Oqitiwshinin’ sabaqtag’I sheberligi

A’jiniaz atindag’u No’kis ma’mleketlik pedagogika instituti tabiyiy pa’nler fakulteti 2-”A”Topari talabalari Satbaev Anvar uzakov atabektin’ biologiyaliq ximiya pa’ninen slayd jumisi.

Tema: Gormonlar. Olardiń klassifikatsiyasi hám funktsiyasi

Reje:

1. Gormonlar haqqında ulıwma tu`sinik.

2. Gormonlardın` klassifikatsiyası.

3. Gipotalamus gormonları.

4. Gipofiz gormonları.

5. Qalqan ta`rizli bez gormonları.

6. Asqazan astı bezi gormonları.

7. Bu`yrek u`sti bezi gormonları.

8. Jınısıy gormonlar

GORMONLAR HAQQINDA ULIWMA TU`SINIK.

GORMONLAR HAQQINDA ULIWMA TU`SINIK.

• Gormonlar vitaminler menen bir qatarda biologiyalq aktiv organikalıq zatlar toparına kiredi. Gormonlar endokrin bezler yamasa ishki sekretsiya bezlerinen islenip shıg`ıladı. İshki sekretsiya bezleri beyimlesip isleytug`ın bir pu`tin sistema- endokrin sistemasın quraydı . Onı basqarıp turatug`ın oray miydin` qa`nigelesken shegaralı shen`beri-gipotalamus bolıp, ol oraylıq nerv sistemadan kelgen ignallardı qabıl etedi ha`m integrirleydi. Qabıllang`an signallarg`a juwap retinde gipotalamus relizin` faktorlar dep atalatug`ın birqansha gipotalamik basqarıw gormonların islep shıg`aradı ha`m onın` astında jaylasqan gipofizge tikkeley uzatadı.
• Peptid ta`biyatına iye bolg`an bul gormonlardın` ha`r biri gipofizdin` aldıng`ı bo`legindegi gormon islep shıg`aratug`ın kletkalarg`a jetip barıp,olardın` gormonal sekretsiyasın bo`lek-bo`lek tu`rde tezlestiredi yamasa a`stelestiredi. Gormon sekretsiyası tezleskende gipofiz gormonları ko`p ajıraladı ha`m qan arqalı periferik endokrin bezler (qalqan ta`rizlibez, bu`yrek u`sti bezlerinin` qabıq bo`legi,jınısıy bezler)ge barıp olarda gormonlardın` islep islep shıg`arılıwı ha`m ajıralıwın ku`sheytedi.

• Sonın` na`tijesinde,bul bezlerdin` gormonları- tiroksin, kortikosteroidlar, jınısıy steroidlar ha`m basqalar ko`p ajıralıp qan arqalı organizmnin` barlıq bo`legine jetip baradı ha`m sol gormon ushın nıshana esaplanatug`ın toqımanın` kletkaları ta`repinen qabıllanıp,olarg`a oz ta`sirin ko`rsetedi. Gormon ta`sirine beyimlesken kletkalardın` membranasında ha`r bir gormondı bo`lek tanıytug`ın ha`m onın` menen o`zine ta`n bolg`an qatnasta bolatug`ın retseptorlar boladı.
• Endokrin (ishki sekretsiya) bezlerinin` funktsiyası buzılg`anda tu`rli keselliklerdin` payda bolıu`ı gu`zetiledi. Bular ayırım bezler funktsiyasının` ku`sheyip ketiwi na`tijesinde gormonnın` artıqsha islenip shıg`arılıu`ı (giperfunktsiya) yamasa iskerliktin` pa`seyiwi na`tijesinde az ajıralıwı (gipofunktsiya)g`a baylanıslı.