70
Ishlab
chiqarishning, jumladan, boshqaruv foliyatining o‘zining samaradorligini
oshirishda, ishlab chiqarishning allohida elementlari va bo‘g‘inlari o‘rtasida
yuzaga
keluvchi
boshqaruv munosabatlari muhim o‘rin egallaydi. Bu erda boshqaruv organi
(sub’ekti) yoki boshqaruvchi shaxs tomonidan boshqariluv organiga nisbatan ta’sir
ko‘rsatishning o‘zigina kamlik qiladi. Boshqarilayotgan ob’ektdan boshqaruv ob’ektiga
javob tariqasida teskari aloqa ham bo‘lishi zarur. Agar bunda teskari aloqa bo‘lmasa yoki
boshqaruv organi
tomonidan qabul qilinmasa, boshqarilayotgan ob’ekt nazorat ostidan
chiqishi hamda boshqarilmaydigan ob’ektga aylanishi mumkin.
4.2.Mahsulot bo‘yicha tuzilma. Iste’molchiga yo‘naltirilgan tuzilma.
Boshqaruvning tashkiliy tuzilmalari va funksiyalari. Tashkiliy tuzilma deganda
korxona boshqaruvi funksiyalarini bajaruvchi turli xil bo‘lim, xizmat va bo‘linmalar tarkibi,
o‘zaro munosabatlari va bir-biriga bo‘ysinishini tushunish lozim.
Tashkiliy tuzilma
boshqaruvning tizim va alohida faoliyat turi sifatidagi bir butunligini ifodalaydi. U
boshqaruv organlarining ma’lum bir tartibini, hokimiyat va bo‘ysinish aloqalarini,
vertikal
va gorizontal mehnat taqsimotining integratsiyalashuvini etadi.
Boshqaruv tuzilmasi dinamik tarzda bo‘ladi. U ishlab chiqarish kuchlari va
munosabatlarining
rivojlanishi,
boshqaruv
ob’ektlarining
qarama-qarshiliklari
va
qonuniyatlari haqidagi bilimlarimiz darajasining o‘sishiga bog‘liq holda o‘zgarib boradi.
Boshqaruvning tashkiliy tuzilmasiga korxonaning hajmi,
uning ixtisoslashuvi va
kooperatsiya aloqalari, mulkchilik shakli,
qaysi tarmoqqa tegishliligi, joylashgan hududi
kabi omillar katta ta’sir ko‘rsatadi.
Boshqaruvning tashkiliy tuzilmasi korxonaning ishlab chiqarish tuzilmasi bilan
aloqada va ko‘p jihatdan unga bog‘liq bo‘ladi. Korxona qanchalik katta, ishlab chiqarish va
unda foydalanuvchi mehnat qurollari va texnologiyalar qanchalik murakkab bo‘lsa,
boshqaruvning ishlab chiqarish
va tashkiliy tuzilmasi, shuningdek, korxona boshqaruv
apparatining funksiyalari shunchalik murakkablashadi.
Boshqaruv elementlari va bo‘g‘inlari o‘rtasidagi
aloqalarning shakli, tuzilmaviy
bo‘linmalarning moslashuvchanligi va bir-biriga bo‘ysinuvchanligiga ko‘ra, boshqaruvning
quyidagi tashkiliy tuzilmalari mavjud:
chiziqli;
funksional;
aralash (chiziqli-funksional);
matritsali.
Dostları ilə paylaş: 
