O`zbekiston davlatchiligi tarixi

VI SEMESTR UCHUN JAMI
26
Seminar mashg’ulotlar taqsimoti
№
Mavzular
Qisqacha mazmuni
Soati
1
O`zbek
davlatchiligi tarixi
fanining predmeti,
maqsadi, vazifalari.
Boshqaruv
asoslarining
shakllanishi va
davlatchiligining
tashkil topishi.
Davlatchilik tushunchalari. Davlatchilikning kelib
chiqishi to`g`risidagi sivilizatsiyaviy yondashuvlar.
Davlatlar paydo bo`lishining ishlab chiqarish usuliga
asoslangan “Sharq yo`li”, mulkchilikka asoslangan
“Yevropacha yo`li”. Davlatning kelib chiqish
to`g`risidagi nazariyalar.
4
2 Qadimgi
davlatchilik turlari
Qadimgi davlatlarning rivojlanish bosqichlari,
ijtimoiy iqtisodiy munosabatlar,boshqaruv tizimidagi
4

---

240
va boshqaruv
shakli.
funksiya-lar,
iqtisodiy
funksiyalar,
ijtimoiy
funksiyalar, harbiy-siyosiy funksiyalar, hududiy
funksiyalar va ularning faoliyatlari.
3
Ilk o’rta asrlarda
davlatchilik va
boshqaruv (V-VIII
asr o’rtalarigacha)
O’zbekiston xududida rivoj topgan ilk shahar-
davlatlar, Axamoniylarning cheklanmagan podsho
xokimiyati (mutloq monarxiya), satrapliklarda
boshqaruv tizimi, Aleksandr Makedonskiyning
boshqaruv
faoliyati,
Yunon-Baqtriya
davlat
boshqaruv tartibi va davlat tuzimi. Dovon va Qang`
davlatlari hududi, Kushon davlati (podsholigida)
xo`jalik boshqaruvi.
4
4
Somoniylar
davlatining
boshqaruv tizimi.
Somoniylar xukmronligi
o`rnatilgandan
keyin
Ismoil ibn Axmad davrida kumush tangalar ko`plab
ishlab chiqariladi. Keyinchalik oltin tangalar paydo
bo`la boshlaydi. Oltin tangalarga nisbatan a`lo sifatli
kumushdan ko`plab zarb qilingan tangalar mamlakat
tashqarisiga xam chiqib ketgan.
Somoniylar tomonidan zarb qilingan tangalardagi
yozuvlar xuddi xalifalik davrida zarb qilingan
tangalardek edi. Mis yoki kumush tangalarning bir
tomonida bir yoki ikki qator axyon-axyonda uch
qator
yozuvlar
uchraydi. Dirxamlarda faqat
Somoniylar noibining ismi yozilibgina qolmay,
xalifalarni ismlari xam yozilgan.
4
5
Qoraxoniylar
davridagi davlat
boshqaruvi.
Qorahoniylar davlati, ma`muriy tuzulishi, hududi,
davlat boshqaruvi tartiblari, ijtimoiy-siyosiy tuzum,
(Xoqon, Qoraxan): huquq tartiboti.
4
6
G`aznaviylar va
Saljuqiylarning
boshqaruv
tartiblari.
G`aznaviylar va saljuqiylarning boshqaruv tizimi.
Ulargacha bo`lgan boshqaruvdagi o`zgarishlari va
ularning o`ziga xosligi. Bulardan tashqari mahalliy
va ma`muriy boshqaruvdagi o`xshashliklarna ko`rish
mumkin
4
7 Xorazmshaxlar
davlatining
Xorazmshox-Anushtaginiylar davlatining ma`muriy
tuzulishi, boshqaruv tartiblari, ijtimoiy-iqtisodiy
4

---

241
boshqaruv tizimi.
hayoti.
8
Chig`atoy ulusining
boshqaruv
tartiblari.
Chig`atoy ulusi-ma`muriy tuzulishi va boshqaruv
tartiblari, harbiy-siyosiy va davlat boshqaruvining
qarorvtopishi va ijtimoiy-iqtisodiy hayot.
4
9
Amir Temur va
temuriylar davrida
Movarounnaxr va
Xurosonda
davlatchilik rivoji
Amir Temurning siyosiy hokimiyatni qo`lga olishi
va markazlashgan davlat asoslarini yaratilishi. Amir
Temur zukko, tajribali va siyosatdon, buyuk davlat
arbobi. Davlat boshqaruvidagi islohotlar. Amir
Temurning el yurtni o`z tasarrufi va itoatida tutish
uchun tuzgan o`n ikki “tuzug”i, davlat boshqaruvida
dargoh va devonlar. Dargoh eng oliy davlat idorasi.
Devondagi Vazirlar (birinchisi Vaziri a`zam,
Ikkinchisi Harbiy vazir, Uchunchisi turli sabalarga
ko`ra nazoratsiz qolgan mol-mulklar, Sayyoxlar va
ziyoratchilar ishlari bo`yicha mutasaddilar, to`rtinchi
moliya vaziri, beshinchi Adliya vaziri, oltinchi
nazoratchi devoni mushrifga rahbarlik qilgan,
yettinchi devoni insho) faoliyati. Ma`muriy hududiy
boshqaruv. Davlatni usullarga bo`lib boshqarish.
Saroydagi mansab va unvonlar. Diniy va qozixonalar
unvonlari. Harbiy mansablar. Amir Temurning
harbiy islohoti va uning bugungi kundagi ahamiyati.
10