O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi d. R. Abdikarimova, G. M. Bekimbetova ko‘chmas mulkni baholash

Xarajat yondashuvi
Sof aktivlar usuli
Tugatish qiymati usuli
6.2-rasm. Xarajat yondashuvi usullari
2
.
Sof aktivlar usuli. Buxgalteriya balansi moddalari bozor
qiymatiga keltiriladi. Baholash bir necha bosqichda olib boriladi:
buxgalteriya balansiga oid hisobotlar tahlili; hisob tuzatishlarini
kiritish; moliyaviy aktivlarni bozor qiymatiga o‘tkazish; moddiy va
nomoddiy aktivlarning bozor qiymatini baholash; majburiyatlarni
joriy qiymatga o‘tkazish. Amalga oshirilgan ishlar natijasida
kompaniyaning o‘z kapitali qiymati jami aktivlarning bozor
qiymatidan barcha majburiyatlarning joriy qiymati ayirmasi sifatida
hisoblanadi.
Tugatish qiymati usuli. Korxona aktivlari tugatilib, uning qarzi
to‘langandan so‘ng olingan sof tushum joriy qiymatga keltiriladi.
Ushbu usul, xususan, korxonalar bankrotligi holatida ham
qo‘llaniladi. Nomoddiy aktivlar, odatda, o‘xshashini olish uchun
bajarilishi lozim bo‘lgan xarajatlar bo‘yicha baholanadi. Aytaylik,
muayyan faoliyat bilan shug‘ullanish huquqini beruvchi litsenziya
1
Алгоритм расчета в «Порядке оценки стоимости чистых активов
акционерных обществ», утвержденном приказом Министерства финан-
сов Российской Федерации от 5 августа 1996 г.
2
O‘zbekiston Respublikasi Mulkni baholash milliy standarti (10-son
MBMS) «Ko‘chmas mulk qiymatini baholash» 2009-yil 12-oktabrda qabul
qilingan.

---

---

110
uni olish uchun zarur vaqt va unga sarflanishi lozim bo‘lgan

mablag‘ sifatida baholanadi. Agar biznesning mazkur turi bilan
shug‘ullanish uchun litsenziyalar berilib bo‘lingan bo‘lsa (masalan,
baliq ovlash uchun kvotalar tugagan yoki muayyan radiochastota
litsenziya allaqachon kimgadir tegishli bo‘lsa), u holda litsenziya
qiymati ko‘p marta oshadi. Savdo belgini sotish: baholovchilar
iste’molchilar o‘rtasida ushbu belgi taniqlilik darajasini aniqlash
maqsadida marketing tadqiqotlari o‘tkazadi. Tadqiqot natijalari
asosida ushbu belgiga ega mahsulotlarni sotishdan taxmin qilingan
bo‘lg‘usi daromadlar haqida xulosalar chiqariladi.