Қорин чурралари

SIRPANUVChI ChURRALAR 
Churra xaltasini hosil qilishda qorinpardaning pariyetal qobig`idan tashqari, qorinpardaning 
visseral qavati ham qatnashadi. (Sirg`anib tushuvchi a‟zolarning bir qismini yopganligi uchun). 
Hama churralarning 0,6-4%ni sirg`anib tushuvchi churralar tashkil qiladi. S.Ya.Doletskiyning 
bergan ma‟lumotiga asosan bolalarda sirpanuvchi churralar 2,9-4,5%-ni tashkil qiladi. 
Sirpanuvchi churralarda katta amaliy ahamiyati ega, siydik qopi, ko'richak, ayollar jinsiy 
a‟zolari (tuxumdonlar,naylari, bachadon) ko‟proq uchrashi, chambar ichakning yuqorigi 
ko'tarulovchi qismi, uning tushuvchi qismi, sigmasimon ichak, siydik naylari va buyraklarning 
sirpanuvchi churralari kamroq uchraydi.
Sirpanuvchi churra 
Siydik qopining sirpanuvchi churrasi ko‟pincha orttirilgan bo‟ladi. Bu churralarning kelib 
chiqishida mahalliy va umumiy faktorlariga bog‟liq. Mahalliy faktorlarga chov kanalining orqa 
devori kuchsizligi, churra darvozaning kengligi, ko‟pincha to‟g‟ri va qiyshiq chov churralarning 
borligi. 

---

Yosh va o‟rta yoshdagi kishilar sirpanuvchi siydik qopi churrasi paravezikal to‟qimalarining 
yigilib qolishi balki qorin pardani suradi va siydik qopining erkin harakati kuchayadi va churra 
darvozasidan chiqib ketadi. Qari yoshdagi bemorlarda asosan patogenetik rolni bo‟ladigan 
degenerativ o'zgarishlar o'ynaydi. Siydik qopi devori o'zining elastik xusussiyatini yo'qotadi va 
tonusi buziladi. 
Bunday bemorlarda surunkali koprostaz, qabziyat, prostata bezining gipertrofiyasi, siydik 
yullari strikturasi sababli siydik qopi kengayadi va chuzilishi ham ahamiyatga ega. Churra xaltasi 
tashqari va orqada joylashib, oldindan va ichkaridan siydik qopi joylashadi. 
Ko'r ichakning sirpanuvchi churrasi ekstraperitoneal va paraperitoneal holda uchraydi. Birinchi 
holda churra xaltasi yo`q, churra dumpagi ko'richakning orqa segmenti hisobidan va qorinpardadan 
holi turadi. Operatsiya paytida churra xaltasi deb ko'richak devorini kesib qo'yish mumkin. Ikkinchi 
holatda churra xaltasining tashqi va orqa devorini qorinparda bilan yopilgan ko'richak devori tashkil 
qiladi. Visseral parda bilan yopilmagan qismi churra xaltada tashqarida yotadi. Shunday churrani 
hosil qilishda chuvalchangsimon o'simta va ingichka ichakning terminal qismi ham qatnashishi 
mumkin.
Bolalarda sirpanuvchi churralar ko'richakning va yuqoriga ko'tariluvchi yo'g'on ichakning 
tug‟ma – past joylashishi asosiy etiologik faktor hisoblanadi. Kattalarda ko'richak va uning yuqoriga 
ko'tariluvchi qismi chanoq bo‟shlig‟ida joylashganida bog‟lam apparatining tug‟ma kuchsizligi va 
ko'richakning xaddan tashqari erkin bo‟lishi (caecum mobile) hisoblanadi. Boshqa faktorlarda 
ko‟ndalang fassiyaning kuchsizligi va churra darvozasining kengligi hisoblanadi. Ayollarda 
sirpanuvchi churralar tug‟ma va orttirilgan bo‟ladi. Tug‟ma churralar yosh bolalarda uchrashishi 
ko‟proq kuzatilib, rivojlanish nuqsonlari-Mikkel divertikulining obliterasiya bo'lmasligi, bachadon 
yumaloq bog‟lamining qisqa bo‟lishi, tuxumdon bog‟lamlarini chuzilishi, chanoq a‟zolarining 
(tuxumdon naylari, bachadonning) yuqori joylashishi, qinning uzunligi, qinning atreziyasi, 
bachadonning rivojlanmaganligi yoki ikki shoxli bachadonlar bo‟lishi hisoblanadi.