Ifiguraning qoidalari: Kichik asos tasdiq, katta asos umumiy bo‘lishi kerak (moduslari: AAA, AEE, IAI, IEO).
II figuraning qoidalari: Asoslar sifat jihatdan farq qiladi va katta asos umumiy bo‘ladi. Uning xulosasi doimo inkor bo‘ladi (moduslari: AEE, EAE, IEO, OAO).
III figuraning qoidalari: Kichik asos tasdiq mulohaza va asoslardan biri umumiy mulohaza bo‘ladi. Bu figuradan umumiy xulosa chiqarib bo‘lmaydi (moduslari: AAI, AEO, IAI, AII, AOO, IEO).
IV figuraning qoidalari: Bir asos ham inkor, ham juz’iy bo‘lishi mumkin emas. Har ikki asos tasdiq bo‘lsa, kichik asos juz’iy bo‘lolmaydi (moduslari: AAI, AII, EAE, AEO, IEO).
Nasiriddin Tusiy har bir figuraning nechta to‘g‘ri modusi bo‘lishi mumkinligini hisoblab chiqadi. Nomukammal sillogizmlar xulosasining zaruriyligini isbotlash uchun ularni qanday qilib birinchi figuraga keltirishni ko‘rsatib beradi. Masalan, IV figuraning EAE modusi xulosasining zaruriyligini isbotlash uchun asoslarning o‘rni almashtriladi va I figuraning AEE modusi hosil bo‘ladi. IV figuraning AEO modusi xulosasining zaruriyligini isbotlash uchun asoslarning o‘rnini almashtrib bo‘lmaydi. Lekin kichik asosni aylantirish orqali II figuraning IEO modusi hosil qilinadi.
Nasiriddin Tusiy ham ustozlari kabi implikativ va diz’yunktiv mulohazalarni shartli mulohaza deb ataydi. Asoslari shunday mulohazalardan iborat bo‘lgan xulosa chiqarishni shartli sillogizm deb ataydi. U shartli xulosa chiqarishning uch ko‘rinishini qayd etadi:
I. Faqat implikativ mulohazalardan tashkil topgan.
II. Faqat dizyun’ktiv mulohazalardan tashkil topgan.
III. 1. Implikativ va qat’iy mulohazalardan tashkil topgan.
2. Dizyun’ktiv va qat’iy mulohazalardan tashkil topgan.
3. Implikativ va dizyun’ktiv mulohazalardan tashkil topgan.
Tusiy faqat implikativ mulohazalardan tashkil topgan xulosa chiqarish ham sillogizmning 4ta figurasi ko‘rinishida bo‘lishini ta’kidlaydi. Masalan:
Ifigura Hamma vaqt A-V bo‘lganda, S-D bo‘ladi.
Hamma vaqt S-D bo‘lganda, X-Z bo‘ladi. Hamma vaqt A-V bo‘lganda, X-Z bo‘ladi.
II figura Hamma vaqt A-V bo‘lganda, S-D bo‘ladi.
Hech qachon X-Z bo‘lganda, S-D bo‘lmaydi. A-V bo‘lganda, X-Z hech qachon bo‘lmaydi.
III figura Hamma vaqt A-V bo‘lganda, S-D bo‘ladi.
Har safar A-V bo‘lsa, X-Z bo‘ladi. S-D bo‘lganda, X-Z bo‘ladi.
IV figura Hamma vaqt A-V bo‘lganda, S-D bo‘ladi.
Hamma vaqt X-Z bo‘lgandi, A-V bo‘ladi. S-D bo‘lganda, X-Z bo‘ladi.
Nasiriddin Tusiyning ta’kidlashicha, faqat dizyun’ktiv mulohazalardan tashkil topgan xulosa chiqarish sillogizm ko‘rinishida bo‘lmaydi. Ayiruvchi (dizyunktiv) xulosa chiqarish har ikki asosi ayiruvchi mulohazadan iborat bo‘lgan, asoslardan biri ayiruvchi, boshqasi qat’iy bo‘lgan turlarga bo‘linadi. Asoslardan biri ayiruvchi, boshqasi qat’iy bo‘lgan turi asoslari tasdiq mulohaza bo‘lgan yoki biri tasdiq, boshqasi inkor bo‘lgan ko‘rinishlarga ega. Tusiy bunday xulosa chiqarishda qat’iy mulohaza ayiruvchi mulohazaning bir qismi bilan bog‘lanadi deb ta’kidlaydi. Tusiyning bu tasnifi formal mantiqdagi sof ayiruvchi va ayiruvchi qat’iy xulosa chiqarishga to‘g‘ri keladi.
