Ona tili o‘qitish metodiкasi
Yüklə 1,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ko‘k lam (ning) quchog‘ i da tovlan
- Eslatma: Sifatdosh shaklidagi suqlanar yetakchi fe’li edim
- SO‘Z TUR К UMLARI BO‘YICHA TAHLIL
| (ning) lab i
da tur ib asos qo‘sh- cha asos qo‘sh-cha qo‘sh-cha asos qo‘shcha shakl yasov, sintak. shakl yasov. shakl yasov, sintak. shakl yasov. shakl yasov, sintak.shakl yasov. shakl yas. lug‘aviy shakl yasovchi kel turl.egalik tur.kel ravishdosh shakli qarat.kel. III shaxs birlik o‘rin- payt.kel. ko‘k lam (ning) quchog‘ i da tovlan asos qo‘sh- cha qo‘sh- cha asos qo‘sh-cha qo‘sh-cha asos so‘z yas. shakl yasov, sintak. shakl yasov. shakl yasov, sintak. shakl yasov. shakl yasov, sintak. shakl yasov. ot yas. kel egalik kel asos, sodda yasama asos qarat.kel III shaxs birlik o‘rin- payt.kel. 240 ayotgan olma zor ning chiroy i ga qo‘sh- cha asos qo‘sh- cha qo‘sh-cha asos qo‘sh-cha qo‘sh-cha shakl yas. lug‘av. shakl yasav. so‘z yas. shakl yasov, sintak. shakl yasov. shakl yasov, sintak. shakl yasov. shakl yasov, sintak. shakl yasov. sifatdosh ot yas. kel egalik kel shakli joy oti yasov- chi qarat.kel. III shaxs, birlik jo‘nalish kel. asos, sodda yasama asos suq lan ar di m asos qo‘sh-cha qo‘sh-cha qo‘sh-cha qo‘sh-cha so‘z yas. shakl yasovchi lug‘av. shakl yas. shakl yasovchi lug‘av. shakl yas. shakl yasovchi, sintak.shakl yasov. fe’l yasovchi sifatdosh shakli zamon shakli shaxs-son I shaxs, birlik asos, sodda yasama asos o‘tgan zamon Eslatma: Sifatdosh shaklidagi suqlanar yetakchi fe’li edim shaklidagi to‘liqsiz fe’l bilan birikkan, nutqiy iqtisod qonuniga ko‘ra e fe’li tushib qolgan. Ba’zi jarangsiz undosh tovush bilan tugagan o‘zaklarga unli bilan boshlanuvchi qo‘shimchalar qo‘shilganda so‘z oxiridagi jarangsiz undosh tovush jaranglilashadi. So‘z tarkibi bo‘yicha tahlilda o‘zbek tilidagi bu xususiyat hisobga olinishi kerak. Yuqoridagi gapda 241 quchog‘ida so‘z-shaklining asos qismi aslida quchog‘ emas, quchoq dir: egalik qo‘shimchasi (-i) qo‘shilishi natijasida so‘z oxiridagi q jarangsiz tovushi g‘ ga aylangan (jaranglilashgan). Bunday so‘zlarning tahlilida o‘zakning asl shaklini uning tepasiga yozib ko‘rsatish ham mumkin. SO‘Z TUR К UMLARI BO‘YICHA TAHLIL So‘z turkumlari bo‘yicha o‘tkaziladigan tahlil, so‘z tarkibi bo‘yicha o‘tkaziladigan tahlil kabi, morfologik tahlilning bir ko‘rinishi bo‘lib, u maktab dasturidagi «So‘z turkumlari» mavzusining masalalarini qamrab oladi. O‘quvchi matndagi so‘zlarni turkumlarga to‘g‘ri ajrata olsa, gap bo‘laklarini aniqlashda ham qiynalmaydi. Demak, bu tahlil o‘z- o‘zidan sintaktik tahlil bilan bog‘lanadi. So‘z turkumlarining mohiyatiga to‘la tushunmasdan turib, sintaktik tahlil vaqtida gapning bosh bo‘laklari bilan grammatik munosabatga kirishmaydigan so‘zlar («bo‘laklar»)ni aniqlash mumkin emas. So‘z turkumlari bo‘yicha o‘tkaziladigan tahlilning birinchi bosqichini gapdagi so‘zlarni turkumlarga ajratishdan–so‘zlarni morfologik jihatdan tasnif qilishdan boshlash kerak. Bundan so‘ng har bir turkumning ichki xususiyatlari ko‘rsatiladi. Yuqorida «So‘z tarkibi bo‘yicha tahlil» bo‘limida berilgan ikki gapdagi so‘zlar morfologik tahlilning 3-bosqichi sifatida davom ettiriladi: Yüklə 1,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|