Onderwijsinnovatie in europa

De Bund-Länder Kommission (BLK)

Aspecten betreffende onderwijsvernieuwing worden bediscussieerd op het niveau van de Duitse federale regering en/of op het niveau van de regeringen van alle Länder. De BLK bundelt de reflectie van de twee op federaal niveau.
Voor wat betreft innovatie in onderwijs werkt de BLK met een reeks transregionale net­werken of programma’s die ongeveer drie tot vijf jaar lopen en die belangrijke innoverende impulsen willen geven aan onderwijs en vorming. Het initiatief wordt hier dus genomen door de overheid.
De grote programma’s en de daarbij horende concrete regionale netwerken of projecten krijgen financiële ondersteuning en wetenschappelijke begeleiding door een universiteit. Een zekere regelluwheid is eveneens van toepassing in sommige gevallen. Er zijn pilootprojecten zowel voor het lager en algemeen secundair als voor het beroeps- en/of technisch onderwijs zoals duidelijk blijkt op de website: http://www.eduserver.de/index_e.html
Deze innoverende activiteiten en projecten spitsen zich toe op de hieronder vermelde gebieden:

• 
  verbetering van het onderwijs van wiskunde en wetenschappen
  

• 
  gebruik van media en ICT bij het bevorderen van het leren en onderwijzen
  

• 
  modularisering van cursussen
  
• 
  nieuwe leerconcepten in het duale onderwijs en vormingssysteem
  
• 
  opvoeding tot duurzame ontwikkeling
  
• 
  verbetering van de kwaliteit van onderwijs en onderwijssystemen
  
• 
  nieuwe curricula
  
• 
  samenwerking tussen onderwijs en bedrijf in beroepsonderwijs en –beroepsvorming
  
• 
  culturele opvoeding in het computertijdperk
  
• 
  levenslang leren
  
• 
  innoverende bijscholing van leraren in de beroeps en technische scholen
  
• 
  ondersteuning bij het herstructureren van het hoger onderwijs
  
• 
  democratie leren en beleven
  

Er zijn ook afzonderlijke initiatieven voor het hoger onderwijs en voor de beroepsopleiding.
Scholen van alle Länder kunnen deelnemen aan deze prioritaire innoverende piloot­pro­jec­ten. Op de website http://dbs.schule.de/blk_98.html is een overzicht te vinden van alle in­no­ve­rende projecten op elk van deze gebieden. Tevens verschaft deze website toegang tot ver­dere informatie en details over alle projecten. De meeste projecten zijn in 1998 gestart en lo­pen tot 2003 of tot 2004. Al de grote prioritaire projecten, die zelf nog eens bestaan uit klei­ne­re concrete projecten, worden wetenschappelijk begeleid, meestal vanuit universiteiten.
De goede-praktijkvoorbeelden die terug te vinden zijn in de BLK databank of op de websites van de afzonderlijke Länder, zijn minder goed uitgewerkt dan de voorbeelden van de AXIS databank in Nederland.
De zogenaamde “regionale leernetwerken” zijn meestal samengesteld uit 4 of 5 part­ner­scho­len die rond hetzelfde thema werken en tussen elkaar innovatieve ideeën en toepassingen uitwisselen over hoe ze de vernieuwing en de verandering in de afzonderlijke scholen door­voeren. Deze regionale netwerken hebben regelmatig contactvergaderingen en organiseren stu­diebezoeken bij elkaar⁷⁶. Vanuit deze regionale leernetwerken wordt de innovatie verspreid naar andere scholen.

37. Overzicht van de BLK-programma’s⁷⁷

Neue Lernkonzepte in der dualen Berufsausbildung (http://www.blk-bonn.de/modell versuche/neue_lernkonzepte.htm). Het programma behelst 24 projecten uit 14 Länder en richt zich tot beroepsscholen, instituten voor beroepsopleiding en tot instellingen voor de initiële op­leiding en bijscholing van de leraren. Het hoofddoel is de kwaliteit en de efficiëntie van het beroepsonderwijs te bevorderen, door te werken aan innoverende vakmethodische aanpakken en de modularisering van de beroepsscholen. Nadruk wordt ook gelegd op het gebruik van ICT, van organisatieontwikkeling en van schoolorganisatie in verband met het invoeren van nieuwe leerconcepten.
KOLIBRI: Kooperation der Lernorte in der beruflichen Bildung (http://www.blk-kolibri.de/). 27 projecten uit 12 Länder zijn bij dit programma betrokken. Het programma werkt rond de volgende aspecten: ontwikkeling van coöperatieve concepten van curriculum­verfijning, het ontwikkelen van procesbegeleidende beoordeling van sociale vaardigheden, modulaire aan­pakken, integratie van praktijk in de vorming op school, aanpakken voor bijzondere groepen leerlingen, versteviging van samenwerking school en bedrijf.
Innovationen im Buildungswesen: Modellversuch Mokk@ (http://www.learn-line.nrw.de/ angebote/mokka/). Doel is het ontwerpen en ontwikkelen van modellen om de communi­catie en de samenwerking te verbeteren op het vlak van ICT. Onderwerpen omvatten coöperatief leren met het Net, modellen voor synchrone communicatie, …
SINUS: Steigerung der Effizienz des mathematisch-natuurwissenschaftlichen Unterrichts

(http://www.ipn.uni-kiel.de/projekte/blk_prog/blkstefr.htm). Dit is een programma ter ver­ho­ging van de efficiëntie in onderwijs van wiskunde en natuurwetenschappen. Een netwerk van 180 scholen over geheel Duitsland werkt voor 5 schooljaren samen rond deze thematiek. Het project eindigt in 2004.

SEMIK: Systematische Einbeziehung von Medien, Informations und Kommunikations­tech­nologien in Lehr- und Lernprozesse (http://www.fwu.de/semik/index.html). Dit pro­gramma heeft tot doel de nieuwe informatietechnologieën ten dienste te stellen van de leer- en onderwijsprocessen. Het werd in de herfst van 2003 afgesloten. Informatie is beschikbaar op de website in het Engels. 24 projecten werden in de 16 Länder opgezet.
QuiSS: Qualitätsverbesserung in Schulen und Schulsystemen (http://www.blk-quiss.de/ frameset.htm). Een programma gericht op de verbetering van de kwaliteit van onderwijs door het stimuleren van vernieuwing en zelfwerkzaamheid. Het programma bestaat uit der­tien subprojecten.
Innovative Fortbildung der Lehrerinnen und Lehrer an beruflichen Schulen (http://www. ipts.de/innovelle/inhalt.htm). Een programma ter bevordering van innovatieve bij­scho­­ling van leraren in de beroepsscholen. In totaal zijn er 23 pilootprojecten opgestart bin­nen dit programma.
Programme 21: Bildung für eine nachhaltige Entwicklung (http://www.blk21.de/). Dit pro­gramma bevordert de opvoeding op school tot duurzame ontwikkeling. Het is volledig geïn­te­greerd in de nieuwe tendensen binnen schoolontwikkeling. Het is gekoppeld aan de activiteiten rond Agenda 21 van de VN⁷⁸.
EXIL-CLUB (http://www.exil-club.de/). Leerlingen worden uitgenodigd na te gaan welke schrijvers, journalisten, kunstenaars enz. in verbanning (Exil) leven in Duitsland en waarom. Dit project laat toe rond verschillende com­petenties en vaardigheden te werken: communi­catie­vaardigheden, sociale vaar­dig­he­den, contacten met de buitenwereld en de wereld bin­nen de school brengen, burgerzin enz.
Demokratie lernen und leben (http://www.blk-demokratie.de/). Het doel van dit pro­gram­ma is op school een democratische cultuur te bevorderen, en democratie op school en daarbuiten leren ervaren. Daartoe worden de sociale in­stel­lingen en organisaties die rond de school werken, erbij betrokken.
KUBiM: Kulturelle Bildung im Medienzeitalter (http://www.kubim.de/indexie.html). Dit pro­gramma met 23 afzonderlijke pilootprojecten uit 13 Länder wil het gebruik van ICT be­vorderen in de culturele opvoeding. De projecten werken rond kunst, cultuur, media en ICT. Er zijn afzonderlijke websites beschikbaar voor bijna elk van deze deelprojecten.