Önsöz XI Giriş XIII kisim – genel hüKÜmler, tanimlar ve eğİTİm bölüm 1 Genel hükümler

2.9.3.2 Tanımlar ve veri ihtiyaçları

2.9.3.2.1 Su ortamında çevre için zararlı maddelerin sınıflandırılması için temel öğeler aşağıda olduğu gibidir:

1. 
   sudaki akut zehirlilik;
   
2. 
   sudaki kronik zehirlilik
   
3. 
   gerçek veya potansiyel biyobirikim ve
   
4. 
   organik kimyasallar için (biyotik veya abiyotik) bozulma;
   

2. 
   Her ne kadar uluslararası harmonize test yöntemlerinden elde edilen veriler tercih ediliyorsa da, eşdeğer kabul edilen ulusal yöntemler de kullanılabilir. Genelde tatlı su ve deniz ürünleri zehirlilik verilerinin eşdeğer veri olarak kabul edileceği ve OECD Test kılavuzu ya da uygun laboratuvar pratiklerindeki (GLP) eşdeğerinin kullanılmasıyla elde edilenlerin tercih edileceği kabul edilir. Bu tür veriler elde edilemiyorsa; sınıflandırma, elde edilebilen en iyi verilerle yapılır.
   
3. 
   Akut su zehirliliği, sucul ortamda kendisine kısa süreli maruz kalan bir organizmayı yaralayan bir maddenin içsel özelliği anlamına gelir.
   

Akut (kısa süreli) zarar, sınıflandırma amaçları için, bir kimyasalın kendisine sucul ortamda kısa süreli maruz kalan bir organizmaya akut zehirliliği yüzünden verdiği zarar anlamına gelir.

Akut su zehirliliğine; 96 saatte bir balık LC₅₀ (OECD Test Kılavuzu 203 ya da eşdeğeri) 48 saat kabuklu bir hayvan EC50 (OECD Test Kılavuzu 202 veya eşdeğeri) ve/veya 72 saat ile 96 saat arası yosun örneği EC₅₀ (OECD Test Kılavuzu 201 veya eşdeğer) kullanılarak karar verilir. Bu türler tüm sucul organizmalar için örnek olarak değerlendirilir ve test yöntemi uygunsa Lemna gibi diğer türlere ait veriler de değerlendirilebilir.

2.9.3.2.4 Kronik sucul zehirlilik, sucul ortamda kendisine organizmanın hayat döngüsü ile bağlantılı olarak kararlaştırılan süre kadar maruz kalan sucul organizmalarda ters etkilere yol açan bir maddenin içsel özelliği anlamına gelir.


^* Bu, insan sağlığına etkiler vs. gibi sucul çevrenin dışında kalan etkilerinin değerlendirilmesi gereği olabilen sucul kirleticileri işaret etmez.

^† Bu, GHS Ek 10’da bulunabilir.

122 IMDG Kodu (Dğşk. 36-12)

Bölüm 2.9 - Çeşitli tehlikeli maddeler ve kalemler (Sınıf 9)

Uzun süreli zarar, sınıflandırma amaçları için, bir kimyasalın sucul çevrede uzun süreli maruz kalma sonrasında kronik zehirlilik nedeni ile oluşturduğu zararı anlamına gelir.

Kronik zehirlilik verileri, akut verilerden daha azdır ve test usullerinin menzili daha az standartlaştırılmıştır. OECD Test Kılavuzu 210 (Balık Erken Hayat Dönemi) veya 211 (Dafniya Üremesi) ve 201 (Yosun Büyümesinin Engellenmesi)’ne dayanan veriler kabul edilebilir. Diğer geçerliliği ve uluslararası olarak kabul edilen testler de kullanılabilir. NOEC’ler veya eşdeğer EC_x kullanılacaktır.

2.9.3.2.5 Biyobirikim, bir organizma içerisindeki bir maddenin her çeşit maruz kalma durumunda
(hava, su, sedimentasyon/toprak ve gıda maddeleri) alımın, dönüşümünün ve ortadan kalkmasının net sonucu anlamına gelir.

Biyobirikim potansiyeline, genel olarak OECD Test Kılavuzu 107 veya 117’e göre belirlenmiş bir log K_ow olarak bilinen oktanol/su karışımı katsayısı ile karar verilir. Her ne kadar bu bir biyobirikim potansiyelini gösteriyorsa da, deneyle elde edilen bir Biyobirikim Faktörü (BCF) daha iyi bir ölçüme izin verir ve mümkünse tercih edilerek kullanılır. Bir BCF’e OECD Test Kılavuzu 305’e göre karar verilir.

2.9.3.2.6 Bozulma, organik moleküllerin daha küçük moleküllere ve nihai olarak karbondioksit, su ve tuzlara bozulması anlamına gelir.

Çevresel bozulma biyotik veya abiyotik (örnek hidroliz) olabilir ve kullanılan ölçütler bu gerçeği yansıtır. Hazır biyobozulma en kolay şekilde OECD Test Kılavuzu 301’in biyobozulma testleri (A-F) kullanılarak tanımlanır. Bu testlerdeki bir geçiş noktası, çoğu çevrede hızlı bir bozunumun göstergesi olarak kabul edilebilir. Bunlar tatlı su testleridir ve bu nedenle deniz ortamı için daha uygun olan OECD Test Yönergesi 306'dan elde edilen sonuçların kullanımı da dahil edilmiştir. Bu tür veriler elde edilemiyorsa bir BOD (5 gün) /≥0,5’lik bir COD orantısı hızlı bir bozunmanın göstergesi olarak kabul edilebilir. Hidroliz gibi abiyotik bozulma, birincil bozulma (abiyotik ve biyotik) sulu olmayan ortamda bozulma, ve çevredeki kanıtlanmış hızlı bozulmalar; çabuk bozunurluğun* tanımlanmasında dikkate alınabilirler.^*

Aşağıdaki ölçütler yerine gelmişse, maddelerin çabuk bozunabilir olduğu kabul edilir:

(a) 28 günlük biyobozunum çalışmalarına göre, aşağıdaki bozunum düzeyleri tespit edilmiştir:

(i) erimiş organik karbona dayalı testler 70%;
(ii) oksijen azalması veya karbondioksit üretilmesine dayalı testler: teorik üst değerin % 60’ı;

Bu biyobozunum düzeylerine, bozunumun başlamasından itibaren 10 gün içinde ulaşılacaktır; bu nokta, madde kompleks ve yapısal benzer maddelerin oluşturduğu çok içerikli madde olarak belirlenmedikçe, maddenin %10’nun bozulduğu nokta olarak kabul edilir. Aksi durumda ve yeteri kadar doğrulanabiliyorsa, 10 günlük pencere süresinden vazgeçilebilir ve geçiş seviyesi 28 günde uygulanabilir^†;

2. 
   Sadece BOD veya COD verilerinin mevcut olması halinde, BOD5/COD oranının ≥ 0.5 olduğunda veya
   
3. 
   Maddenin veya karışımın (biyotik ve/veya abiyotik olarak) 28 günlük bir sürede sucul çevrede %70’in üzerinde bozulma düzeyine ulaştığını gösteren bilimsel ve ikna edici kanıt varsa.
   

2.9.3.3 Karışım sınıflandırma kategorileri ve ölçütleri

2.9.3.3.1 Maddeler; tablo 2.9.1’e göre, Akut 1, Kronik 1 veya Kronik 2 ölçütlerini karşılıyorsa, “(sucul ortamda) çevreye zararlı maddeler” olarak sınıflandırılacaklardır. Bu ölçütler sınıflandırma kategorilerini detaylı şekilde tarif ederler. Bunlar tablo 2.9.2’de diyagram şeklinde özetlenmişlerdir.

tablo 2.9.1 – Sucul çevreye zararlı maddeler için kategoriler (bkz. Not 1)

(a) Akut (kısa dönemli) sucul zarar

Kategori: Akut 1 (bkz. Not 2)
96 saat LC50 (balıklar için)	< 1 mg/l ve/veya
48 saat EC50 (kabuklular için)	< 1 mg/l ve/veya
72 veya 96 saat ErC50 (alg veya diğer sucul bitkiler için)	< 1 mg/i (bkz. Not 3)

* Veri yorumları konusunda özel kılavuz GHS Ek 9 bölüm 4.1'de verilmiştir.

† Bkz. GHS bölüm 4.1 ve ek 9, paragraf A9 4.2.2.3.

IMDG Kodu (Dğşk. 36-12) 123
Kısım 2 - Sınıflandırma