3.
|
Tushum kelishik
|
-ni, -n
|
Kimni? Nimani?
|
4.
|
Jo’nalish kelishik
|
-ga, -ka, -qa, -na, -a
|
Kimga? Nimaga?
|
5.
|
O’rin – payt kelishik
|
-da
|
Kimda? Nimada?
|
6.
|
Chiqish kelishik
|
-dan
|
Kimdan? Nimadan?
|
Qaratqichkelishigidagiotdoimotbilanbog’lanadi:maktabninghovlisi,kitobningvarag’i.Tushumkelishigidagiotdoimfe’lbilanbog’lanadi: maktabnisevish, kitobnio’qish.
Jo’nalish,o’rin–paytvachiqishkelishiklaridagiotlarfe’lbilan, ba’zanesaboshqaso’zlarbilanhambog’lanadi: maktabgabormoq, maktabdabo’lmoq, maktabdankelmoq, kitobdanminnatdor, ukamdankatta.
Jo’nalishkelishigiqo’shimchasiktovushibilanbitganso’zlarga-katarzida, g’, qtovushibilanbitganso’zlarga–qatarzidaqo’shilib, mumtozadabiyotda–ga, -na, -atarzidauchraydi: ko’ylak+ga=ko’ylak-ka, bog’+ga=boqqa, uyiga, yorima, qo’lina.
Qaratqich, tushumvajo’nalishkelishigidagiotlarbelgili (qo’shimchali)vabelgisiz (qo’shimchasiz) qo’llanishimumkin: maktab(ning)bog’i, xat(ni) yozdi, Andijon(ga) ketdi.
Tayanchso`zlar:ot,egalik, birlik, ko’plik, shaxs, kelishik, qaratqich, tushum, jonalish, o’rin-payt, chiqish, belgili, belgisiz.
Mavzunimustahkamlashuchunsavollar:
1) Otlardaegalikkategoriyasiningifodalanishhaqidaso’zlang.
2) Otlarda kelishik kategoriyasi qanday ifodalanadi?
Topshiriqlar.
1-topshiriq: Egalik shakllaridagi otlarni ko’chirib yozing, shaxs va sonini aniqlang. Masalan: davri – III shaxs, birlik.
to’lqin волна
halovatli спокойный, спокойно
ufq горизонт
vafodorпреданный, верный
tikстройный, ровный, прямой
imonliздесь, порядочный
bo’y cho’zganрастущий
2-topshiriq: Nuqtalar o’rniga mos otlarni qo’yib, so’z birikmalarini ko’chiring.
... onasi, ... bordi, ... chiqdi, ... ko’chasi, ... jo’nadi, ... intizomni, ... kichik, ... o’qidi, ... javobi.
Dostları ilə paylaş: |
