli sərəncamı ilə “1998-2001-ci illər üçün əlilliyin qarşısının alınması, əlillərin re-abilitasiyası və sosial müdafiəsi üzrə Dövlət Proqramının" təsdiq edilməsi və s. addımlar müasir Azərbaycan dövlə-tinin sosial siyasətinin yeni dövrün ça-ğırışına uyğun formalaşmasına xidmət edirdi. Ayrı-ayrı sosial sahələrdə vahid siyasəti həyata keçirmək üçün təşki-lati-struktur vahidlərinin yaranması da modern dövlətin sosial siyasətinin tər-kib hissəsi idi. Məhz Prezident Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 1995-ci ildə Qaçqın və məcburi köçkünlərin İşlə-ri üzrə Dövlət Komitəsi, 1996-cı ildə Azərbaycanın azad edilən ərazilərinin bərpası və yenidən qurulması üçün agentlik yaradıldı. Gənclərin və qadın-ların ictimai statusunun yüksəlməsi, bu sahədə problemlərin həlli və perspek-tivlərin həyata keçirilməsi məqsədi ilə 1994-cü ildə Gənclər və İdman Nazir-liyi, 1998-ci ildə isə Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi yaradıldı. Əhalinin sağlamlığının qorunma-sı, səhiyyə xidmətinin keyfiyyətinin yüksəldilməsi üçün Prezident Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında bir sıra mü-hüm qanunlar qəbul edildi. Prezidentin 13 mart 1998-ci il tarixli sərəncamı ilə səhiyyə sahəsində islahatlar üzrə Döv-lət Komissiyası yarandı. Son illərdəki yüksək inkişafın, sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi, bey-nəlxalq sahədəki uğurlarımızın səbəbi haqqında düşünərkən, birinci növbədə Heydər Əliyev siyasi amili, bu siyasə-tin arası kəsilmədən davam və inkişaf etdirilməsi və yeni dövrün tələblərinə uyğun modernləşdirilməsi faktoru ön plana çıxır. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti: 1. Əməkhaqlarının, əmək pensiyalarının və sosial müavinətlərin, təqaüdlərin və digər sosial ödənişlərin məbləğlərinin artırılmasının təmin edilməsi ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının 2022-ci il dövlət büdcəsi layihəsində müvafiq tədbirlərin əks etdirilməsi üçün təkliflərini hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin. Əhalinin sosial müdafiəsi sahəsində həyata keçirilən tədbirlər geniş bir təcrübə və təcrübə zolağını əhatə edir. Bundan əlavə, daha geniş bir effektivlik və inklüzivlik üçün aşağıdakı addımlar atıla bilər: 1. *Sosial İnkişaf Proqramları:* Əhalinin potensialını artırmaq və ictimai rifahı təmin etmək üçün genişmiş sosial inkişaf proqramları təşkil edilə bilər. Bu proqramlar təhsil, sahibkarlıq və sair sahələrdəki imkanları artırmağa nail olmağa kömək edir. 2. *Sosial İnnovasiyalar:* Sosial müdafiədə inovativ tədbirlər və texnologiyaların tətbiqi, sosial problemləri həll etmək üçün daha effektiv yollar yaratmağa kömək edə bilər. 3. *Sosial Adalet Tədbirləri:* Tədbirlər, cins və etnik fərqliliyi azaldan və ictimai qurğular arasında ədalətli paylaşımı təmin edən sosial adalet prinsiplərinə əsaslanan proqramlar və siyasətlər daxilində yer ala bilər. 4. *Sosial Müdafiənin İnformasiya Texnologiyası İstifadəsi:* İnformasiya texnologiyalarının effektiv istifadəsi, sosial yardımları və xidmətləri daha sürətli və daha çatışan şəkildə çatdırmağa imkan verir. 5. *Əhali Qooperativləri və İştirakı:* Əhali iştirakını təşvik edən və ictimai təşkilatları dəstəkləyən proqramlar, sosial müdafiəni daha əlverişli və ictimai təhlükəsiz həll etməyə nail olmağa kömək edə bilər. Bu addımlar, sosial müdafiə sisteminin daha adaptiv, dinamik və ictimai iştiraka daha açıq olmasına imkan verərək, əhalinin dərinləşmiş sosial rifahını təmin etməyə yardım edə bilər. Ölkə əhalisinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi aparılan sosial-iqtisadi siyasətin mühüm prioritetlərindən biridir. Son illərdə bu istiqamətdə ciddi irəliləyişlərə nail olunmuş, əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, sosial ödənişlərin, əməkhaqlarının artırılması istiqamətində ardıcıl addımlar atılmışdır. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq, əhalinin rifahının qorunması sahəsində tədbirlərin davam etdirilməsi məqsədilə qərara alıram: 1. Minimum aylıq əməkhaqqının məbləği 2023-cü il yanvarın 1-dən 345 manat müəyyən edilsin. 2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti: 2.1. 10 gün müddətində: 2.1.1. əmək pensiyasının minimum məbləğinin 280 manata çatdırılmasına dair təkliflərini Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin; 2.1.2. sosial müavinətlərin və təqaüdlərin məbləğlərinin artırılması ilə bağlı təkliflərini Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin 2.2. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin aktları ilə müəyyən olunmuş dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən sahələrdə çalışan işçilərin aylıq tarif (vəzifə) maaşlarının məbləğlərinin bir ay müddətində bu Sərəncamın 1-ci hissəsinə uyğunlaşdırılmasını təmin edib Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə məlumat versin; 2.3. bu Sərəncamdan irəli gələn digər məsələləri həll etsin. 3. “Minimum aylıq əməkhaqqının məbləğinin artırılması və “Minimum aylıq əməkhaqqının artırılması haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2019-cu il 18 iyun tarixli 1265 nömrəli Sərəncamında dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2021- ci il 17 dekabr tarixli 3051 nömrəli Sərəncamının (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021, № 12, maddə 1464) 1-ci hissəsi ləğv edilsin. 4. Bu Sərəncamın 1-ci və 3-cü hissələri 2023-cü il yanvarın 1-dən tətbiq edilir. Yüklə 233,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|