Ortadoğu ve fiLİSTİn sorunu

BİRİNCİ BÖLÜM

FİLİSTİN VE ORTADOĞU

1. 1. Coğrafi açıdan Filistin

Filistin, I. Dünya Savaşı’na kadar Osmanlı Devleti’nin toprakları içindeyken savaştan sonra İngiltere’nin “manda” yönetimi altına geçti.Filistin; İsrail, Ürdün, Lübnan, Mısır tarafından işgal edilen, insanlık tarihinin en köklü ülkelerinden biridir. Doğu Akdeniz’de, Litani (yeni adıyla Kasımiye) ırmağından Gazze vadisine kadar uzanan toprakları içerir. Yüzölçümü, 26.350 km kareyi bulur. Kuzeyden güneye 240 km uzunluğunda, doğudan batıya 130 km genişliğindedir.¹

Filistin’in batısında; kuzeyden güneye doğru Akka, Şaron, Filistin ovaları birbirini takip eder. Akka ovasının güney doğusundan Şeria ırmağına ve Taberiye gölüne kadar uzanan Esdralton ovası, Celile’nin güneyindeki tepelik alanları, Samiriye dağlarından ayırır.

Filistin halkı, İsrail devleti kurulmadan önce, tam dört yüz yıl Osmanlı Devletinin himayesi altında refah ve huzur içinde yaşamışlardır. ²

1. 2. Coğrafi Açıdan Ortadoğu

Ortadoğu’nun bir sınırını çizmek oldukça zordur. Bunun zorluğu bölgenin belirgin bir coğrafi birim olmamamsından kaynaklanır. Anlamı “Batı Avrupa” gibi coğrafi değil, “Bat” gibi siyasal ve kültürel unsurlar tarafından belirlenmektedir. Bölge ne şekilde tanımlanırsa tanımlansın, burada Arap kültürü ve İslam dini egemendir. Ortadoğu aynı zamanda İslamiyet’e büyük güç ve görkem sağlamış olan Türk ve İranlıların da anayurdudur. Bölge devletlerinin büyük çoğunluğu Lübnan ve İsrail dışında büyük çoğunluğu ile Müslüman’dır.³

İsrail’i bir yana bırakırsak Ortadoğu öncelikle bir İslam medeniyeti bölgesini temsil etmektedir. Her şeyden önce İslam tarihi toplumları ve anlayışları biçimlendirmektedir. İslam dünyasının bütünlüğü içerisinde Ortadoğu’nun problemlerini yerleştirmek için hiç olmazsa başlıca İslami gerçekler hakkında bir görüşe sahip olmak zorunludur. Ortadoğu’nun İslam ülkeleri arasında temelde farklı özelliklere sahip olan Arap olmayan Türkiye ve İran ile Arap Bloku’nu göstermek yerinde olur.⁴ Bir de bazı hakimiyet teorileri vardır ki bunlar Ortadoğu’nun önemini coğrafi açıdan oldukça güzel aktarmaktadır.

Dünya Hakimiyeti için. “Kara Hakimiyet Teorisi” , “Kenar Kuşak Teorisi” , “Deniz Hakimiyet Teorisi” , “Hava Hakimiyet Teorisi” gibi teoriler ortaya atılmıştır. Kara Hakimiyet Teorisinde, Doğu Avrupa ve Sibirya Bölgesi önem kazanırken, Kenar Kuşak Teorisinde ise, Kuzey Amerika (özellikle ABD) stratejik bakımdan birinci planda tutulmaktadır. Bütün bu teorilerde; Ortadoğu’nun yeri, İç Kenar Hilal kuşağıdır. ⁵ Ortadoğu bir anlamda dünyanın merkezi durumundadır. Ortadoğu’ya hakim olan dünyaya hakim oluyor.

Ortadoğu’nun dünya politikasındaki rolü Avrupa, Asya ve Afrika kıtaları arasında kültürel ve ekonomik bir “aracı” olmasından kaynaklanır. Uzakdoğu malları Ortadoğu kanalı ile Avrupa’ya ulaşır. Avrupa malları Ortadoğu aracılığı ile Uzakdoğu’ya ulaşır.⁶

Basit hatlarla açıklanacak olursa, Filistin Sorunu ülkelerinden atılmış 3,5 milyon Filistin linin “kendi kaderini çizme uğraşıdır. 1948 yılında Filistin de İsrail Devleti’nin kurulması ve onu takip eden yıllarda komşu Arap devletleri ile yaptığı savaşlar sonucu Filistin’in bütününe hakim olmasıyla Filistinliler vatanlarını kaybetmişler, bir kısmı İsrail’in işgal ettiği Bati Şeria ve Gazze şeridine askeri yönetim altında yaşamaya, diğerleri ise Arap dünyasına sığınmaya zorlanmışlardır. ⁷ 4,447,138 olarak belirtilen nüfusun % 40’ı Filistin de % 60’ı ise diğer Arap ülkelerindedir.