Osmanlı Tarihi Kuruluş Dönemi Özet (1299 1451) By: ethemgünay Date: 10 May 2008, 16: 16: 13

İslam tarihi

İslam tarihi, islam dininin 7. Yy’da ortaya çıkışından ve islam devleti’nin kurulmasından başlayarak modern zamanlara kadar uzanan süreçte, islam dini, islam dinini benimseyen bölge ve toplumlar ve bu toplumların islam çatısı altında ortaya koyduğu şeyleri barındıran tarih kolu. İslam tarihi, islam inancını hem bir din hem de bir toplumsal müessese olarak ele alır ve çıkan sonuç, olay ve keşifleri bu bağlamda sunar.

Genel olarak hz.muhammed’in doğuşundan ölümüne kadar geçen zaman, ondan sonraki hilafet dönemi, daha sonraki saltanat devletleri ve modern zamanlarda ortaya çıkan yeni akım ve durumlar ele alınır. Kabaca dört ana parçaya bölünebilse de, farklı yönlerden farklı şekillerde bölünmeler gerçekleşir, siyasi islam tarihi farklı bir bölünmeyle incelenirken bilimsel keşifleri konu alan islam tarihi daha farklı bir bölünme içerir.

İslam tarihinin merkezini ve islam tarihinin altın çağını teşkil eden dönem dinin doğuşundan peygamberin ölümüne kadar devam eden ve islami kaynaklarda asr-ı saadet yani “saadet çağı” olarak adlandırılan dönemdir.

Cahiliye dönemi

İslam dininin peygamber tarafından açıklandığı ve bundan hemen önceki zamandaki arabistan’a ve genel olarak bu döneme klasik islam kaynaklarında cahiliye denir. Bununla birlikte bu daha ziyade islamî klasik kaynaklarca tercih edilen bir dönemdir ve çağdaş din bilimleri araştırmalarında bu dönemden bahsedilmekle birlikte islam tarihi içerisinde bu isimle zikredilmez.

İslam’a göre cahiliye dönemi tam hz.isa’ya gelen incil’in tahrif edildikten sonra, muhammed’in peygemberliğine kadarki zamana denir. İsimdeki cahiliye tabiri, salt okur-yazarlık veya bilgisizlik anlamında değil de daha geniş ve genel olarak,hakikatin bilgisinden uzak olmak manasını taşır.

Hz.muhammed’in dönemi

622-750 yılları arasında islam devleti hz.muhammed döneminde ele geçirilen topraklar (622-632) dört halife döneminde ilave edilenler (632-661) emeviler döneminde ilave edilenler (661-750)

Asr-ı saadet

Çağdaş din bilimlerinde islam tarihi sıklıkla bu dönem ile başlar. Peygamberin peygamberlik döneminden (yani kur’an’ın gönderilmeye başlamasından) abbasi hilafeti’nin sonuna yol açan 1258′deki bağdat istilasına kadar süren döneme sıklıkla klasik dönem denir ve peygamberin dönemi bu klasik dönemin ilk kısmını oluşturur.

İslam dininin kabul ettiği son peygamberin peygamberlik görevini alışından ölümüne kadar ki döneme klasik islam kaynaklarında asr-ı saadet yani “saadet zamanı” adı verilir. Asr-ı saadet kendi içinde 2 ana bölümde incelenir bunlar: mekke dönemi ve medine dönemidir. Mekke dönemi daha çok dinin doğuşu, ilk müslüman topluluk, ahlâki ve dini değerlerin müslüman topluluk tarafından benimsenişi, var olan dini inanç ile islam’ın çatışması ve direnişleri içerir. Bu dönem hicret le beraber sona erer. [medine] döneminde ise, islam devletin ve toplumun kuruluşu ile daha siyasi ve toplumsal bir dönem olup, çeşitli savaşlara ve hem siyasal otorite hem de toplumsal refah anlamında yükseliş arz eden bir zaman dilimidir. Bu dönemde bütün arap yarımadası müslümanların idaresine girmiştir.

Dört halife dönemi

Dört büyük halife ya da hulefa-i raşidin (raşid halifeler veya dört büyük halife) (arapça: الخلفاء الراشدون‎) islam peygamberi’nin (müslümanlar için muhammed) vefatının ardından seçimle görev yapmış halifelerdir. Urduca’da sünni referanslarla dört arkadaş (arapça: چار یار‎ çar yar) olarak ifade edilmektedir.

Hilafet sırasıyla:

* ebu bekir,
* ömer bin hattab,
* osman bin affan
* ali bin ebu talib

Bazı kaynaklar buna sadece 6 ay gibi bir süre görev yapan hasan bin ali’yi de dahil ederler.

Şii kaynaklarına göre hilafet ali bin ebu talib’le başlar ve ardından imamlar gelir.

Halifelerin en büyüğü, ebu bekir, islam peygamberi muhammed’in en iyi dostudur. Bu yüzden ilk halife ebu bekir seçilmiştir. Ebu bekir’in tam adı ebu bekir bin ebu kuhafe’dir

Emeviler dönemi

Emeviler dönemi 90 yıl kadar devam etti. Emevilerin başkenti şam’dır. Bu dönemde halifelik babadan oğula geçerek saltanat haline geldi. Emeviler zamanında islam devletinin sınırları atlas okyanusundan orta asya içlerine kadar genişledi. Emevi iktidarı abbasilerin iş başına gelmesiyle son buldu.

Abbasiler dönemi

Abbasilerin başkenti bağdattır. Abbasiler 5 asırdan fazla halifeliği ellerinde tuttular. Abbasiler siyasi alandan çok kültür ve medeniyet alanında gelişme gösterdiler. Zamanla siyasi hakimiyetleri zayıfladı ve abbasi devletinin sınırları içinde yeni devletler ortaya çıkmaya başladı. Bu durumda abbasi hükümdarının islam dünyasındaki siyasi hakimiyeti giderek sembolik bir hal almaya başladı.

Halifelik 1258′de moğolların abbasi devletini yıkmasından sonra mısırdaki memlük devletinde devam etti. Abbasiler dönemi’nin sonu aynı zamanda islam tarihinde sıklıkla kullanılan klasik dönem tanımının kapsadığı zamanın da sonuna denk gelir. Bu dönemin sonundan kolonyalizmin yükseldiği 19. Yüzyıla kadar süren döneme orta çağ dönemi terimi tercih edilir. Bazı tarihçiler bu dönemi 19. Yüzyıl yerine osmanlı devleti’nin sürdürdüğü hilafetin kaldırılışına kadar uzatır.

Osmanlılar dönemi

1517′de yavuz sultan selim’in mısır seferiyle halifelik osmanlı devletine geçti. Mukaddes emanetler istanbul’a getirildi. Osmanlı devleti’nin yükselişiyle beraber, islam tarihinde farklı bir dönem başladı. Bu dönemde müslümanlar viyana önlerine kadar ilerledi. Her ne kadar osmanlı devleti’nin tarih sahnesinde olduğu dönemde başka islam devletleri bulunsa da, osmanlı devleti yükseliş ve hatta gerileme döneminde bile daima önemli bir konuma sahip oldu, dünyann değişik yerlerinde yaşayan müslümanlar çoğu zaman düşmanlarına karşı osmanlı devletinden yardım istemişlerdir. Osmanlı devleti başka ülkelerdeki müslümanlara yardım etmek amacıyla endülüs’ün müslümanların elinden çıkmasından sonra buradaki müslüman ve yahudileri kuzey afrika’ya ve osmanlı topraklarına taşıdı. Fas’ta portekizliler’le savaştı. Yine portekizliler’e karşı endonezya adalarındaki müslümanlara yardım etmek amacıyla portekizliler’le hint okyanusu’nda savaştı.

Avrupalıların her alanda güçlenmesiyle beraber, 19. Asırın sonları ve 20. Asrın başlarında müslümanların yaşadığı coğrafyanın büyük bir bölümü batılı devletler tarafında sömürge haline getirildi. I. Dünya savaşının hemen öncesinde dünyada sadece üç bağımsız islam devleti vardı. Osmanlı devleti iran ve afganistan. Osmanlı devleti ı. Dünya savaşı’nı kaybedince başkent istanbul ve anadolu’nun bazı yerleri işgal edildi. Kurtuluş savaşı’ndan sonra itilaf devletleri türk topraklarından çıkarıldı. Türkiye’de cumhuriyet ilan edildi.

400 yıldan fazla türklerin elinde kalan halifelik 3 mart 1924′te çıkarılan bir kanunla kaldırıldı. Son halife ve osmanlı hanedanının bütün üyeleri sürgüne gönderildi. Son halife abdülmecid efendi 1944′te paris’te sürgünde iken vefat etti. Cenazesi ölümünden uzun bir zaman sonra medine’de toprağa verildi

Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Türk islam tarihi

Türk - islâm tarihi
talaş savaşı: çinliler'in orta asya'yı ele geçirmek istemesine türkler'le birleşen abbasîler engel oldular. Sonucunda; türk - arap (müslüman) mücadelesi sona erdi. Orta asya'nın çinlileşmesi engellenirken, islâmiyet türkler arasında yayıldı. Bu da türk - islâm tarihinin başlangıcı sayılır.
İlk islam'a giren türk boyu; karluklardır. Diğerleri ise yağma ve çiğil boylarıdır.

Türkler'in islâmiyete giriş nedenleri?

• türkler'de gök tanrı inancı ile islâmiyette allah inancı arasında ortak tek tanrı inancının olması, islâmiyet'teki cihad düşüncesi ile türkler'in "cihan hakimiyeti" düşüncesinin uyması, ahiret, cennet ve cehennem inancının olması, emevîler'in ırkçı politikasına karşılık abbasîler'in ırkçı politika izlememeleri. Türkler, müslüman tüccarlar aracılığı ile dini benimsemişlerdir.
Türklerin islâmiyete hizmetleri
islâmiyet'in yayılmasını sağladılar.

• islâm dünyasının koruyucusu ve savunucusu oldular (halifeliği korudular, devamı ile siyasî birliği sağladılar).

Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Osmanlı tarihi - kuruluş dönemi - özet (1299 - 1451) by: ethemgünay date: 10 may 2008, 16:16:13
osmanlı tarihi-özet  (1299 - 1451)
kuruluş devri padişahları:
 
1)   osman gazi: 1281 – 1326
2)   orhan gazi: 1326-1362
3)   ı. Murat: 1362-1389
4)   yıldırım beyazıt: 1389 – 1402
fetret devri: 1402- 1413
5)   çelebi mehmet: 1413-1421
6)   ıı. Murat: 1421 – 1451
7)   ıı. Mehmet: 1451 - 1481

osmanlı beyliği'nin büyüme nedenleri

1)  anadolu'nun durumu: kösedağ savaşı'ndan sonra anadolu türk birliği bozulmuş, çok sayıda beylik kurulmuştur. Xııı. Yy. Sonlarına doğru ilhanlıların anadolu'daki baskısı azalmıştır. Anadolu beylikleri arasında mücadeleler vardır. Trabzon çevresinde rum imparatorluğu bulunuyordu. Anadolu siyasi birlikten yoksundur.
2)   bizans'ın durumu: bizans sık sık taht kavgalarına sahne olmakta, tekfurlar merkezi dinlememekte ve kendi aralarında mücadele etmekteydiler. Bizans elindeki güçsüz ordusunu da balkanlar'dan gelecek sırp ve bulgar saldırılarına karşı kullanmaktadır. Anadolu'da (izmir, iznik, izmit, bursa gibi) küçük bir toprak parçası elinde kalmıştır.
3)   balkanlar'ın durumu: balkanlar'da da merkezi bir otorite bulunmamakta, en güçlüleri sırp ve bulgar krallıkları olmak üzere, eflak, boğdan, bosna gibi prenslikler vardır. Ayrıca katolik macarların saldırılarına uğruyorlardı. Balkan halkı da bizans halkında olduğu gibi baskıcı yönetim ve ağır vergiler altında ezilmekte ve osmanlı'yı kurtarıcı olarak görmekteydiler.
 
4) osmanlı'nın kurulduğu coğrafi konum (bizans sınırında bulunması)
5) tekfurlar arası mücadelelerden istifade etmeleri
6) beylikler arası mücadelelere girmemeleri
7)   sürekli cihat ve gaza ile politikası gütmeleri
8)  türkmenlerin sempatisini kazanmaları ve sürekli göçlerle beslenmeleri
9)   ahilerin, şeyhlerin, erenlerin desteğini almaları
10) takip ettikleri mükemmel siyaset (iskan, tahrir, istimalat vb.)
11) padişahların çok yetenekli olması
12) merkeziyetçiliğin sağlanması (fatih ile)
13) avrupalıların yüzyıl savaşları'yla uğraşması  

kuruluş dönemi (1299-1453)

l osman gazi dönemi (1281 - 1326):

moğollar'ın önünden kaçan kayı aşireti, ertuğrul gazi yönetiminde anadolu'ya gelmiş ve alaaddin keykubat tarafından ankara yakınlarındaki karacadağ bölgesine yerleştirilmişlerdir. Söğüt  ve domaniç'i ele geçiren ertuğrul gazi buraları yaylak ve kışlak olarak kullanmıştır. 1281'de ölünce küçük oğlu osman bey aşiretin başına gelmiştir.

Osman bey, tekfurlar arası mücadelelerden faydalanarak karacahisar, yarhisar, inegöl, bilecik ve yenişehir'i almıştır, bütün bu gelişmeler 1302 koyunhisar savaşı'na sebep olmuştur. Osmanlıların kazandığı bu savaş bizans ile yapılan ilk savaştır. Osman gazi 1314'ten itibaren bursa'yı kuşatma altına almış, 1320'de hastalanmış ve 1324'de ölümüne kadar oğlu orhan bey vekaleten işleri yürütmüştür. 1321'de mudanya alınarak bursa'nın bizans'la irtibatı kesilmiştir,
not-1: osman bey babasından aşiret reisliği devralmış oğluna bir uç beyliği bırakmıştır.
Not-2: ilk para osman bey döneminde basılmıştır.

Orhan gazi dönemi (1326 - 1362):

1326'da bursa'yı alarak başkent yapmıştır. İznik'i kuşatması 1329 maltepe (palekanon) savaşı'na sebep olmuştur. Bu savaş bizans'ın anadolu'daki etkinliğini kaybetmesine ve kocaeli yarımadasının fethine neden olmuştur, iznik ve izmit alınarak kocaeli yarımadasının fethi tamamlanmıştır. İznik başkent yapılmıştır.
1345'de karesi beyliği alınarak anadolu türk birliğini kurma çalışmaları başlamıştır. Bu olayın  en önemli yönü rumeli'ye geçişin kolaylaşmasıdır.
Bizans'ta taht karışıklığı ortaya çıkmış imparatorluğunu ilan eden kantakuzen orhan bey'den yardım istemiştir. Orhan bey oğlu süleyman paşa komutasında keşif amacıyla yardımlar göndermiş, yapılan bu yardımlara karşılık olarak çimpe kalesi alınmıştır. (1353) burayı bir üs olarak kullanan süleyman paşa rumeli'de fetihlere başlamış, malkara, çorlu gibi yerleri fethetmiştir. Onun bir av sırasında ölümü üzerine rumeli'deki faaliyetlerin başına l. Murat getirilmiş, fakat 1362'de babası da ölünce l. Murat tahta geçmiştir.
Orhan gazi zamanında teşkilatlanma çalışmaları: orhan gazi babasından bir uç beyliği devralmış oğluna bir devlet bırakmıştır. Devlet teşkilatının temelleri bu dönemde atılmış ilk divan, ilk vezirlik, yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli ordu, iznik’te ilk medrese, ilk donanma ve ilk vakıf l örgütü kurulmuş, ilk kez subaşı ve kadı ataması yapılmıştır.

I. Murat dönemi (1362 - 1389):

a) balkanlar'daki faaliyetleri:
taht değişikliğinden faydalanan bizans, rumeli'deki topraklan geri alınca lala şahin paşa ile beraber rumeli'ye geçen l. Murat, filibe'yi de dahil ederek bu bölgeleri geri almıştır. Bulgar ve bizans ordularıyla yapılan 1363 sazlıdere savaşı'yla edirne fethedilmiştir. Bu gelişmeler osmanlıların haçlılarla yaptığı ilk savaş olan 1364 sırpsındığı savaşı'na neden olmuştur. Sonuçta sırbistan ve bulgaristan yolu osmanlılara açılmış ve bulgarlar hakimiyet altına alınmış, edime başkent yapılmıştır. Sırbistan'a yapılan akınlar 1371 çirmen savaşı'na sebep olmuştur. Bu savaştan sonra sırplar da osmanlı'ya bağlanmıştır.
Osmanlı aleyhinde faaliyetlerde bulunan bosna krallığı üzerine lala şahin paşa bir orduyla gönderilmişse de tuzağa düşürülerek ploşnik denilen yerde bozguna uğratılmıştır. 1388 ploşnik bozgunu'nun (ilk yenilgi) balkanlar'da uyandırdığı heyecan, türkler'i balkanlar'dan atma isteği ve daha önceki savaşların intikamını alma düşüncesiyle yeni bir haçlı ordusu toplanmıştır, l. Murat, anadolu beyliklerinden de aldığı yardım ile haçlıları kosova'da büyük bir mağlubiyete uğratmıştır(l. Kosova savaşı 1389).
Not-1: l. Murat savaş meydanını gezerken bir sırp tarafından şehit edildi.
Not-2: osmanlılar, topu ilk kez düşmanı korkutmak amacıyla bu savaşta kullandılar.
Not-3: tuna nehrine kadar olan yerler ele geçirildi.

B) anadolu türk birliğini kurma çalışmaları:

anadolu beylikleriyle iyi geçinilmiş akrabalık bağları kurulmuştur. Germiyanoğullan'ndan çeyiz yoluyla tavşanlı, simav çevresini, hamitoğullan'ndan satın alma yoluyla göller yöresini topraklarına katmıştır. Ankara tekrar geri alınmış, karamanoğulları ile ilk ilişkiler başlamıştır.

C) teşkilatlanma çalışmaları:

divan geliştirilmiş, defterdarlık, ilk vezir-i azamlık, nişancılık, kazaskerlik, beylerbeyliği makamları kurulmuş, mali teşkilatın temelleri atılmış, yeniçeri ocağı ve acemi oğlanlar ocağı kurulmuştur (pençik usulüne göre). Osmanlı tarihinde ilk kez sultan unvanını kullanmış, haçlılarla ilk kez mücadele etmiştir. Tımar sistemi ilk kez uygulanmıştır. Veraset sisteminde değişiklik yaparak, "ülke hükümdar ve oğullarının ortak malıdır.”Anlayışını getirmiştir.

Yıldırım bayezit dönemi (1389 - 1402):

a) anadolu türk birliğini kurma çalışmaları:
taht değişikliğinden faydalanarak osmanlı aleyhine faaliyetlere girişen anadolu beylikleri üzerine yürüyen yıldırım bayezit 1390'da germiyan, 1391'de aydın, saruhan, hamit ve menteşeoğulları'nı, 1392'de candaroğulları'nı (sinop hariç), 1397'de akçay savaşı'yla karamanoğulları'nı, 1398'de kadı burhanettin devleti'ni topraklarına katarak anadolu türk birliğini ilk kez kurmuştur.

Not: anadolu beylerbeyliğini kurarak beylerbeyliği sayısını ikiye çıkarmıştır.

B) istanbul kuşatmaları:
yıldırım bayezit istanbul'u ilk kez kuşatan osmanlı padişahıdır. İstanbul'u birkaç kez kuşatmış ve bu amaçla anadolu hisarı'nı yaptırmıştır. Fakat karamanoğulları'nın saldırıları, niğbolu savaşı ve timur tehlikesi yüzünden kuşatmalara ara vermek mecburiyetinde kalmıştır.bizans ile bir anlaşma yapılarak sirkeci'’e bir türk mahaalesi kurulmuş,kadı tayin edilmiş ve yıllık haraç artırılmıştır.

C)  niğbolu savaşı (1396):

bizans'ın yardım isteği, papa'nın kışkırtmaları ve osmanlılar'ı balkanlar'dan atmak istemeleri neticesinde ilk kez avrupa'nın büyük devletlerinin de katıldığı ortaçağın osmanlı'ya karşı düzenlenen en büyük haçlı seferi olan niğbolu savaşı meydana gelmiştir. Haçlılar büyük bir bozguna uğramışlar ve uzun süre yeni haçlı seferi düzenlenememiş(1444’e kadar), osmanlılar'ın balkanlar'daki hakimiyeti güçlenmiştir.bulgar krallığı ortadan kaldırıldı.yıldırım’a sultan-ı iklimi rum unvanı verildi.

D) ankara savaşı (1402):

 
sebepleri:
1)   karakoyunlu kara yusuf ve celayirli ahmet’in yıldrım'a sığınması
2)   anadolu beylikleri beylerinin timur'a sığınarak o'nu kışkırtması
3)   aralarındaki sert mektuplaşmalar
4)   timur'un sivas'ı ele geçirip yağmalaması
5)   yıldırım'ın erzincan çevresini ele geçirmesi
6)   iki hükümdarın da cihan hakimiyeti düşüncesine sahip olması
7)   timur'un çin seferi öncesinde batısını güvenlik altına almak istemesi

sonuçları:

1)   karatatarlar'ın ve anadolu beylikleri kuvvetlerinin ihanetine uğrayan osmanlı mağlup olmuş,
2) anadolu'yu ele geçiren timur, izmir’e kadar ilerlemiş ve burayı haçlılar'dan almış,
3) esir düşen bayezit, bu hayata dayanamayarak ölmüş,
4) anadolu beylikleri (karesi ve eretna hariç) yeniden kurulmuş,
5) kardeşler arası taht kavgaları (fetret devri) başlamış,
6) osmanlı devleti dağılma tehlikesi geçirmiş,50 yıl kadar duraklamasına neden olmuş
7) istanbul’un alınması ve bizans'ın yıkılması gecikmiş,
8) balkanlar'daki ilerleyiş durmuştur.
 

Fetret devri (1402 - 1413):

şehzade süleyman, isa, musa ve mehmet arasında 11 yıl süren mücadelelerden çelebi mehmet galip çıkarak birliği yeniden kurmuştur.
Not-1: bu dönemde şehzade musa tarafından istanbul kuşatılmıştır.
Not-2: bu dönemde balkanlar'da önemli bir isyanla karşılaşılmamasının temel nedeni hoşgörülü ve adil bir yönetim uygulanmasıdır.
Not-3: bu dönemde avrupa'dan saldırı olmamasının en önemli sebebi yüzyıl savaşları'dır.

I. Çelebi mehmet dönemi (1413 - 1421):

çelebi mehmet 2. Kez anadolu türk birliğini kurma çalışmalarını başlatmış ve saruhanoğulları'nı ortadan kaldırmıştır. Aydınoğulları'ndan izmir'i almış, karamanoğulları'yla mücadele etmiştir.
    Eflak osmanlılara bağlanmıştır. Venediklilerle ilk deniz savaşı yapılmış, fakat başarılı olunamamıştır.(1416).
 Şeyh bedrettin isyanı: şehzade musa'nın kazaskerliğini yapan daha sonra iznik'te göz hapsinde tutulan şeyh bedrettin rumeli'ye geçmiş, sapık fikirlerini yayarak yeni bir saltanat kurma iddiasıyla isyan etmiştir. İsyan bastırılmış şeyh bedrettin öldürülmüştür (1420).
Not: dini ve sosyal içerikli bir ayaklanmadır.
Şehzade mustafa isyanı: timur'un beraberinde semerkant’a götürdüğü şehzade mustafa. Timur'un ölümünden sonra anadolu'ya dönerek isyan etmişse de mağlup olarak bizans'a sığınmıştır.

 Iı.murat dönemi (1421 - 1451):

taht değişikliğinden istifade ile bizans'ın kışkırttığı şehzade mustafa'nın isyanı bastırılarak şehzade mustafa öldürülmüştür. (düzmece mustafa olayı) isyanı kışkırtan bizans üzerine gidilerek istanbul kuşatılmışsa da başarılı olunamamıştır
anadolu türk birliğini kurma çalışmalarına devam edilmiş, menteşe, hamit, aydın ve miras yoluyla da germiyanoğulları osmanlı devleti'ne bağlanmıştır. Karamanoğulları'yla mücadele edilerek beyşehir, seydişehir alınmıştır.
Bir taraftan anadolu beylikleriyle mücadele eden osmanlı devleti diğer taraftan balkanlar'da özellikle erdel beyi hünyadi yanoş karşısında arka arkaya başarısızlıklar almıştır. Bunun üzerine 1444'te edirne segedin antlaşması imzalanmıştır. Buna göre;
1)   iki taraf arasında 10 yıl savaş yapılmayacak
2)   tuna nehri sınır kabul edilecek
3)   sırbistan yeniden kurulacak, fakat osmanlı'ya vergi verecek
4)   eflak macaristan'a bırakılacak, fakat osmanlı'ya vergi verecektir.

Önemi: osmanlılar'ın imzaladığı ilk önemli antlaşmadır. Segedin antlaşması sonrasında ıı. Murat, 12 yaşındaki oğlu ıı. Mehmefi tahta geçirmiştir. Bu durum yeni bir haçlı ordusunun toplanmasına sebep olmuştur.

Varna savaşı (1444): yeniden ordunun başına geçen ıı. Murat haçlıları büyük bir bozguna uğratmıştır.

Not-1: niğbolu'dan sonra toplanan ilk haçlı ordusudur.

Not-2: ankara savaşı'ndan sonra osmanlılar'ın eski gücüne ulaştığını gösteren ilk olaydır.

Iı. Kosova savaşı (1448):

 
sebepleri:
1)   bizans'ın ve papanın kışkırtması
2)  türkleri balkanlar'dan atma düşüncesi
3)   varna savaşı'nın intikamını almak istemeleri
4)  hünyadi yanoş ve arnavut beyi iskender be/in gayretleriyle yeni bir haçlı ordusu toplanması
sonuçları:
1)  osmanlılar büyük bir galibiyet elde etmişlerdir.
2)  bir dönüm noktası özelliğindedir. Haçlılar'ın son taarruzu, osmanlılar'ın son savunmasıdır. (ıı. Viyana kuşatmasına kadar).
3)   bizans'ın istanbul’u kurtarmak için haçlılar'dan yardım alma ümidi sona ermiştir.
4)   balkanlar'ın kesin bir türk yurdu olduğu ve türklerin balkanlar'dan atılamayacağı anlaşılmıştır.
 

1451'de ıı. Murat'ın ölümüyle ıı. Mehmet, yeniden tahta geçmiştir.

Osmanlı tarihi-kuruluş dönemi- özet (1299 - 1451) by: vahdetkuru date: 29 october 2008, 23:52:53
ethem hocam emeğinize sağlık.
Özetinizi word'a aktardım. Ppt sunum yapmaya başladım.
Eğer konuların devamı var ise yapıştırırsanız sevinirim.
İyi çalışmalar.



Osmanlı tarihi - kuruluş dönemi - özet (1299 - 1451) by: handee date: 28 september 2010, 19:52:28
gerçekten çok teşekkurler bende birşeyler paylaşmak istiyorum okuldaki tarih öğretmenimiz gerçeknten çok iyi bir öğretmen bizede osmanlı devletının kısa zamanda hızla gelişmesin nedeni nedir?diye arastırma ödevi vermıstı internette bakmadıgım sıte kalmadı birçok kaynak kıtaptanda arstırdım bundugumda etem hocamızın paylaştıgıyla aynıydı ancak hocamız bunların yanlış olmadıgını ancak daha önemlı bır sebeb ın olmadıgı söyledı osmanlının hızla büyümesinin asıl sebebi:
-osman bey etrafında gelişen çatışmalardan sıyrılmak ıcın (sıyrılmalı cunku cok gucsuz oldugunu bılıyor ve yıkılacağının farkında) ve taraf tutup karşıısına bır takım devletlerı almamak ıcın su sozu kullanıyor :'ben türk ve musluman kanı dökmem sizinde yaptıgınız yanlıştır ben sadece bızansın topraklarında ılerleyecegım dıyor' bu sozu soyleyınce kımse osmanlıdan süphelenmiyor ve osmanlıda kaybetme olanagı olmayan savaslara gırıyor kucuk kucuk koy ve kasablara saldırıyor yanı yavas yavas genişliyor.ve böylelikle amaçlarına ulasıyor zamnla ıznıgı bursayı vs. Alma gucune varıyor.

Bir başka söylemek istedigim konu ıse izniik neden hristiyannlık alemi için kutsaldır?

-bilingiği üzere ıznık henuz osman bey tarafından ısgal edılmeden önce orada 1. Kosıl toplanmıstı o konsıle 280 ülkeden yabancı ınsanlar katılmıstı kımse kımsenın dılını bılmıyordu tabıı o zamn tercuma vb.de yok o konsılı çok ıyı bır yonetıcının yönetmesı gerekıyordu ancak konsılde yonetı yokmus ve harkes anlaşabılmıs hrıstıyanlık alemıne görede o konsılı yonetmek ıcın tanrının ıznığe indiğine inanılıyor.mesela o  koskoca ticaret ve tekstıl sehrı bursanın alınması bızans ıcın hıcbırsey ancak iznik alınınca bızans valılerı buyk bır orduyla osmanlıya gönderılıyor bu bızans  valileride yenılgıye ugruyor.
Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
osmanlı yükselme dönemi özet

Iı.mehmet (fatih) devri

istanbul'un fethi sırasında bizans'ın durumu

bizans, adı imparatorluk olmasına rağmen, istanbul ve çevresindeki birkaç kasabaya egemen olan küçük bir devlet haline gelmiştir.
Osmanlı devleti'nin giderek baskısının artması üze¬rine kral konstantin avrupa'dan yar-dım alabil¬mek için katolik ve ortdoks kiliselerinin birleşmesini sa¬vunuyor¬lardı. İstanbul halkının ortadoks olmaları ve patriğin karşı çıkması nedeniyle bu birleşme olmadı. Bizans'ta bu fikrin oluşmasında osmanlıların din ve vic¬dan hürriyetine önem vermesi de etkili olmuştur.
İstanbul'un fethi (1453)
istanbul'u almak amacıyla yeniçeri ocağına düzen verildi. Boğazlardan gelecek yardımı önlemek için ana¬dolu hisarının karşısına rumeli hisarı (boğazkesen hi¬sarı) yaptırıldı. Edirne'de şahi denilen bü¬yük toplar yaptı¬rıldı. Karamanoğulları ve aydınoğulları beylikleri kuşat¬maya yardım gönderdi. 400 parça¬lık bir donanma oluştu¬ruldu. İlk defa aşırma gülle atan havan topları ya¬pıldı.
Fatih'in, istanbul'un kan dökülmeden teslim edilme¬sini istedi. Bizans yönetimi kabul et-medi. Bunun üzerine saldırılar başlatıldı. İstanbulu'n kalın surları yıkıldı. Haliç'e osmanlı gemileri indirildi. Cenevizlilerin bizans'a yaptığı yardım etkisiz oldu. Yıkılan bizans surların¬dan osmanlı akıncıları şehre girdi. Fatih, halka kötülük yapılmamasını bildirdi.
İstanbul'un fethinin sonuçları
1)   doğu roma imparatorluğu (bizans) yıkıldı.
2)   tarihçilere göre osmanlı devleti imparatorluğa dönüşmüştür.
3)   istanbul osmanlı devletinin başkenti oldu.
4)   karadenizdeki ipek ticareti osmanlı dene¬timine girdi.
5)   avrupalılar, ipek ve baharat ticaret yollarının doğu akdeniz'de ve karadeniz'de türklerin kontrolüne girmesi nedeniyle, başka deniz yolları aramaya başladı¬lar. Bu durum coğraf-ya keşiflerinin bir nedeni oldu.
6)   ateşli silahlardan topun önemi bir kez daha an¬la¬şıldı.
7)   italya'ya giden bizanslı bilginler eski yunan eserlerini tanıtarak rönesans'ın başlanmasına katkıda bulundular.
   vrupalı devletler osmanlı devletinin askeri üs¬tün¬lüğünü gördüler.
9)   yerli halkın güvenini kazanmak papanın haçlı bir¬liği çalışmalarını önlemek ve balkan fetihlerini kolaylaş¬tır¬mak amacıyla ortadoks kilisesinin haklarına dokunul¬madı.

Balkanlarda fetihler

1.   Sırbistan'ın fethi:macarlarla ittifak yapan sırpların saldırılarını dur¬dur¬mak için belgrad kuşatıldı. Belgrad macarlar'da kaldı. Sırbistan osmanlı topraklarına katıldı (1459).
2.   Mora'nın fethi (1460):mora'daki rum despotları arasında olan çatışmalar¬dan bıkan halkın isteği üzerine sefer yapıldı. Bunun so¬nunda yunanistan'ın güneyindeki mora alındı.
3.   Eflak ve boğdan'ın alınması:eflak beyi vlad (kazıklı voyvoda) macarlarla anla-şa¬rak, vergi göndermedi ve gönderilen elçileri öldürdü. Fa¬tih tarafın¬dan yapılan seferle eflak alındı (1462).boğdan (moldavya) yapılan sefer sonucu, osmanlı devletine bağlı beylik haline getirildi. (1476)
4.   Bosna ve hersek'in fethi:bosna kralı macarlarla anlaşarak vergi vermeyince fatih bosna seferine çıktı. Bölge osmanlı topraklarına katıldı (1463). Bosna halkı islamiyete girmeye başladı. Hersek ise 1465 yılında alındı.
5.   Arnavutluk'un fethi:osmanlı ordusunda yetişmiş olan iskender bey önemli bir arnavut ailesindendi. Iı. Murat zamanında ayaklana¬rak arnavutluk'ta prenslik kurmuştu. Venedikli¬ler ve diğer avrupa devletleri iskender beyi destekledi¬ler.fatih arnavutluk seferine çıktı. İskender'e bağlı güç¬lerle doğru¬dan savaş yapılmadı. İskender beyin ölü-mün¬den sonra kroya ve işkodra şehirleri alındı. (1479) dal¬maçya kıyıla¬rı osmanlı topraklarına katıldı.

Anadolu'da gelişmeler

fatih istanbul'un alınmasından sonra, anadolu türk birliğini kurmak ve karadeniz ticaret yoluna egemen ol¬mak için anadolu'da seferlere çıktı.
1.   Amasra'nın alınması (1459):cenevizliler'in elinde bulunan amasra kuşatıldı. Ce-nevizli'ler şehri teslim ettiler.
2.   İsfendiyeroğulları (candaroğulları) beyliğinin yıkılması (1460) :isfendiyar beyi, ismail bey savaşa gerek görmeden sinop'u osmanlılara verdi. İsmail bey'e de balkanlar'daki filibe sancağı dirlik olarak verildi.
3.   Trabzon rum devletinin yıkılması (1461):trabzon rum devleti, dördüncü haçlı seferi sıra¬sında istanbul'dan kaçan rumlar tarafından 1204 yılında  ku-rulmuştu.trabzon rum kralı davit kommen akkoyunlu hü¬kümdarı uzun hasan'a güvenerek vergiye bağlanmayı kabul etmeyince, trabzon denizden ve karadan kuşa-tıldı. Uzun hasan'dan yardım alamayan kral şehri fatih'e tes¬lim etti.
4.   Karamanoğulları beyliğinin yıkılması:karaman beyliğinde yönetim için ça-tışmalar olmak¬taydı. Fatih, karaman beyi olmak isteyen pir ahmet'e yardım etti. Beyliğin başına geçen pir ahmet osmanlı egemen¬liğini kabul etti.pir ahmet, osmanlı – venedik savaşından yararla¬na¬rak, osmanlılara verdiği yerleri geri almak istedi. Os¬manlılara karşı venediklilerle anlaştı.fatih, çıktığı seferde konya ve karaman yörelerini aldı. Osmanlıla-rın anadolu'da en güçlü rakibi ortadan kalktı. Pir ahmet, uzun hasan'a sığındı. Osmanlı akko¬yunlu ilişki¬leri bozuldu. Bir kısım karaman beyleri aksa¬ray, niğde ve içel yörelerinde etkinliklerini sürdür¬meye çalıştı. Iı. Bayezıd bu beylerin çalışmalarına son verdi (1487).
5.   Otlukbeli savaşı (1473):akkoyunlu devleti doğu anadolu'da kurulmuştur. Devletin sınırı maveraünnehire kadar genişlemişti. Uzun hasanın, trabzon rum devletini ve anadolu beylerini, osmanlılara karşı desteklemesi, ilişkilerin bo¬zulmasına neden olmuştu. Uzun hasan'ın tokata gir¬mesi ve karaman – akkoyunlu ordularının akşehir'i al¬mak istemeleri, fatih'in harekete geçmesine neden oldu. Erzincan yakınlarında yapılan otlukbeli savaşını fatih kazandı (1473).akkoyunlu devletinde, otlukbeli savaşından sonra ik¬tidar mücadelesi başladı. Bunun sonucunda  akkoyunlu devleti parçalandı. Yerine safevi devleti ku¬ruldu.
6.   Osmanlı – memlüklü ilişkileriyıldırım beyazıt'ın, memlüklü himayesindeki, dulkadir beyliğinin topraklarını alması sonucu ilişkiler bozulmuştu. Çünkü, memlüklü devletinde dulkadir beyliği'ni toprakla¬rını alma amacındaydı.fatih hac yolundaki su kuyularını onararak kutsal topraklarda etkinlik göstermek istedi. Memlüklüler, fatih¬'in isteğini iç işlerine mü¬dahale saydılar. Bunun so¬nu¬cunda ilişkiler bozuldu.memlüklüler, çukurova'da osmanlı ordusunu yenil¬giye uğrattı.
 
Denizlerde gelişmeler
 
1.  Ege adaları'nın fethi ve otranto seferi
çanakkale boğazına hakim olan cenevizlilerin yöne¬timindeki imroz, taşoz, limni, bozcaada, semadirek alındı. Böylece çanakkale boğazının güvenliği sağlandı.
Gelibolu'da tersaneler yapıldı. Boğazın her iki tara¬fına istihkamlar yapıldı.
Adriyatik denizindeki ayamavra, kefalonya ve zanta adaları alındı. Bu fetihlere karşı çıkan na-poli krallığına ait olan otranto limanı alındı. Fatih'in ölümü üzerine do¬nanma geri çağırılınca otranta tekrar napoli krallığının eline geçmiştir.
 
 
Kırım hanlığı'nın bağlanması
kırım hanlığında iktidar mücadelesi vardı. Karadeni¬zin kuzey sahillerinde ceneviz kolonileri bulu¬nuyordu. Moskova prensliğinde ileride tehlike yaratabi¬lirdi. Bu ne¬denlerden dolayı kırım hanlığı osmanlı ida¬resine bağ¬landı. Ceneviz kolonilerine son verildi. Karadeniz kıyıla¬rına ulaşan doğu ticaret yolları osmanlıların eline geçti. Karadeniz osmanlı gölü haline geldi. Kara-deniz kıyıla¬rındaki ipek yolu tamamen osmanlının eline geçti.
   
Iı.beyazıt dönemi (1481 – 1512 )
ıı. Bayezıt, ishâk paşa ve yeniçerilerin yardımıyla padişah oldu. Sadrazam karamanlı mehmet paşa, cem'i padişah yapmak istiyordu. Fakat başarılı olamadı. Bu olaydan sonra iktidar müca-delesi başladı.
Cem olayı:
temel neden, veraset sisteminde belirli bir seçim usulünün olmamasıdır.
Cem, yapılan savaşı kaybetti, karaman beylerine ve daha sonra memluklulara sığındı. Cem rodos'a gidip bu¬radan da rumeliye geçip kuvvet toplayarak istanbul'a yürümeyi düşündü. Rodos şovalyeleri cem'i tutuklaya¬rak fransa'ya götürdüler. Fransa ve papalık osmanlı üze-rinde haçlı baskısı kurdular. Fransa kralı osmanlılara karşı yapacağı haçlı seferinde cem'den ya¬rarlanmayı düşündü. Cem fransa kralıyla napoliye gel¬diğinde öldü.
 
Osmanlı – memlüklü ilişkileri
fatih zamanında başlayan sorunlar ve cem olayın¬dan dolayı ilişkiler bozulmuştu. Memlükler çukurova çev¬resinde osmanlı ordularını yenilgiye uğrattı. Tunus sul¬tanının teklifiyle barış yapıldı. Adana ve tarsus kale¬leri mekke ve medine evkafına ait olduğundan memlüklülere bırakıldı (1491).
 
Şahkulu ayaklanması (1511)
safevi sultanı şah ismail anadoluda ege¬menlik kur¬mak için din adamlarını anadolu'ya göndermişti. Bunlar¬dan şahkulu, antalya ve göller yöresinde isyan çıkardı. İsyan zor bastırıldı. Ayaklanmalara katılanlar ege deni¬zindeki modon ve koron adalarına sürüldü (1511).
 
Osmanlı – venedik ilişkileri
venediklilerin elindeki moradaki yerler ile inebahtı ve navarin limanları alındı. Bu fetihler ıı. Beyazıt zamanın¬daki tek önemli toprak kazancıdır.
Not: endülüs müslümanları haçlı katliamıyla karşı¬laşmışlardı. Bunlara yardım edildi. Müs-lümanlar kuzey afrika'ya taşındı.
 
Iı. Beyazıt'ın padişahlıktan çekilmesi
ıı. Bayezıt, son zamanlarında ülke yönetimini vezir¬lere bırakmıştı. Kendini dine ve tasavvuf fikir-lere ver¬mişti.
Iı. Beyazıt ve devlet adamları şehzade ahmeti padi¬şah yapmak isteyince, ı. Selim rumeli'de kuvvet hazır¬ladı ve isyan etti. Yenilgiye uğradı. Bu durum bir şehza¬denin padi¬şahlık için ilk isyanıdır. Yeniçerilerin desteğini almış olan ı. Selim isyanını sürdürdü. Bunun üzerine ıı. Beyazıt padişahlığı oğlu ı. Selim'e bıraktı.
Yavuz sultan dönemi (1512 – 1520 )
ı. Selim kardeşlerini ve yeğenlerini, tahtını sağlam¬laştırmak için öldürttü.
Çaldıran savaşı (1514)
safevi devletinin kışkırtmasıyla çıkan şahkulu isya¬nını dikkate alan ı. Selim iran seferi düzenledi. Safevi devletinin anadolu'daki taraftarları olan şii türkmenleri öldürttü.
İran seferine çıkan ı. Selim dulgadir beyliğinden yar¬dım istedi. Bu yardım gelmedi. Çaldıran ovasındaki sa¬vaşı safevi devleti kayıpetti. Yavuz iran'ı almak için iler¬lemek istedi, ancak asker-lerin isyanı üzerine bu isteğin¬den vazgeçti.
Turnadağ savaşında dulgadir beyliği yenildi ve orta¬dan kaldırıldı. (1515). Her iki savaş so-nunda doğu ana¬dolu osmanlı egemenliğine girdi. Anadolu türk bir¬liği kesin olarak sağlandı. Safevi tehlikesi zayıfladı.
I. Selim tebrizden ayrılırken buradaki bilim ve sanat adamlarını istanbul'a gönderdi.
Mısır seferi
osmanlı tarihinin en uzun seferidir.
Nedenleri
   fatih zamanından itibaren başlayan anlaşmazlık¬lar
   memlüklü korumasında olan dulkadir beyliğinin yı¬kılması
   mısır'a osmanlıların saldırmasından çekinen memlüklerin, şah ismail ile anlaşma yap-ması (ı. Selim bunu osmanlıya karşı büyük bir tehdit saymıştır).
   İran'a gönderilen osmanlı askerlerine memlükle¬rin topraklarından geçiş izni vermemesi
   ı. Selim'in kutsal toprakları alarak islâm dünya¬sı¬nın lideri olmayı amaçlaması.
Mercidabık savaşı (1516)
osmanlı ordusuyla memlüklü ordusu suriye'de mer¬cidabık'ta karşılaştı. Kansu gavri yönetimindeki mem¬lüklü ordusu yenildi. Suriye osmanlı ülkesine ka¬tıldı.
Ridaniye savaşı (1517)
kansu gavrinin, mercidabıkta ölümünden sonra ye¬rine tomanbay geçti. Venediklilerden top ve ateşli silah¬lar aldı. Memluklar yenilgiye uğratıldı (1517).
Mısır seferinin sonuçları:
   suriye, filistin, hicaz ve mısır osmanlı egemen¬li¬ğine alındı.
   Mısır'ın alınmasıyla osmanlı geliri arttı.
   Venedikliler kıbrıs için verdikleri vergiyi osmanlı¬lara vermeye başladılar.
   Baharat ticaret yolunda osmanlı üstünlüğü arttı. Portekizlilerin hint deniz yolunu bulmaları nedeniyle (1498).  Bu ticaretle ilgili beklenilen kazanç sağlana¬madı.
   Kutsal emanetler istanbul'a getirildi.
   Son abbasi halifesi ııı. Mütevekkil ayasofa cami¬inde düzenlenen törenle halifelik makamını ı. Selim'e devretti. (osmanlı padişahları fatih kanunnamsiyle mut¬lak otorite olmuşlar-dı, halife ünvanını almalarıyla da te¬okratik nitelik kazanmışlardır.)
   Mısırdaki bilim ve sanat adamları istanbul'a geti¬rildi.
Avrupa'ya doğru hiçbir sefer düzenlemeyen ı. Selim macaristan ya da iran'a doğru olacağı sanılan sefer ha¬zırlığı sırasında öldü. (1520)
kanuni dönemi (1520 – 1566 )
kardeşi olmadığından rakipsiz olarak padişah oldu. Osmanlı devletinin sınırlarını en geniş nok-talara ulaştı. Bu dönemde osmanlı imparatorluğu kültür ve uygarlık ala¬nında en ileri düzeye gelmiştir.
İç isyanlar
canberd gazali isyanı:
önceleri memlüklülere hizmet eden, canberd gazali osmanlı devletinin şam beylerbeyliği gö-revini yerine ge¬tiriyordu. Halifeliği almak ve memlüklü devletini ye¬niden kurmak için ayaklandı. Ferhat paşa komutasında os¬manlı ordusu isyanı bastırmıştır. (1521)
ahmet paşa isyanı:
kanuni geleneğe göre ahmet paşayı sadrazamlığa getirmesi gerekirken, ahmet paşayı mısır valiliğine atadı. Ahmet paşa memlüklü devlet adamlarını çevre¬sinde toplayarak isyan etti. Yeni bir devlet kurmak için para bastırdı ve hutbe okuttu. Kanuni'ye bağlı askerle is¬yanı bastırdı  (1524).
Baba zünnun isyanı:
yozgat'ta bozok türkmenleri kendilerine tespit edilen vergiyi ağır buldular. Türkmenler baba zünnun çevre¬sinde toplanarak isyan başlattılar. Baba zünnun yakala¬narak öldürüldü. İsyan bastırıldı (1527)
kalenderoğlu isyanı:
nedenleri:
1)   devletin göçebe yaşam sürdüren şii türkmenleri denetlemek istemesi
2)   dulkadir beyliğine bağlı olan sipahilerin dirliklerini kaybetmesi
hacıbektaş soyundan olan kalenderoğlu türkmen¬ler, kendisine katılan sipahilerle, birlikte ayak¬landı. Mer¬kezi otoritenin baskısına karşı yapılan bu isyan (1527) yı¬lında bastırıldı.
Batıda gelişmeler
belgrad'ın alınması (1521)
kanuni padişahlığını kutlamayan ve vergiye bağlan¬mayı reddeden macarlara karşı sefer düzenledi.
Kuşatma sonucu belgrad ile çevresindeki kaleler alındı. Belgrad avrupa'ya yapılacak seferler için önemli bir merkez haline getirildi.
Mohaç savaşı ve macaristan'ın alınması
(1526):
macar kralı, alman imparatoru şarlken ve avusturya imparatoru ferdinand'la, akrabalık ilişkile-rin¬den dolayı, askeri ve siyasi bir ittifak kurdu. Böylece osmanlı devle¬tine karşı kurulan ittifakın öncüsü oldu.
Fransa kralı ı. Fransuva ve alman kralı şarlken ara¬sındaki avrupa'da üstünlüğü ele geçirmek için yapılan mücadele neticesinde alman kralı şarlken, fransa kralı ı. Fransuvayı esir almıştı. Ayrıca şarlken, osmanlıların orta avrupaya kadar ilerlemesini önlemek amacındaydı.
Kanuni osmanlı imparatorluğu aleyhine hazırlanan ittifakı bozmak ve fransa'ya yardım etmek amacındaydı.
Kanuni düzenlediği seferde macar ordusunu mohaç ovasında yenilgiye uğrattı.
Kanuni macar topraklarını ülkesine kat¬madı. Koru¬ması altına aldı. Tampon bir bölge yaptı. Erdel beyi jan zapolya'yı macar krallığına atadı.
 
Birinci viyana kuşatması (1529):
nedenleri:
1.   Avusturya kralının savaşta ölen macar kralı ile akraba olduğunu belirterek macar tah-tının kendine ait ol¬duğunu öne sürmesi
2.   Avusturya'nın kutsal roma germen imparatoru şarlken'le ittifak yapması
3.   Avusturya'nın macaristan'ı işgal etmesi
4.   Kanuni'nin şarlken'e karşı fransa'ya yardım et¬meyi amaçlaması
kanuni yukarıdaki nedenlerden dolayı sefere çıktı. Macaristan'ı işgalden kurtardı. Fransa kralı fransuva av¬rupa'da en büyük kral olmak için alman kral şarlken'le yaptığı savaşı kaybedince kanuni'den yardım istedi. Ferdinand ve şarlken savaşmaktan kaçındılar. Viyana şehri kuşatıldı. (1529) etkili topların getirilmeyişi, yeterli hazırlığın olmayışı ve  kış şartları, kuşatmanın kal¬dırılma¬sına neden oldu.
 
Almanya seferi (1533)
ferdinand macaristanı kazanmak için budin şehrini kuşatınca kanuni yeniden sefere çıktı. Avusturya ve al¬man kralları yine savaşmadılar. Avusturya kralı osmanlı devletinin güçlü oldu-ğunu anladı ve barış is¬tedi.istanbul antlaşması imzalandı (1533). Antlaşma şartları:
1.   Avusturya kralı protokol bakımından osmanlı sad¬razamına eşit sayılacak. (bu kararlı osmanlı avusturya¬'ya karşı siyasi üstünlük sağladı)
2.   Avusturya, osmanlılar'ın atadığı yanoş'u macar kralı olarak tanıya¬cak.
3.   Avusturya bozmadıkça barış geçerli olacak.
4.   Bu barışın yapılmasının, diğer bir nedeni de sa¬fevilerin doğuda karışılıklıklar yaratması-dır.
 
Macaristanın osmanlı ülkesine  katılması (1541)
kanuni'nin macar krallığına atadığı jan zapolyan'ın ölümü üzerine oğlu yanoş krallığa geti-rildi. Bu yeni du¬rum üzerine avusturya, macaristan'ı almak için macaris¬tan'daki budin'i işgal etti. Kanuni çıktığı seferde budini aldı. Macar topraklarını osmanlı ülkesine kattı. Sigis¬mund'u, erdel krallığına atadı. Kuzey macaristan avus¬turya'ya kaldı.
 
Zigetvar seferi, kanuninin ölümü (1566)
yeni avusturya kralı 1533 istanbul antlaşmasına uymayarak macaristan'a yeniden saldırdı. Sokullu meh¬met paşa sefer kararı aldı. Zigetvor kalesi osmanlıların eline geçti.
Not: kuşatma sırasında ağır hasta olan kanuni öl¬müştür. Iı. Selim padişahlığa getirilmiştir.
Kanuni, avrupa hristiyan birliğini bozmak ve fran¬sayı, osmanlı yanına çekmek istediğinden, yardım ede¬ceğini bildirmiştir.
Fransa, ilişkileri kuvvetlendirmek için elçi göndererek siyasi ve ticari nitelikli, bir antlaşmanın yapılmasını is¬tedi. Osmanlı tarihinde uhud – u atik ya da imtiyaz–ı mah¬susa olarak bilinen ticaret anlaşması yapıldı. Başlıca maddeler;
1.   Her iki devletin gemileri denizlerde ve limanlarda serbest dolaşabileek
2.   Fransız tüccarlardan daha az gümrük vergisi alı¬nacak
3.   Fransız tüccarların, aralarındaki sorunlara fransız yargıçlar bakacak
4.   Fransız tüccarlar ile osmanlılar arasındaki sorun¬lara türk yargıçlar bakacak ve bunun için fransız ter¬cü¬manlar görevlendirilecek.
5.   Fransızlara din ve mezheplerinde tam serbestlik tanınacak
6.   Osmanlı vatandaşları fransa denizlerinde ve top¬raklarında aynı haklardan yararlanacak
7.   Bu anlaşma hükümdarların sağ kaldıkları sürece geçerli olacak.
Kanuni kapitülasyonlarla almanya'ya karşı, avrupa¬' da denge ve güç kurmayı amaçladı. Kapitülasyon an¬laşması, osmanlılar için önemli siyasi bir başarıdır.
Fransızlar her padişah değişiminde anlaşmayı yeni¬leyerek zamanla, osmanlı aleyhine siyasi ve ticari üstün¬lükler kazandılar. 1740 yılında kapitülasyonlar süresiz ola¬rak uzatıldı. Osmanlı devleti'nin güçsüzlüğünden ya¬rarlanan diğer avrupalı devletler de kapitülasyonlar ka¬zandılar. Bu durum, osmanlı devleti'nin sanayileşmiş devletlerin açık pazarı olmasına neden oldu. Ka-pitülas¬yonlar lozan anlaşmasıyla kaldırıldı.
 
Doğuda gelişmeler
 
iran seferlerinin nedenleri
a)   safevilerin, bağdat ve çevresini alarak osmanlı sınırına yakın bölgelerde hareketlen-mesi
b)   safevilerin, ortak sınırı bölgesinde kendi halkına karşı izledikleri baskılı yönetimin, os-manlının ipek ve ba¬harat ti¬caretini aksatması
c)   osmanlı yönetimindeki bitlis emirinin, safevilere, safevilerin, azerbeycan valisinin os-manlılara geçmesi
d)   iran'ın, bağdat valisinin, osmanlı tarafına katıl¬ması, safevilerin bu duruma müdahele etmesi
 
ırakeyn seferi (1534)
kanuni bitlis emiri şeref hanı cezalandırmak ve bağdatı almak için sefere çıktı. Azerbeycan alındı. Bağ¬dat alındı. Gilan ve şirvan'daki ipek tica¬reti osmanlıların denetimine girdi.
 
İran seferi (1548)
iran'da taht kavgasına giren şehzadenin osmanlılara sığınması sonucu, safeviler, tebriz'i, nahçevan'ı ve van çevresini aldı.
Kanuni, safevi tehlikesini bitirmek, azerbeycanı bü¬tünüyle almak için sefere çıktı. Van ve teb-riz'i aldı.
Nahçevan seferi (1554)
safeviler, avusturya savaşlarından yararlanarak doğu anadolu'yu almak için doğu anadolu'-ya girdi. Ka¬nuni safevilere kesin bir darbe vurmak için üçüncü defa sefere çıktı. Safeviler'e ait olan nahçevan, revan ve ka¬rabağ alındı.
Bu savaşlar her iki devlet için zararlı olmuştur. Ka¬nuni avusturya savaşlarından dolayı safeviler'in barış teklifini kabul etti.
Amasya antlaşması (1555)
bu anlaşma, osmanlılar ile iranlılar arasındaki ilk resmi antlaşma¬dır. Buna göre:
h   azerbaycan, tebriz, doğu anadolu ve ırak os¬manlıların oldu.
H   sınır bölgesinde saldırılar yapılmayacak
ı. Selim devrinden itibaren başlayan savaşlar durdu.
 
Denizlerde gelişmeler
 
rodos'un fethi (1522):
rodos, fatih zamanında kuşatılmış, fakat alınama¬mıştı. Osmanlı gemilerine saldıran sen jan şovalyeleri batı anadolu kıyılarını tehdit ediyorlardı. Mısır ve suriye¬'nin alınma¬sından sonra bu adanın alınması ge¬rekli oldu.
Şovalyeler avrupa'dan yardım gelmeyince adayı bo¬şalttılar. Şarlken şovalyeleri malta adasına yerleştirdi.
 
Preveze deniz savaşı (1538)
alman kralı şarlken, doğu akdenizde osmanlı üs¬tün¬lüğüne son vermek için, andrea dorya yönetiminde bir¬leşik haçlı donanmasını kurdu.
Kanuni barbarosu istanbul'a çağırdı. Barbaros kap¬tan–ı derya oldu. Cezayir'in beylerbeyi olduğu ilan edildi.
Venedik, ceneviz, malta, ispanya ve portekiz de¬niz kuvvetlerinden oluşan haçlı donanması, barbaros tara¬fından yenilgiye uğratıldı.
Savaştan sonra, venedikliler ticaretlerinin aksayaca¬ğını gördüler ve barış yaptılar. Buna kar-şılık mora, dal¬maçya kıyılarındaki kaleleri osmanlılara bıraktılar.
 
Trablusgarb'ın alınması (1551)
şarlken tunus'u almak için malta'daki sen jan şo¬valye¬leri aracılığıyla saldırılar başlattı. Bu-nun üzerine, turgut reis şovalye¬lerin elindeki trablusgarb'ı aldı. Trablusgarb beylerbeyi oldu.
 
Cerbe adasının fethi (1559)
turgut reis, önceleri kendisine bağlı olan cerbe adasını, trablusgarb körfezinin güvenliği için, ispanyol¬lardan almak istedi. Turgut reis ve piyale paşa, andrea dorya yönetimindeki haçlı donanmasını yendiler. Ada turgut reis'in yönetimine bırakıldı.
 
 
Malta seferi (1565)
malta adasına yerleştirilen sen jan şovalyeleri os¬manlı gemilerine saldırıyorlardı. Haçlı do-nanması bu adayı üs olarak kullanıyorlardı.
Kanuni, cezayir ve trablusgarbın güvenliği için maltanın alınmasını kararlaştırdı.
Yapılan kuşatma başarıszlıkla sonuçlandı.
 
Hint seferleri
 
nedenleri
h   portekizlilerin, ümit burnu yoluyla uzakdoğu mallarını avrupa limanlarına taşımaları.
H   portekizlilerin, hint okyanusunda ve kızıldeniz çevresinde, müslümanların ticaretlerini engellemeleri
h   deniz yoluyla hac'a giden müslümanların güven¬liğinin bozulması
h   hindistan'daki müslümanlara portekizlilerin sal¬dırması
h   osmanlı devleti'nin kendisini islâm dünyasının koruyucusu olarak görmesi
mısır ve hicaz'ın osmanlı topraklarına katılmasıyla, portekizliler ile osmanlılar karşılaşmışlardır. Hint ticaret yolunu yeniden müslümanların denetimine almak ve hint müslümanlarına yardım etmek amacıyla, dört deniz se¬feri düzenledi.
 
Birinci hint seferi (1538)
gucerat sultanı bahadır şahın yardım istemesi üze¬rine, mısır beylerbeyi süleyman paşa komutasında yar¬dım gönderildi. Yemen, aden kıyıları alındı. Hindistanın batı kıyılarındaki gucerata varıldı. Yeni gucerat sultanı, osmanlı egemenliğine girmemek için osmanlılara yar-dım etmedi. Hint okyanusunda portekiz'e karşı güç olu¬nacağı gösterildi.
 
İkinci hint seferi (1551)
piri reis basra körfezindeki hürmüz boğazını por¬tekizlilerden alamadı. Donanmayı kuvvetlen-dirmek için mısır'a döndü. Piri reis savşatan kaçmakla suçlana¬rak idam edildi.
 
 
Üçüncü hint seferi (1552)
murat reis, basrada'ki osmanlı donanmasıyla por¬tekizlilerle savaştı. Başarılı olamadı.
 
Dördüncü hint seferi (1553)
seydi ali reis, basra'daki osmanlı donanmasıyla hürmüz boğazını geçti. Portekizlileri yenil-giye uğrattı. Hint okyanusundaki fırtınalara osmanlı donanması da¬yanmadı. Seydi ali reis istanbul'a geri döndü. Başından geçen olayları yazdığı mir'atül – memalik adlı eserde anlattı.
 
Hint seferlerinin sonuçları :
h   osmanlı devlet adamlarının hindistan'ın gelecek¬teki ekonomik önemini anlayamadılar. Portekizliler bu önemi kavradılar.
H   akdenize göre yapılan osmanlı gemilerinin hind okyanusuna dayanaklı olmadığı anlaşıldı.
H   portekizlilere karşı kesin üstünlük kazanılmadı.
H   yemen, habeşistan kıyıları, osmanlılara katıldı. Kızıldeniz, basra körfezinde egemenlik sağlandı.
H   osmanlı devleti habeş, yemen, basra, lahsa ol¬mak üzere yeni eyaletler kurarak bu böl-geleri yönetti.
 
Sokullu mehmet paşa:
sadrazam sokullu aslen hırvat kökenlidir. Devşirme olarak enderun'da yetiştirildi. Kanuni za-manında sıra¬sıyla kaptan–ı derya, rumeli beylerbeyi, vezir ve veziri azamlık (sadrazam) gö-revlerine atanmıştır.
Sokullu, kanuniden sonra ıı. Selim ve ııı. Murat dö¬nemlerinde de sadrazamlık yaptı. Bu süreçte devlet işle¬rinde birinci derecede sorumlu oldu. Bundan dolayı so¬kullu'nun yönetimde aktif olduğu döneme osmanlı ta¬ri¬hinde "sokullu devri" denilir. Sokullu devri, ııı. Murat zamanında (1579) yılında sokullu mehmet paşanın öldü¬rülmesiyle sona ermiştir.
   

Iı.selim dönemi (1566-1574)

–   sakız adası cenevizlilerden alındı (1568).
–   yemen tamamen osmanlıya bağlandı (1568).
–   güney doğu asya'daki endonezya adalarından biri olan sumatra adasında yaşayan müslümanlara por¬tekiz saldırıları nedeniyle yardım gönderildi.
–   kıbrıs venediklilerden alındı (1571). Doğu akde¬niz'deki ticari ve siyasi çalışmalar tama-men osmanlıların egemenliğine alındı.
–   inebahtı deniz savaşı oldu (1571). Kıbrıs'ın os¬manlılara geçmesine tepki olarak kurulan haçlı do¬nan¬ması osmanlı donanmasınıııı mora'daki inebahtı li¬ma¬nında yaktı. Sokullu donan-mayı kısa zamanda oluş¬turdu. Bunun üzerine venedikliler ticari çalışmalarını sürdürmek için osmanlı devletiyle barış yaptı.
–   tunus ispanyollar'dan geri alındı (1574).
Iıı. Murat  devrinde 1574 – 1579 yılları arasında olaylar
–   lehistan kralı ölünce ülkede taht kavgaları çıktı. Sokullu fransa'nın desteğini alarak, erdel beyini lehis¬tan kralı yaptı. Böylece osmanlı devletinin etkinliği baltık denizine kadar ulaştı.
   Fas sultanlığında iktidar çekişmesi vardı. Sokullu, cezayir beylerbeyi ramazan paşa'yı, portekizlilerin, bu¬rada üstünlük kurmasını önlemek için görevlendirdi. Por¬tekiz kralı, vadi–üs sebil savaşında yenilgiye uğ¬ra¬tıldı. Fas sultanlığı osmanlı himayesine girdi (1577). Atlas ok-yanusuna ulaşıldı.
   Safeviler'de iktidar çekişmesi olunca, kafkasya seferine çıkıldı. Kafkasya'da bir kısım yerler alındı. Kırım hanlığı ile karadan bağlantı kuruldu.
Sokullu mehmet paşa ve türk–islam dünyası
don – volga kanal projesi
don–volga kanal projesi, sokullu don (ten) ve volga (idil) ırmaklarını bir ka¬nalla birleştirerek, donan¬mayı, karadenizden, hazar denizine geçirmeyi düşün¬müştür. Bu projedeki başlıca amaçları şun¬lardır:
   altınordu devletinin yıkılmasıyla kurulan türk han¬lıklarını, osmanlı egemenliğine almak.
   Türk hanlıklarını, rus egemenliğinden kurtarmak.
   İran savaşlarında asker ve malzeme göndermeyi kolaylaştırmak ve iran'ı almak.
   Orta asya türkleriyle yakın ilişkiler kurmak.
Süveyş projesi
amaçları:
   hindistandaki ve endonezya'daki müslümanlarla bağlantı kurmak
   hind deniz ticaretinden yararlanmak, uzakdoğu asya ülkeleriyle ilişkiler kurmak
   portekizlilerin hint okyanusundaki etkinliğini sona erdirmek, ortadoğuda kara ticaretini geliştirmek
   akdeniz ticaretini yeniden canlandırmak
marmara – karadeniz kanal projesi
sakarya nehri, sapanca gölü ve izmit körfezini birbi¬rine bağlayarak karadeniz ve marmara ara-sında deniz yolu kurulmasını sağlamak. Mimar sinan bu projeyle gö¬revlendirildi. Çalışmalar sonuçsuz kaldı.
–   don ve volga kanal projesi, kırım han'ın gücünü ve yetkilerini kaybedeceğini düşüne-rek işçileri isyana teşvik etmesi, projeyi başarısızlıkla sonuçlanmasına ne¬den oldu.
Sokullunun öldürülmesi
kanuni dönemi dışında, hiçbir sefere katılmaması, sefer¬lere karşı olması, çevresndekileri görevlere ata¬ması, sokulluya eleştiriler yapılmasına neden oldu. Bu durumlar sokullunun öldürülmesine neden oldu (1579). Osmanlı tarihçilerine göre sokullunun öldürülmesiyel yükselme devri sona erdi. Duraklama devri başladı.
Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx