Davlat pirovard sarflari - bu korxonalarning pirovard maxsulotlarini va iqtisodiy
pesurslarni, xususan ishchi kuchini sotib olishga davlatning (boshqaruvning quyi
va maxalliy organlari bilan birga) barcha sarflarini o‘z ichiga oladi. Ammo u
davlatninr barcha ijtimoiy to‘lovlarini bartaraf qiladi, chunki bunday sarflar
yuqorida ta`kidlanganidek joriy ishlab chiqarishning ko‘payishini aks ettirmaydi,
balki davlat daromadlarining oila va alohida shaxslarga berilishi hisoblanadi.
Chet elliklarning milliy iqtisodiyot tovarlariga sarflari huddi mamlakat ichidagi
iste`molchilik sarflari kabi milliy ishlab chiqarish darajasiga bog‘liq. Shu sababli
YaMMni sarflar bo‘yicha hisoblashda tovar va hizmatlarga chet elliklarning
sarflari, ya`ni eksport qiymati ham qo‘shiladi. Boshqa tomondan, iste`molchilik va
investision sarflar hamda davlat mablag‘larining bir qismi import qilingan, ya`ni
chet elda, ishlab chiqarilgan tovarlarga sarflanadi. Milliy ishlab chiqarish umumiy
hajmi asossiz oshib ketmasligi uchun import hajmi YaMMdan chiqariladi. Buning
uchun eksport va import miqdorlari o‘rtasidagi farq aniqlanadi. Bu farq tovar va
hizmatlarning sof eksporti, yoki oddiy qilib sof eksport deyiladi. Sof eksport ijobiy
va salbiy bo‘lishi mumkin. Agar eksport importdan ortiq bo‘lsa, bu ijobiy va salbiy
bo‘lishi mumkin. Agar eksport importdan ortiq bo‘lsa. Bu ijobiy, aks holda salbiy
bo‘ladi.
Qarab chiqilgan sarflarning to‘rt toifasiga uy ho‘jaliklariga hizmat ko‘rsatuvchi
notijorat muassasalar (kasaba ittifoqlar, siyosiy partiyalar, diniy tashkilotlar va
ijtimoiy tashkilotlar) pirovard sarflari va moddiy aylanma vositalari zahirasidagi
o‘zgarishlarni qo‘shib chiqish yo‘li bilan.
1993 yil O‘zbekistonda sarflar (foidalanish) bo‘yicha YaIM 5095,2 mlrd. So‘mni
tashkil qilgan.
Shu jumladan:
Pirovard iste`molga sarflar - 4184,9 mlrd. sўm (82,1%)
