Onderwijsinnovatie in Europa : Voorbeelden van goede praktijken uit tien Europese landen

Better Education kan geprint worden vanaf de webpagina: http://pub.uvm.dk/2002/better1/

86 Dit document kan uitgeprint worden vanaf de volgende webpagina: http://pub.uvm.dk/2000/newstructure/

87 Dit document kan geprint worden vanaf de volgende webpagina: http://www.delud.dk/dk/publikationer/FoUProgramme/index.html

88 Het Deense systeem van hoger secundair bestaat uit drie mogelijkheden: gymnasium, beroeps- en technisch (vocational), en handelsonderwijs (commercial education). Voor verdere informatie over het Deense onderwijs in het algemeen zie de website van het ministerie of van Eurydice op Eurybase: http://www.eurydivce.org

89 VET = Vocational Education and Training = Technisch en Beroepsonderwijs

90 Forsøgsprogrammet omfatter bl.a. afprøvning af nye undervisningsformer og -forløb

91 DEL web site: http://www.delud.dk

92 Bedoeld is de link met Accent op Talent: AL = Anders Leren; AK = Anders Kiezen; AS = Anders Sturen

93 Algemene informatie over het Zweeds onderwijssysteem is te vinden op de website van het Ministerie van Onderwijs en Wetenschap http://utbildning.regeringen.se/inenglish/ en bij Eurydice in de Eurybase: http://www.eurydice.org

94 Bijzondere dank gaat naar Anders Lokander, Undervuisningsråd Skolverket , Enheten för Styrdokument; Fredrik Wikström, Director of Education, Swedish National Agency for Education and Skolutveckling , (Agency for School Improvement or Development, Ministry of Education of Sweden)

95 Dit zijn Zweedse credits en geen ECTS credits; normaal is een bachelor’s degree 180 – 240 ECTS credits.

96 Dit stuk is gebaseerd op de gesprekken met Anders Lokander en Frederik Wikström.

97 Met VET-leraren wordt leraren beroepspraktijk bedoeld.

98 De volgende paragrafen zijn grotendeels gebaseerd op een telefooninterview en op het rapport van Frederik Wikström, directeur Onderwijs, van de Swedish National Agency for Education en van Lena Haldin, consultant op deze dienst. Het werd in augustus 2002 gepubliceerd.

99 Benchmarks: in het laatste CIDREE boek ‘Becoming the best: Educational ambitions for Europe” wordt in een ar­ti­kel van Gaby Hostens, Directeur-generaal Secundair Onderwijs, Departement Onderwijs, Vlaanderen, ‘bench­mark’ als volgt omschreven op blz. 31: the term ‘benchmark’ refers to concrete targets against which progress can be measured by education authorities. Benchmarking is used in a comparative perspective: “date are presented with a view to identifying the relative performance of individual countries in the EU or in Europe more boradly”.

100 Attraktiv Skola: de volledige Engelse tekst rond dit initiatief is te vinden op de volgende webpagina: http://www.skola.se/. Project Manager: Per Thalin: [e-mail] of [e-mail].

101 Bedoeld is de link met Accent op Talent: AL = Anders Leren; AK = Anders Kiezen; AS = Anders Sturen

102 Algemene informatie over het Fins onderwijssysteem vindt men op de website van het Ministerie:

http://www.minedu.fi/minedu/education/priorities.html en op de website van Eurydice onder Eurybase

103 Bijzondere dank gaat naar Timo Lankinen, Directeur-Generaal, Vocational Education, Ministry of Education; Reijo Aholainen, Counsellor of Education, Ministry of Education; Nina Rekola, CIMO, Centre for International Mobility, Socrates NA; Ulla Salomäki, expert of the Ministry of Education

104 Dit document kan geprint worden vanaf de webpagina: http://www.minedu.fi/julkaisut/KESU2004/eng/engKESU.html

105 The Programme of Prime Minister Matti Bvanhanen’s Government ; 6; Education, Science and Cultural Policy; te printen van de website: http://www.valtioneuvosto.fi/vn/liston/base.lsp?r=385&k=en.

106 Op basis van het interview met Timo Lankinen, directeur-generaal beroepsonderwijs

107 Het “Kopenhagen proces” is gebaseerd is op de Verklaring van Kopenhagen van 29 en 30 november 2002 met betrekking tot de bevordering van de Europese samenwerking bij de beroepsopleiding. Aandachtspunten binnen de Verklaring zijn: verstevigen van de Europese dimensie in de beroepsopleiding, de transparantie met inbegrip van informatie en begeleiding van deze sector vergroten, werken aan de erkenning van competen­ties en kwalifi­ca­ties, en de kwaliteit van de beroepsopleidingen bevorderen. De volledige tekst van de Verklaring van Kopen­hagen is te vinden op de volgende website: http://europa.eu.int/comm/education/copenhagen/copenahagen_declaration_en.pdf

108 “Matriculation exam: the purpose of the examination is to discover whether pupils have assimilated the knowledge and skills required by the curriculum for the upper secondary school and whether they have reached an adequate level of maturity in line with the goals of the upper secondary school. Passing the Matriculation Examination entitles the candidate to continue his or her studies at university. The examination is arranged in upper secondary schools.” Zie ook website: http://www.minedu.fi/yo-tutkinto/esiteen.html

109 Finland kent, zoals Vlaanderen, een binair hoger onderwijs systeem met enerzijds universiteiten en anderzijds hogescholen of polytechnics. Verdere informatie over de Polytechnics kan gevonden worden op de website van het ministerie : http://www.minedu.fi/minedu/education/polytechnic.html of op de website van ARENA, de Fin­se vereniging van hogescholen: http://www.arene.fi/english/

110 De informatie werd verstrekt door Timo Lankinen, directeur-generaal VET, Ministerie Onderwijs

111 Website National Board of Education Finland: http://www.oph.fi/english/frontpage.asp?path=447

112 Bedoeld is de link met Accent op Talent: AL = Anders Leren; AK = Anders Kiezen; AS = Anders Sturen

113 Informatie over het Noors onderwijssysteem is beschikbaar op de website van het ministerie:

http://odin.dep.no/ufd/engelsk/index-b-n-a.html of op de web site van Eurybase van Eurydice.

114 Bijzondere dank gaat naar Jan Ellertsen, Deputy Director General, Department of Education and Training, Ministry of Education; Bodhild Baasland, Ministry of Education, member of Comenius sub-committee; Egil Eiene, Head of Comenius National Agency, Bergen.

115 Met het ‘comprehensive karakter’ van de school wordt bedoeld wat Francine Vaniscotte in haar boek “Les Écoles de l’Europe: Système éducatifs et dimension européenne” (zie literatuurlijst) beschrijft als het model van ‘l’école unique’ dat tot doel heeft een zo groot mogelijke gelijkheid van kansen te bevorderen voor alle kinderen en dit zo lang mo­gelijk tijdens de duur van de schoolplicht. De comprehenisve school (in het Frans ‘école unique’) is een school waar alle leerlingen samen hetzelfde programma volgen onder de verantwoordelijkheid van éénzelfde leraren­groep tijdens de gehele duur van de schoolplicht. Meestal is dat van 6 of 7 jaar tot 16 jaar. Denemarken, Noorwegen Finland, Zweden en Ijsland hebben een dergelijke comprehensive school. Dit is niet te verwarren met de comprehensive school in Engeland. Volgens het Glossarium van Eurybase is de Engelse Comprehensive school: “A school providing secondary education which admits pupils of all academic abilities”. De meeste scholen in Engeland kunnen als “comprehensive schools” in de Engelse betekenis van de term beschouwd worden.

116 De volgende paragrafen zijn voornamelijk gebaseerd op het interview met Jan Ellertsen, adjunct- directeur generaal VET van het Ministerie van Onderwijs en Vorming.

117 Een samenvatting van dit experiment is beschikbaar in een document van het Noors Ministerie van Onderwijs in het Engels: Background paper for study-visit to Norway 8-9 May 2003, competence addressed: working in team

118 De volgene paragrafen zijn gebaseerd op informatie verstrekt door Jan Ellertsen, adjunct-directeur-generaal VET, Ministerie van Onderwijs en Egil Eiene, hoofd Socrates NA

119 Bedoeld is de link met Accent op Talent: AL = Anders Leren; AK = Anders Kiezen; AS = Anders Sturen

120 Marte Meo Methode: http://www.martemeoforeningen.com/english.html

121 Algemene informatie over het Engels onderwijssysteem vindt men op de website van het Ministerie:

http://www.dfes.gov.uk/index.htm en in de Eurybase van Eurydice

122 Bijzondere dank gaat naar Patricia Ambrose, SCOP, Standing Conference of Principals of England; Ray Kirtley, Development Unit, University of Hull; Judith Hemery, British Council, Member of the Socrates Committee; John Morris, Former coordinator IQEA Project, Nottinghamshire County Council.

123 Alle documenten die vermeld worden zijn te vinden op de speciale website: http://www.14-19reform.gov.uk

124 Het GCSE is een certificaat dat aangeeft in welke mate men succesvol geweest is in bepaalde vakken in het secundair onderwijs.

125 Zie website: http://www.dfes.gov.uk/14-19/download.shtml

126 Website van de pathfinders: http://www.dfes.gov.uk/14-19pathfinders/

127 Doelstellingen voor de tweede groep opgestart in september 2003 zijn veeleisender; zie Pathfinder prospectus 2003-04: http://www.dfes.gov.uk/14-19pathfinders/guidance_docs/ProspectusWCL.PDF

128 Het volledige project wordt uitvoerig beschreven in: “A special project: IQEA in Nottinghamshire: Relating the experience of Special schools and Pupil Referral Units in the IQEA Nottinghamshire Special Schools Project, 2001 – 2003” door John Beresford, Reserach Officer, IQEA; [e-mail]

129 Bedoeld is de link met Accent op Talent: AL = Anders Leren; AK = Anders Kiezen; AS = Anders Sturen

130 Algemene informatie over het Frans Onderwijssysteem vindt men op de website van het Frans Ministerie van Jeugd, Onderwijs en Onderzoek: http://www.education.gouv.fr/index.php en in de Eurybase database van Eurydice.

131 Bijzonder dank aan Marc Durando, directeur, Pôle Universitaire Européen de Metz-Nancy ; Pierre Champol­lion, Inspecteur d’Académie de Grenoble, IUFM de Grenoble (site de Valence); Bernard Vincent, Inspecteur d’Aca­démie de Lorraine, Nancy, professeur agrégé lycée technologique et professionnel; Pierre Antoine Van­pouille, directeur, Lycée Louis Querbes, Rodez.

132 Speciale website voor het national debat over het onderwijs: http://www.debatnational.education.fr/index.php?rid=12

133 Er zijn twee soorten lycées of hoger secundair; het lycée général en technologique (LEGT) en het lycée professionnel. Voor het lager secundaire spreekt men in Frankrijk van Le Collège.

134 Een académie is een administratieve structuur die toelaat het onderwijsbeleid bepaald door de regering concreet gestalte te geven in de verschillende regio’s in Frankrijk. Een académie werkt rekening houdend met de lokale context en werkt daartoe samen met de lokale overheden die verantwoordelijkheden dragen voor het onderwijs. In Frankrijk zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het lager onderwijs, de departementen zijn verantwoor­de­lijk voor de ’collèges’ (lager secundaire scholen) en de regio’s zijn verantwoordelijke voor de ’Lycées’ (de hogere secundaire scholen). In Frankrijk zijn er 28 académies met aan het hoofd een “recteur d’académie’.

135 BTS: Brevet de Technicien Supérieur. Heel wat lycées organiseren in Frankrijk tweejarige opleidingen na het se­cun­dair onderwijs. Vanuit de BTS kan men nu doorstromen naar de universiteit om er een Licence Profesionnelle te halen: zie de website van het ministerie voor meer informatie: http://www.education.gouv.fr/sup/formation/licencepro.htm

136 Alle informatie over de PPCP vindt men op de web site van het ministerie: http://www.education.gouv.fr/enspro/ppcp.htm

137 EDUSCOL web site: http://www.eduscol.education.fr/default.htm?sommairedesthemes

138 Conseil national de l’innovation pour la réussite scolaire (CNIRS)

http://www.education.gouv.fr/innovation/accueil.htm

139 Projets pilotes EDUCNET http://www.educnet.education.fr/pilotes/axes.htm

140 Pédagogies en action http://www.artsculture.education.fr/pedagogie.htm

141 Les services INNOVALO : http://innovalo.scola.ac-paris.fr/Innovalos_en_france/innovalo_en_france.htm

142 UNAPEC: Union Nationale pour la Promotion Pédagogique et Professionnelle dans l’Enseignement Catholique ; website : http://www.unapec.org

143 INRP: Institut National de Recherche pédagogique; algemene website: http://www.inrp.fr

144 Observatoire Européen des Innovations en Education et en Formation’; webpagina: http://www.inrp.fr/Acces/Innova/Accueil.htm

145 IUFM: Institut Universitaire de la Formation des MaÎtres. Begin van de jaren 90 werd de lerarenopleiding ge­her­structureerd en werden de Ecoles Normales omgevormd tot IUFM die geïntegreerd zijn in de universiteiten. Verdere informatie over de IUFM vindt men op de website van het ministerie: http://www.education.gouv.fr/sup/iufm.htm of op de speciale website van de IUFMs: http://www.iufm.education.fr/. Inzake vernieuwing wordt gedacht aan ontwikkelingen zoals die in Engeland werden opgezet met meer tijd op school voor de toekomstige leraars en minder op de universiteit.

146 Bedoeld is de link met Accent op Talent: AL = Anders Leren; AK = Anders Kiezen; AS = Anders Sturen

147 SEGPA: Sections d’Enseignement Général et Professionnel Adapté

148 ZEP: Zone d’Education Prioritaire: verder informatie op de volgende web pagina: http://www.education.gouv.fr/ens/zep/

149 Itinéraires de découvertes: deze “ontdekkingsroutes” werden ingevoerd onder de minister van onderwijs Jacques Lang: twee uur per week kunnen de leerlingen gedurende elk van de drie jaar van de collèges (12 tot 15 jaar) zelf een keuze van vakken bepalen die het best beantwoordt aan hun interesses en talenten

150 Section européenne: vanaf 92 bestaat de mogelijkheid om sections européennes op te richten; alle informatie rond deze sections vindt men op de volgende webpa­gina: http://www.education.gouv.fr/int/fiches/seceuro.htm. In 2002 werd 10 jaar sections européennes gevierd; speciale informatie is beschikbaar op de volgende website: http://www.education.gouv.fr/presse/2002/europ/europdp.htm#sections. Naast de sections européennes bestaan er ook nog sections internationales; informatie vindt men op de volgende web pagina: http://www.education.gouv.fr/int/fiches/secinter.htm

151 ACODDEN: A classroom of difference; diversity education network. Een Comenoius 3 Netwerk in het kader van het Socrates programma. Website: http://www.acodden.org/info/index17.html

152 Algemene informatie over het Oostenrijks onderwijs systeem vindt men op de website van het ministerie: http://www.bmbwk.gv.at/ Verdere informatie vindt men in de Eurybase van Eurydice.

153 Bijzondere dank gaat naar: Friedrich Wittib, Nationaal gedetacheerd expert van het Oostenrijks Ministerie van Onderwijs bij de Commissie van de EU, DG EAC; Doris Koelbl, Ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, (afgekort BMBWK), Abt. I/4a; Petra Reiter, expert onderwijs en vorming

154 De volledige tekst van het rapport kan gedownload worden vanaf de volgende webpagina:

http://www.klassezukunft.at/statisch/zukunft/de/zukunft_schule_zk_17_10_03.pdf

155 Dit stemmen vindt men terug op de volgende webpagina:

http://www.klassezukunft.at/index.php?itk_sid=acb914425147ca46d8e9ed2a49494b64

156 Deze tekst kan worden gedownload van de volgende webpagina:

http://www.berufsbildendeschulen.at/upload/32_13%20e.pdf

157 Bedoeld is de link met Accent op Talent: AL = Anders Leren; AK = Anders Kiezen; AS = Anders Sturen

158 Algemene informatie over het Schots onderwijssysteem is te vinden op: http://www.scotland.gov.uk (ga naar Education). Verdere informatie is te vinden in de Eurybase van Eurydice

159 Bijzondere dank gaat naar Tom Craig, Further and Adult Education, The Scottish Executive, Glasgow; Rosetta McLeod, Principal officer, Learning resources, Aberdeen City Council, Scotland; Alex Black, Development officer, LT Learning and Teaching, working for better learning.

160 Zie de website over het nationaal debat over onderwijs in Schotland:

http://www.scotland.gov.uk/education/nd_homepage.htm

161 The Education National Priorities, Scotland; Order (SSI 2000/443); een kopie kan afgeprint worden vanaf de volgende web site van HMO:

http://www.scotland-legislation.hmso.gov.uk/legislation/scotland/ssi2000/20000443.htm

162 Het volledige document ’Educating for Ecxcellence, choice and opportunity: the Executive’s response to the national debate’ is te vinden op de volgende website:

http://www.communicata.co.uk/scottish_executive/files_nd/ndser.pdf

163 Op basis van informatie verstrekt door Tom Craig, Further and Adult Education, Scottish Exceutive

164 Zie korte uitleg over further education colleges bij Engeland

165 Determined to succeed; dit rapport kan gedownload worden vanaf de volgende website: http://www.scotland.gov.uk/library5/education/ndser-00.asp

166 A partnership for a better Scotland: dit kan gedownload worden vanaf de volgende website: http://www.scotland.gov.uk/library5/government/pfbs-00.asp

167 De vermelde prioiriteiten zijn niet volledig. Voor de volledige reeks wordt naar de publicatie ‘Educating for Excellence, choice and opportunity‘verwezen: http://www.communicata.co.uk/scottish_executive/files_nd/ndser.pdf

168 The website National priorities in education is te vinden op: http://www.nationalpriorities.org.uk/NPFP.html

169 Zie de website Assessment for learning: http://www.ltscotland.org.uk/assess/projects.asp

170 Goede praktijkvoorbeelden rond evaluatie van leerlingen: zie website: http://www.ltscotland.org.uk/assess/projects.asp

171 De publicatie voor zelfevaluatie “How good is our school” is te downloaden van de volgende webpagina: http://www.hmie.gov.uk/documents/publication/HGIOS.pdf

172 HMIE ; zie de website: http://www.hmie.gov.uk/

173 SCQF – Scottish Credit and Qualification Framework - Volledige înformatie kan gevonden worden op de volgende website die uitsluitend informatie verstrekt over het SCQF: http://www.scqf.org.uk/

174 Bedoeld is de link met Accent op Talent: AL = Anders Leren; AK = Anders Kiezen; AS = Anders Sturen

175 LT Scotland is een openbare instelling gefinancierd door het Scottish Executive Education Department. De rol van deze organisatie is de Scottish Executive te adviseren en steun te geven om initiatieven op het vlak van leren en onderwijzen te verbeteren op alle vlakken, waaronder ook op het vlak van ICT. Voor verdere informatie zie de website: http://www.ltscotland.org.uk/about/index.asp

176 Voor deze tekst werd o.m. geput uit het artikel “Europees beleid op nieuwe paden”, door Gaby Hostens, verschenen in het themanummer “De opmars van Europa” van “Impuls Voor Onderwijsbegeleiding”- 34e jaargang, Nr.1, september 2003.

177 De volledige tekst van dit werkprogramma is te vinden op http://europa.eu.int/comm/education/doc/official/keydoc/2002/progobj_nl.pdf. Het tussentijds rapport in verband met dit werkprogramma van november 2003 is te vinden op:

http://europa.eu.int/comm/education/policies/2010/doc/com_2003_685-a1_23013_en.pdf

178 Vanaf 21 / 11 / 03 is een speciale website geopend die alle informatie verschaft over de initiatieven die de Com­mis­sie van de Europese Unie in samenwerking met de Lid-Staten neemt op het vlak van onderwijs en vorming. Op deze website vindt men alle rapporten van de acht werkgroepen plus ook informatie over het Kopenhagen proces en het Lissabon proces. http://europa.eu.int/comm/education/policies/2010/et_2010_en.html

179 Becoming the best: Educational ambitions for Europe, CIDREE, SLO, Enschede, 2004. CIDREE = Consortium of Institutions for the Development and Research in Education in Europe; website: http://www.cidree.org

180 De Verklaring van Kopenhagen: http://europa.eu.int/comm/education/copenhagen/copenahagen_declaration_en.pdf

181 Eventueel met uitzondering van doelstellingen 11, 12 en 13 waar in Accent op Talent niet rechtsreeks wordt in­ge­gaan – maar die wel onrechtstreeks zouden volgen uit een verhoogde innovatiecapaciteit van het onderwijs.

182 Socrates programme: :http://europa.eu.int/comm/education/programmes/socrates/socrates_en.html

183 De informatie is deze die beschikbaar is op de website van het departement onderwijs met lichte aanvullingen.

http://www.ond.vlaanderen.be/socrates/. Volledige informatie rond Socrates en Comenius is te vinden op de Europa server van de Commissie van de EU: http://europa.eu.int/comm/education/programmes/socrates/comenius/structure_en.html

184 Meer informatie is te vinden bij het Vlaams Leonardo Agentschap: http://www.vl-leonardo.be. Verdere informatie met o.a. alle compendia met voorbeelden van projecten en producten is te vinden op de website van de Commissie, onder:http://europa.eu.int/comm/education/programmes/leonardo/new/leonardo2_en.html

185 Socrates en Leonardo compendia op de volgende website: http://europa.eu.int/comm/education/index_en.html

186 De adressen van alle Socrates en Comenius Nationale Agentschappen vindt men op de volgende webpagina:

http://europa.eu.int/comm/education/programmes/socrates/comenius/natagenc_en.html

187 De beschrijving van alle Comenius 3 netwerken is te vinden op:

http://europa.eu.int/comm/education/programmes/socrates/comenius/activities/comenius3_en.html#examples

188 Website Vlaams Socrates-Agentschap: http://www.ond.vlaanderen.be/socrates/

189 Men heeft toegang tot de DARIC van alle académies langs de volgende web site van het ministerie:

http://www.education.gouv.fr/int/daric.htm

190 Voor verder informatie over deze drie vormen van internationalisering op school zie de volgende webpagina van het Ministerie: http://www.education.gouv.fr/int/ensinter.htm

191 Dit evaluatieformulier is te vinden op: http://www.leargas.ie/education/resource/dwnl02/projevalform.rtf

192 Het Portugese project is genoemd naar Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika. In 1488 was de Portugese ont­dek­kingsreiziger, Bartolomeo Diaz de eerste om rond de tip van Zuid-Afrika te varen die hij Kaap de Goede Hoop noemde. Enkele jaren geleden werd een kopie van het schip gebouwd.

193 De zes schooling scenario’s kan men downloaden van de volgende webpagina:

http://www.oecd.org/document/10/0,2340,en_2649_34521_2078922_1_1_1_37455,00.html

194 ENSI (Environmental School Initiative) wordt nu als het SEED Netwerk gefinancierd binnen Comenius 3 van het Socrates programma (zie http://www.see-eu.net)

195 Cedefop is de afkorting van Centre Européen pour le Développement de la Formation Professionnelle.