O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi d. R. Abdikarimova, G. M. Bekimbetova ko‘chmas mulkni baholash

Xarid uchun ipoteka – xaridning bir qismini yoki butun bahosini
to‘lash uchun sotuvchining xaridorga taqdim etadigan krediti.
Xarajatlarni baholash – bir necha usuldan biri yordamida qurilishning
taxminiy qiymatini hisoblash jarayoni.
Xizmat (hayot) muddati usuli – to‘la qayta tiklash qiymatini
obyektning haqiqiy yoshini uning foydali iqtisodiy hayotining uzoqligiga
munosabatiga teng koeffitsiyentga ko‘paytirish orqali yig‘ilgan yemirilishni
baholash usuli.
Xizmat muddati – taqvim vaqti bo‘lib, bu vaqt davomida turli omillar
ta’siri ostida bino (inshoot)dan kelgusida foydalanish mumkin bo‘lmay
qoladi, qayta tiklash esa – iqtisodiy jihatdan foydasiz bo‘ladi.
Xususiylashtirish – mulk shaklining o‘zgarishi, uning davlat
mulkidan xususiy (shaxsiy, jamoa) mulkiga (ko‘chmas mulk, korxonalar,
tashkilotlarga va h.k.) o‘tishi.
Har yilgi foiz qo‘yilmasi – kreditning har yilgi samarali qiymati.
Haqiqiy yalpi daromad – ijara to‘lovidan yetarli darajada
foydalanmaganlikdan va ularning kiritilmaganligidan ko‘rilgan zararlar
chiqarib tashlangandan keyingi daromad keltiruvchi mulkdan tushgan
yalpi pul kirimlari.

---

---

199
O‘rindoshlik tamoyili – bu tamoyilga ko‘ra eng past narx yoki teng

foydali bo‘lgan boshqa mulkni sotib olishga ketgan xarajatlar orqali
mulkning maksimal qiymati aniqlanadi.
O‘sib boruvchi annuitet – davriy to‘lovning tartibli ko‘payishini
va’da qiluvchi yoki talab etuvchi daromadlar oqimi.
O‘rtacha ulushli qo‘yilma – turli sarmoyadorlarning sotib olingan
mablag‘dagi ulushlarini va ularga muvofiq daromadning tavakkalli
qo‘yilmalarini hisobga oladigan kapitallashtirishning umumiy koef-
fitsiyenti.
O‘rtacha qo‘yilma – daromad qo‘yilmasini baholash uchun
foydalaniladigan texnika. Mazkur qo‘yilma hisoblangan vaqtda
investitsiyalar yig‘indisi investitsiyalardan tushgan kirimlar yig‘indisidan
chiqarib tashlanadi. Natija esa egalik qilish yillari soniga va so‘ngra
investitsiyalarning umumiy yig‘indisiga bo‘linadi.