O’quv-uslubiy majmua та’lim sohasi: 230000 Iqtisod Mutaxassislik

Ўзбекистон ва жаҳон иқтисодиётидаги ўсиш суръатлари 
таққослама таҳлили
ЯИМнинг 
ўсиши, 
2015й.
Аҳоли жон 
бошига
Ўсиш
8,0 %
1,5
марта
1,7 
марта
Охирги 5 йилда
Жаҳон иқтисодиётининг ўсиши, %
2015
2016
(прогноз)
Жаҳон иқтисодиёти
3,1
3,4
Ривожланган давлатлар
1,9
2,1
Ривожланаётган давлатлар
4,0
4,3
МДҲ давлатлари
-2,8
0,0
Хитой
6,9
6,3
Россия
-3,7
-1,0
Қозоғистон
0,9
1,1
Манба: IMF, январ 2016й
.
ЯИМнинг 
ўсиши, 
2016
й.
прогноз
7,8 %

Ma’ruzada jahon miqyosida savdo-sotiq ishlarining o‘sish sur’ati sezilarli darajada

sustlashgani, eksport qilinadigan eng muhim tovarlarga nisbatan tashqi talabning kamayishi
va narxlarning pasayishiga qaramasdan, mamlakatimiz tashqi savdo aylanmasida ijobiy
saldoga erishilganligi, buning evaziga davlatimizning oltin-valyuta zaxirasini oshirish
imkonini yaratilganligi ta’kidlab o‘tildi.
Darhaqiqat jahon iqtisodiyoti rivojidagi bunday holatga quyidagi tendensiyalar
ta’sir etmoqda: 

11
Ўзбекистон Республикаси Президенти Қарори. “2016 йилга асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар ва давлат

бюджети параметрлари прогнози тўғрисида”. ПҚ-2455 сон, 2015 йил 22 декабр.

---

57 

Iqtisodiyotni tuzulmaviy isloh etish va modernizatsiyalash tufayli nafaqat eksport

hajmini yuqori sur’atlarda barqaror o‘sishiga, balki uning tarkibini sifat jihatdan
yaxshilanishiga erishilmoqda:

2015 yilda YAIM tarkibida nodavlat sektorining ulushi 82,9% bo‘lib, ulgurji va
chakana savdo, hamda qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining esa qariyib 100%i nodavlat sektori
tomonidan ishlab chiqarilmoqda;

kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning YAIMdagi ulushi 1991 yilda 1,5%ni
tashkil etgan bo‘lsa, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2015 yil 28 apreldagi
“Iqtisodiyotda xususiy mulkning ulushi va ahamiyatini oshirish chora-tadbirlari
to‘g‘risidagi” qarori bilan tasdiqlangan Xususiylashtirish dasturning amalga oshirilishi
natijasida YAIMda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ulushi 56,7 foizdan oshdi.
YA’ni 2000 yilga nisbatan uning ulushi 1,8 barobar oshganligini ko‘rishimiz mumkin, 2016
yilda esa bu ko‘rsatkich yanada oshirish nazarda tutilmoqda;

2015 yilda YAIM o‘sishining yarmidan ko‘pi xizmat ko‘rsatish sohasiga to‘g‘ri
keldi. YAIMdagi ulushi 1991 yilda 16,3%ni tashkil etgan bo‘lsa, 2010 yilda 49 foiz va 2015
yilda
54,5
foizga etdi. Bunda, avvalambor zamonaviy informatsion-kommunikatsiya
texnologiyalariga asoslangan xizmat turlarini tez rivojlantirish hisobiga 2010 yilga nisbatan
xizmat ko‘rsatish 14,0 foizga oshdi. 2016 yilda xizmatlar ko‘rsatish hajmini 2015 yilga
nisbatan 17,4 foizga oshirish nazarda tutilmoqda;

1991-2015 yillar mobaynida YAIMda sanoat ulushi 3 barobar, ya’ni 11%dan
33,5%ga o‘sdi. ishlab chiqarishni modernizatsiya va diversifikatsiya qilish, texnologik
yangilash natijasida sanoat ishlab chiqarish 2015 yilda 2014 yilga nisbatan 8 foizga,
jumladan iste’mol tovarlari 9,7 foizga o‘sdi. 2016 yilda YAIMda sanoatning ulushi yanada
ko‘paytirib, uning hajmini 2015 yilga nisbatan 8,2 foizga oshirish kutilmoqda.
Jahon iqtisodiyotidagi murakkab holatni hisobga olgan holda Prezidentimiz “Jahon
moliyaviy-iqtisodiy inqirozi hamon davom etayotganiga qaramasdan, hisobot yilida yalpi
ichki mahsulot 8 foiz, sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 8 foiz, qishloq xo‘jaligi

---

58 
mahsulotlari qariyb 7 foiz, qurilish-montaj ishlari hajmi salkam 18 foizga oshdi
12
- deb,
mamlakatimiz YAIM o‘sish sur’atlarining barqarorligini ta’minlashda iqtisodiyotdagi
etakchi tarmoqlarning yuqori o‘sish sur’atlari mustahkam zamin ekanligi alohida ta’kidladi (
2.6 jadval).