Oʻzbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xozazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti telekommunikatsiya texnologiyalari fakulteti 044-20 guruh

O’rnatilgan operatsion tizimlar. Ularning asosiy xususiyatlari va qo’yilgan talablar.

Zamonaviy operatsion tizimlarining(OT) turli komponentlari ko’p joylarda va bir biriga bog’liq bo’lmagan xolda ishlab chiqarilayapti. Bu narsa Lunix yadrosi asosidagi OTda yaqqol ko’riniladi. Bunday yondoshuv OT barcha tabaqalarda standartlashtirish kiritilishi uchun paydo bo’ldi. UNIX komponent arxitekturasi yordamida Linux va FreeBSD erkin dasturlardan tuzilgan to’liq funktsional server va stolli tizimlar paydo bo’lishiga olib keldi. Ammo tizimni komponentli modeli yangi savollarni xal qilishni talab qiladi. Turli dasturlar orasida tizimda bog’lanishlar paydo bo’ladi va dasturni kichik o’zgarilishi xam unga bog’liq bo’lgan barcha komponentlarni yangilashni talab qilishi mumkin. Komponent tizimidagi dasturiy ta’minotni boshqarish masalasiga birinchi navbatda tizim birliligini saqlash kiradi. Dasturiy ta’minotni (DT) tuzish va qo’llash quyidagi rollarni bo’lishini talab qiladi:

• ishlab chiqaruvchi;

  
  

• tizimliadministrator;

  
  

• foydalanuvchi.

  
  

Zamonaviy erkin tarqalish modelida yana bir rollar guruxi paydo bo’ldi – distributivlar ishlab chiqaruvchilar. Ular turli mustaqil komponentlarni yagona va foydalanishga tayyor yechimlarga birlashtiruvchi integratorlar funktsiyalarini bajaradilar. Distributivlar ishlab chiqaruvchilar Lunix OTda keng axamiyatga ega bo’ldilar. Dasturni tuzish,o’rnatish va qo’llanish jarayonida asosiy rollar va bog’lanishlar 4.4 rasmda keltirilgan.
Kompyuter barcha funktsiyalardan foydalanish uchun alohida operatsion tizimni talab qilmagani uchun, alohida apparat operatsion tizimini qo'yish uchun qanday sabab bor? Buning asosiy sababi - tizimning barcha imkoniyatlarini ishga solmasdan, imkoniyatlarning kengaytirilishi. Natijada, quvvatni tejash rejimida ham, to'liq operatsion tizimlarni ishlatish ham kompyuter ichidagi komponentlarning yarmidan ko'proq kuch ishlatadi. Internetni ko'rib chiqsangiz, ammo ma'lumotlarni saqlamasangiz, optik haydovchi yoki qattiq diskdan foydalanishingiz kerakmi?
Kompyuterda o'rnatilgan operatsion tizimning boshqa asosiy foydasi - tizimni ma'lum funktsiyalar uchun ishlatish imkoniyatini tezlashtirish. O'rtacha tizim Vista operatsion tizimini sovuq boshlanishdan to'liq ochish uchun har qanday joyda bir dan besh minutgacha davom etadi. Ichki operatsion tizim bir necha soniyalarda sovuq boshlashdan yuklanishi mumkin. Albatta, kompyuterning barcha xususiyatlaridan foydalana olmaysiz, lekin BIOSni miltillovchi yoki veb-saytga kirishni tekshirsangiz, butun tizimni ochishingiz kerakmi?

Qanday OS o'rnatilgan bo'lmasdan, ommaviy axborot vositalaridan farqli bo'lgan OS o'rnatilgan?

Multimedia noutbuklarida keng tarqalgan xususiyatlardan biri, tizimdagi barcha funktsiyalarni va operatsion tizimni ishga tushirmasdan kompyuterda audio CDni yoki DVD filmni o'qishni boshlash qobiliyatidir. Bu, aslida kompyuter ichidagi o'rnatilgan operatsion tizimning bir misolidir. Ichki operatsion tizim, xususan, audio va videoning ijro etilishi uchun tizimdagi apparat xususiyatlaridan foydalanish uchun moslashtirilgan. Ushbu operatsiyani bajarish foydalanuvchining media funktsiyalarini tezkor ravishda va to'liq operatsion tizimda ishlayotganda qo'shimcha foydalanilmagan xususiyatlar uchun zarur bo'lgan barcha kuchlardan foydalanishga imkon bermaydi.

U ichiga o'rnatilgan kompyuter bilan ishlaydigan kompyuter kerakmi?

Kompyuterda o'rnatilgan operatsion tizimga ega bo'lish foydali bo'lishi mumkin, ammo u, albatta, qanday ilovalar va xususiyatlar mavjudligiga bog'liq. U shuningdek, o'rnatilgan kompyuter tizimining turiga ham bog'liq. Faqatgina BIOSni kompyuterga yoqish yoki tiklash uchun mavjud bo'lgan o'rnatilgan operatsion tizim deyarli har qanday kompyuterda foydalidir. Veb-brauzerni ochadigan ko'milgan operativ tizim tizza kompyuter uchun foydali bo'lishi mumkin, ammo ish stoli kompyuter uchun emas. Bunday xususiyatning bir misolidan biri sayohatchilar uchun aeroportga chiqishdan oldin parvoz yoki ijaraga olingan mashina maqomini tezda tekshirish uchun bo'lishi mumkin. Xuddi shu xususiyat mobil bo'lmagan tizim uchun foydali emas. Ehtimol, siz ochish uchun vaqt talab qilishingiz mumkin.
Buni yodda tutib, ishlab chiqaruvchilardan marketing xiragiga sotib olishdan oldin o'rnatilgan operatsion tizimning xususiyatlarini kompyuter bilan qanday ta'minlaganligini bilib oling. Bu juda foydali xususiyat yoki hech qachon ta'sirlanmagan narsa bo'lishi mumkin