O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi d. R. Abdikarimova, G. M. Bekimbetova ko‘chmas mulkni baholash
MULKDORNING TASAVVURLARIGA ASOSLANGAN
Yüklə 474,89 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mulkni baholashning asosiy tamoyillari
| 3.2. MULKDORNING TASAVVURLARIGA ASOSLANGAN
TAMOYILLAR Baholash tamoyillari – foydalanuvchilarning, mulkchilik kom- ponentlarining o‘zaro munosabatlarini, ko‘chmas mulk bozorini va mulkdan eng yaxshi va samarali foydalanish nuqtayi nazarlarini aks ettiradi. Baholash jarayonining nazariy asosi bo‘lib, baholash ta- moyil larining tizimi hisoblanadi. Jahon amaliyotida baholash tamoyillarining to‘rtta guruhi ajratiladi 2 : – mulkdorning tasavvurlariga asoslangan tamoyillar; – mulkni ekspluatatsiya qilish bilan bog‘liq tamoyillar; – bozor muhitining harakati bilan shartlangan tamoyillar; – mulkdan eng yaxshi va eng samarali foydalanish bilan bog‘liq tamoyillar. 1 Alimov R.X., Berkinov B.B. va boshqalar. Ko‘chmas mukni baholash. – T.: «Fan», 2005. 2 To‘ychiyev N.J., Mirhoshimov A.M., Plaxtiy K.A. Ko‘chmas mulkni baholash asoslari. O‘quv qo‘llanma. – T.: «Adolat», 2000. 53
Bu tamoyillar faqatgina bozor iqtisodiyoti subyektlari xatti- harakatlarining asosiy qonuniyatlarini tavsiflaydi va real turmush sharoitlarida bir qator omillar ularning harakatlarini buzishi mumkin. Mulkni baholashning asosiy tamoyillari Mulkdorning tasavvurlariga asoslangan tamoyillar Mulkni ekspluatatsiya qilish bilan bog‘liq tamoyillar Bozor muhitining harakati bilan shartlangan tamoyillar Mulkdan eng yaxshi va eng samarali foydalanish bilan bog‘liq tamoyillar Foydalilik tamoyili O‘rin bosish tamoyili Ulushlar tamoyili Muvofiqlik tamoyili Qiymat o‘zgarish tamoyili Iqtisodiy taqsimot tamoyili Eng yaxshi va eng samarali foydalanish bilan bog‘liq tamoyillar Regressiya va progressiya tamoyili Raqobat tamoyili Tashqi muhitga bog‘liqlik tamoyili Qoldiq unumdorligi tamoyili Muvozanat- lashganlik tamoyili Kutish va oldindan ko‘rish tamoyili Eng yuqori unumdorlik tamoyili 3.1-rasm. Ko‘chmas mulkni baholashning asosiy tamoyillari 1 . 1. Foydalanuvchining nuqtayi nazarini aks ettiruvchi vaziyat asosida quyidagi tamoyillar yotadi: 1 To‘ychiyev N.J., Mirhoshimov A.M., Plaxtiy K.A. Ko‘chmas mulkni baholash asoslari. O‘quv qo‘llanma. – T.: «Adolat», 2000. 54
foydalanuvchi ehtiyojlarini qoniqtirish qobiliyati. Ko‘chmas mulk muayyan foydalanuvchi uchun uning iqtisodiy, shaxsiy va h.k. ehtiyojlarini amalga oshirish foydali bo‘lgan taqdirdagina qiymatga ega bo‘ladi. Masalan, agarda kimdir ko‘chmas mulk uchun pul to‘lashga tayyor bo‘lsa va shu bilan birga mulkdorga daromad keltirsagina, bu ko‘chmas mulk foydalidir. Ko‘chmas mulk o‘z egasini faxrlantirsa yoki mulk egasining oilaviy ehtiyojini qoniqtirsagina foydalidir. O‘rindoshlik tamoyili shundan iboratki, bunda ko‘chmas mulkning eng yuqori bahosi, o‘xshash foydalilikka ega boshqa obyekt sotib olinadigan eng kam summa bilan belgilanadi. O‘ziga xos, tadbirkor xaridor mahalliy bozorda bir xil foyda keltiruvchi o‘xshash obyekt qiymatidan ko‘proq pulni obyekt uchun to‘lamaydi. Bunday xaridor yangi obyekt qurilishi qiymatidan ko‘proq mablag‘ni mulk uchun sarflamaydi. Yüklə 474,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|