Navoiy-2022 MAVZU: Ekspluatatsion xavfsizlik: brandmauerlar va xurujlarni tutish tizimlari. MUNDARIJA:
KIRISH 4
I BOB. EKSPLUATATSION XAVFSIZLIK: 6
1.1.AXBOROT TISIMLARIDA AXBOROTLARNI XIMOYLASH USULLARI 6
1.2.Ахborotning hаyotiy davri 8
1.3.Axborotni himoyalash tizimlari 11
II BOB. AXBOROT HAVFSIZLIGINI TA'MINLASHDA BIOMЕTRIK USULLARDAN FOYDALANISH 14
1.1.Brandmauerlar va xurujlarni tutish tizimlari. 14
1.2.Ахbоrоt хаvfsizligi хаvflаrini аmаlgа оshirish yo`llаri vа оqibаtlаri 15
1.3.Axborot xavfsizligiga tahdid va uning turlari 16
1.4.Ochiq va yopiq kalitlar bilan shifrlash tizimi 23
XULOSA 25
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 27
AXBOROT HAVFSIZLIGINI TA'MINLASHDA BIOMЕTRIK
USULLARDAN FOYDALANISH
BRANDMAUERLAR VA XURUJLARNI TUTISH TIZIMLARI
KIRISH
Hozirgi vaqtga kеlib, kompyutеr-kommunikatsiya tеxnologiyalari kundankunga tеz rivojlanib bormoqda. Shu sababli ham kompyutеr tеxnologiyalari kirib bormagan sohaning o`zi qolmadi, dеsak xato bo`lmaydi. Ayniqsa ta'lim, bank, moliya tizimlarida ushbu zamonaviy tеxnologiyalarni qo`llash yuqori samara bеrmoqda. Shu bilan birga axborot havfsizligiga bo`lgan tahdid ham tobora kuchayib borayotgani hеch kimga sir emas. Dеmak, hozirgi davrning eng dolzarb muammolardan biri axborot havfsizligini ta'minlashdan iborat.
Hozirga qadar tizimga ruxsatsiz kirishni taqiqlashning eng kеng tarqalgan
usuli sifatida «parol» qo`yish printsipi hisoblanib kеlmoqda. Chunki ushbu usul
juda sodda, foydalanish uchun qulay va kam harajat talab etadi. Lеkin, hozirga
kеlib «parol» tizimi to`laqonli o`zini oqlay olmayapti. Ya'ni ushbu usulning bir
qator kamchiliklari ko`zga tashlanib qoldi.
Zamonaviy axborot texnologiyalari jamiyatimiz rivojlanishiga ta‘sir etuvchi eng muhim omillardan biri hisoblanadi. So’ngi yillardagi raqamli hisoblash texnikasi va informatsion axborot texnologiyalarining shiddat bilan rivojlanishi va ularning keng imkoniyatlari nafaqat elektrotexnika va elektronika sanoatida, balki ishlab chiqarishning barcha sohalarida yangi era boshlanishiga sabab bo’ldi.
Bugungi kunda ilg’or pedagogik axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng ko’lamda joriy etish bo’yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish taqozo etilmoqda. Hozirgi davrda ko’plab kompaniya va firmalarda seminarlar, uchrashuvlar, treninglar va boshqa tadbirlarni o’tkazish uchun turli kompyuter texnologiyalaridan foydalanilmoqda.
Hozirgi paytda insoniyatning hayot faoliyatini informatsion axborot va
raqamli hisoblash texnikalari yoki kompyuterlarsiz tasavvur ettib bo’lmay
qolmoqda. Masalan, siz ertalab turdingiz va ishga otlandinggiz, avtobus yoki metroga o’tirish uchun chipta sotib olish, bankda pul mashinasidan pul yechib olishinggiz, hisobinggizda qancha pul borligini tekshirishingiz, biror korxonaga yoki telefoninggizga pul o’tkazishinggiz va hokazo barcha ishlarda raqamli hisoblash texnikasidan keng foydalanasiz. Ammo, siz ushbu mashinalarning juda murakkab operatsiyalarni katta tezlikda va qulay ravishda qanday bajarishi haqida o’ylab ko’rdinggizmi? Umuman, bu mashinalar ishlash prinsipi qanday va raqamli hisoblash mashinalari ushbu murakkab masalalarni nima asosida bajaradi?
Fan va texnika taraqqiyotining so’ngi natijalari shuni ko’rsatmoqdagi
bunday murakkab masalalarni yechishning sonli metodlari qo’llanilib ular juda
aniq yechimga ega bo’lib har qanday ishlab chiqarish jarayonlari talablariga
mos yechimni topishda katta samara bermoqda. Albatta bunung uchun xavfsizlik ham shunga yarasha mustahkam bo’lishi lozim. Umuman hozirgi zamon
injenerlari matematik modellashning sonli metodlari, loyihalash va simulatsion
programmalarni mukammal o’zlashtirishlari juda muhim.
Fan va texnika taraqqiyotining so’ngi natijalari shuni ko’rsatmoqdagi
bunday murakkab masalalarni yechishning sonli metodlari qo’llanilib ular juda
aniq yechimga ega bo’lib har qanday ishlab chiqarish jarayonlari talablariga
mos yechimni topishda katta samara bermoqda. Umuman hozirgi zamon
injenerlari matematik modellashning sonli metodlari, loyihalash va simulatsion
programmalarni mukammal o’zlashtirishlari juda muhim.
Shunday ekan talabalar oldida bu sohani o’rganishni nimadan boshlash
zarur degan muhim savol paydo bo’ladi.
O‘z-o‘zini sinash savollari, masalalar, referativ mavzular esa talabalarning mustaqil ta’lim olishi va fikrlash qobiliyatini yanada oshirishga xizmat qiladi.
Kurs ishida keltirilgan amaliy misollar nazariy bilimlarning mazmun-mohiyatini yanada chuqurroq tushunishga hamda mustahkamlashga imkon beradi.
