O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi d. R. Abdikarimova, G. M. Bekimbetova ko‘chmas mulkni baholash

Kapitallashtirish me’yori – ko‘chmas mulkning bozordagi
qiymatining o‘zi keltirgan sof daromadga munosabati.
Ko‘chmas mulk – yer va undagi inshootlar hamda faqat yer uchun
ishlatiladigan atama. Ko‘chmas mulk – bu yer maydonlari va u bilan
uzviy bog‘liq bo‘lgan hamma narsalar, ya’ni: binolar, inshootlar, boshqa
mulk majmualari, ko‘p yillik daraxtlar hamda yerosti boyliklari. Ko‘chmas
mulk boshqa joyga olib o‘tilishi unga ziyon yetkazadigan mulk sifatida
ta’riflanadi.
Ko‘chmas mulkning huquqiy ta’rifi – maydon va ko‘chmas mulk
obyektining ta’rifi bo‘lib, unga ko‘ra ular sudda ishni ko‘rish uchun
maqbul holda bir ma’noda tenglashtirilishi mumkin.
Ko‘chmas mulk huquqlari – ko‘chmas mulkdan foydalanish, egalik
qilish va boshqarish bilan bog‘liq mulk huquqlari.

---

---

194
Ko‘chmas mulk bozori – bu mulk huquqlarini berishga, narxlarni

belgilashga, yerdan foydalanish va uni yaxshilashlar (binolar, inshootlar,
daraxtlar)ning raqobat qiluvchi turlari o‘rtasida hududlarni qayta
taqsimlashga imkon beradigan mexanizmlarning muayyan to‘plami.
Likvidatsion qiymat – mulkning iqtisodiy hayot muddati so‘nggida
taxmin qilingan qiymati.
Likvidlik – aktiv pulga o‘tkazilishi mumkin bo‘lgan yengillik.
Mablag‘ qaytishining samarali me’yori – diskontning umumiy
koeffitsiyenti va qo‘yilmasi o‘rtasidagi farq. Yemirilish oqibatida
yo‘qoluvchi qiymatning ulushiga ko‘ra o‘lchangan mablag‘ qaytarilishining
har yilgi me’yori.
Mahalliy sharoitlar uchun tuzatish koeffitsiyenti – respublikaning
turli shaharlarida qurilish bahosidagi farqlarni hisobga olish uchun
qo‘llanuvchi koeffitsiyent.
Ma’naviy yemirilish – binolar (inshootlar)ning baholash vaqtida
ko‘rsatilgan me’yoriy, hajmli-rejali, me’moriy-konstruktiv, sanitar-
gigiyenik va texnologik talablarga mos kelmasligi.
Majburiyat – biror-bir shaxs mulk sotib olganida va shaxsiy
javobgarlikni qabul qilmasdan ipoteka to‘lovlari bo‘yicha majburiyatni o‘z
zimmasiga olganida vujudga keluvchi majburiyat. Shaxsiy javobgarlikni
birinchi qarz beruvchi o‘z zimmasiga oladi.