O’zbekiston Respublikasi Axborot Texnologiyalari va
Kommunikatsiyalarini Rivojlantirish Vazirligi
Muhammad Al-Xorazmiy Nomidagi Toshkent Axborot
Texnologiyalari Unversiteti Urganch filiali
Tizimlar va signallarni qayta ishlash fani bo’yicha
Amaliy ish - 3
Bajardi : 963-19 guruh talabasi Rustamov Ixtiyor
(F.I.O)
Tekshirdi : Saparbaev Rahmon
(F.I.O)
Urganch-2022
Mavzu:
Norekursiv filtrlash algoritmini o’rganish
Ishdan maqsad: FIR va IIR filtrlash usullari bilan yaqindan tanishish
Nazariy qism:
FIR filtr – chekli impuls xarakteristikali filtr. Nutqni tanish tizimlarida
signallarni filtrlash jarayoni asosiy vazifalardan biri hisoblanadi.
Hozirda signallarga
ishlov berish uchun turli raqamli filtrlardan foydalaniladi. Odatda nutq signallarini
filtrlashda FIR filtr tanlansa, birinchi navbatda uning koeffitsentlari hisoblanadi. Shu
koeffitsentlar yordamida filtr quriladi. filtr sigmentlangan sohadagi shovqinlarni
yo‘qotishda, yuqori chastotani kamaytirishda, turli chastotalarni kuchaytirishda va
yo‘qotish jarayonlarida foydalaniladi.
Cheksiz impuls xarakteristikali filtr (Rekursiv filtr, IIR-filtr) yoki IIR-filtr
(IIR – infinite impulse response) – kirish o’rnida o’zining bir yoki undan ortiq
chiqishini ishlatuvchi chiziqli elektron filtrdir, ya’ni teskari aloqani hosil qiladi.
Bunday filtrlarning asosiy xususiyati shundaki, ularning impulsli o’tkazuvchi
xarakteristikasi vaqt sohasida cheksiz uzunlikka ega bo’lsa, o’tkazuvchi funksiya
ratsional-kasrli ko’rinishga ega. Bunday filtrlar ham analogli, ham raqamli bo’lishi
mumkin.
IIR filrtlarga Chebishyov filtri, Battervort filtri, Kalman filtri va Bessel filtri
misol bo’la oladi.
Dinamik xarakteristikalari.
Diskret IIR-filtrni tavsiflovchi ayirma tenglamasi vaqt sohasida kirish va
chiqish signallari o’rtasida aloqa o’rnatadi.
Bu yerda P kiruvchi signal tartibi, 𝑏𝑏
𝑖𝑖
-kiruvchi signal koeffitsiyentlari, Q-teskari
aloqa tartibi, 𝑎𝑎
𝑖𝑖
-teskari aloqa koeffitsiyentlari, x(n) – kirish va y(n) – chiqish
signallari.
Uni quyidagi ixcham ko’rinishda yozish mumkin:
Filtr yadrosini topish uchun
x(n) = δ(n) . Bu yerda δ(n) – delta-funksiya
Bu holda impuls o’tkazgichli funksiya (filtr yadrosi) quyidagicha bo’ladi:
Impuls o’tkazgichli funksiyaning Z-o’tishi IIR-filtrning o’tuvchi
funksiyasini beradi:
IIR-filtrni amalga oshirish.
Quyidagi ko’rinishdagi o’tkazishli funksiya ko’rilayotgan bo’lsin:
U holda bunday tizimning kirish va chiqishi orasidagi bog’lanish
ayirma tenglamasini qanoatlantirishi lozim:
Bu tenglama o’tkazuvchi funksiya ifodasidan bevosita yozilishi mumkin. Shu
holatda, bu tenglamaga muvofiq keladigan zanjir qurish formasini to’g’ri forma 1
deb nomlanadi. FIR –JARAYONI XISOBLANMOQDA
IIRfiltrning 1 tipini to’g’ri-to’g’ri amalga oshirilishi
IIRfiltrning 2 tipini to’g’ridan-to’g’ri amalga oshirilishi (kanonik bo’lmagan)
IIRfiltrning to’g’ridan-to’g’ri amalga oshirilishi (kanonik)
Dostları ilə paylaş: |