Oʻzbеkiston rеspublikasi axborot tеxnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

5-LABORATORIYA ISHI 
VTP PROTOKOLI SOZLASH 
Ishdan maqsad: 
Lokal tarmoqda yaratilgan
 
VLAN lar 
oʻrtasida marshrutizatsiyani amalga oshirish va VTP protokolini 
ishlash tamoyili bo`yicha amaliy ko`nikmalarni hosil qilish. 
Nazariy qism 
Virtual LAN trunking protocol (VTP) - bu VLANlarni samarali 
boshqaruvini ta’minlaydiga qulay vosita hisoblanadi. Bu bir vaqtning 
oʻzida tarmoqdagi bir nechta komutatorlarga avtomatik ravishda 
VLAN xususiyatlarini tayinlash imkonini beradi. Ushbu vositaning 
qulayligini toʻliq baholash uchun katta tarmoqdagi tarmoq ma'muri 
sifatida tasavvur qilish kerak. Aytaylik, ushbu tarmoq 500 ta 
komutatorga va 100 dan ortiq VLANga ega. VLANlar oʻzlarining 
sozlanmalariga muvofiq magistrallar orqali ma'lumot almashishi 
uchun VLAN raqamlar ularni ishlab chiqarishda ishtirok etadigan 
barcha komutatorlarda bir xil boʻlishi kerak. Bundan tashqari, u yoki 
bu VLANlarning nima uchun moʻljallanganligini kuzatib borish 
masalan, "ushbu tarmoq ijro etuvchi boshqaruv uchun, bu tarmoq esa 
oddiy xodimlar uchun" va boshqalarni hisobga olish kerak. Hatto 
ushbu (juda tipik) xususiyatlarning oʻzi ham bunday katta tarmoqdagi 
VLANlarni sozlash bilan bogʻliq qanday qiyinchiliklar mavjudligini 
tushunishga imkon beradi. Agar foydalanuvchi porti notoʻgʻri 
VLANga joylashtirilgan boʻlsa, nima boʻlishini tasavvur qilish kifoya, 

---

52 
chunki kimdir VLAN 115 oʻrniga VLAN 151ni notoʻgʻri kiritishi 
mumkin? 
Ushbu muammoni hal qilishda yordam berish uchun VTP 
dasturiy ta'minoti tarmoq ma'muri tomonidan VLAN sozlanmalarini 
avtomatik ravishda amalga oshiradi va VLAN nomlari va raqamlarini 
bitta komutatorda aniqlashga imkon beradi va keyin butun korxona 
boʻylab tarqatiladi. Shuni ta'kidlash kerakki, VTP dasturi barcha 
komutatorlarga VLAN ma'lumotlarini tarqatmaydi (chunki bu 
aksariyat tarmoqlarda muammoli hodisalarni sodir boʻlishiga sabab 
boʻlishi mumkin); boshqa komutatorlarga faqat quyidagilar (ism, 
raqam va boshqa asosiy ma'lumotlar) yuboriladi. 
Ushbu maqsadga erishish uchun birinchi navbatda VTP 
dasturiy ta'minoti (VTP protokoli ishlagandan soʻng) barcha magistral 
portlarda 
VLAN 
konfiguratsiyasi 
toʻgʻrisidagi 
ma'lumotlarni 
yuboradi. Shunday qilib, qoʻshni komutatorlarga topologiyada 
VLANlarning mavjudligi va ularning konfiguratsiyasi toʻgʻrisida 
ma'lumot beriladi. Keyin ushbu komutatorlar VLAN ma'lumotlarini 
ularga biriktirilgan komutatorlarga tarqatadi va hokazo. 
Ish rejimlari
(VTP Modes). VTP dasturi komutatorda uchta 
rejimdan birida ishlashi mumkin: mijoz, server va transparent. Ushbu 
rejimlar quyida tavsiflangan. 
Mijoz rejimi.
Ushbu rejimda komutator oʻz domeniga xos 
boʻlgan VTP e'lonlarini qabul qiladi va tarqatadi. Ushbu e'lon bilan 
komutator VLAN konfiguratsiyasiga oʻzgartirish kiritadi. Komutator 
mijoz rejimida boʻlganda, VLAN konfiguratsiyasiga toʻgʻridan-toʻgʻri 
oʻzgartirish 
kiritilmaydi. 
Shuning 
uchun, 
mijoz 
rejimida 
komutatorning VLAN konfiguratsiyasiga oʻzgartirishlar faqat VTP 
protokoli yordamida amalga oshirilishi mumkin. 
Server rejimi.
Ushbu rejimda komutator, shuningdek, 
boshqaruv domeni bilan bogʻliq boʻlgan VTP xabarnomalarini qabul 
qiladi va tarqatadi, shuningdek, yangi e'lonlarni yaratadi. Ushbu rejim 
sizga VLAN ma'lumotlarini toʻgʻridan-toʻgʻri komutatorning oʻzida 
oʻzgartirish, shu jumladan VLANlarni boshqarish domenidan qoʻshish 
va olib tashlashga imkon beradi. VTP boshqaruv domeni 
konfiguratsiyasini oʻzgartirish konfiguratsiya versiyasi raqamini 
yangilashga olib keladi. Ushbu yangilanish boshqaruv domenidagi 
barcha komutatorlarni oʻzlarining VTP konfiguratsiyalarini yangi 
ma'lumotlar bilan yangilashga majbur qiladi. Odatda har bir 

---

53 
boshqaruv domenida faqat bitta VTP-server boʻlishi kerak; Bundan 
tashqari, ushbu komutatorlarning konfiguratsiyasini oʻzgartirish 
huquqlarini diqqat bilan bajarish kerak. Aks holda, boshqaruv domeni 
boʻylab tarqaladigan xatolar yuzaga kelishi mumkin. (agar 
konfiguratsiyani qayta koʻrib chiqish raqami yetarlicha katta boʻlsa, 
bu xatolarni tuzatish juda koʻp vaqt talab qilishi mumkin). 
Transparent rejimi.
Transparent rejimda VTP ma'lumotlari 
yoʻnaltiriladi, ammo ushbu xabar tarkibidagi VLAN konfiguratsiyasi 
ma'lumotlari e'tiborga olinmaydi. Qarama-qarshi rejimda toʻgʻridan-
toʻgʻri komutatordagi VLAN konfiguratsiyasiga oʻzgartirish kiritishga 
ruxsat beriladi, ammo bunday konfiguratsiya oʻzgarishlari faqat ushbu 
lokal komutatorga tegishli boʻladi. 
VTP boshqaruv domenlari.
 
VTP boshqaruv domenlari VTP 
konfiguratsiyasini boshqarish uchun ishlatiladi. Boshqarish domenida 
VTP protokolida qatnashadigan barcha komutatorlar bilishi kerak 
boʻlgan ma'lum bir nom bor, boshqacha aytganda, agar komutator 
VTP domeniga tegishli boʻlmasa, u ushbu domenga yuborilgan 
VLAN ma'lumotlarini olmaydi. Komutatorlar faqat bitta VTP 
domeniga tegishli boʻlishi mumkin va VTP domeni toʻgʻri ishlashi 
uchun bir qator shartlarni bajarish kerak. 
Avvalo, VTP domeni yonma-yon boʻlishi kerak. VTP 
ma'lumotlari bitta komutatordan ikkinchisiga oʻtishi uchun ushbu 
komutatorlarning barchasi uzilishlarga ega boʻlmagan bitta VTP 
domeniga tegishli boʻlishi kerak, masalan, 1-rasmda koʻrsatilgan 
konfiguratsiyada VTP e'lonlari hech qachon Diablo komutatoriga 
yetib bormaydi, chunki bitta domendagi boshqa komutatorlarga bitta 
ulanish ulanmagan.
5.1-rasmda koʻrsatilganidek, Countach va Diablo komutatorlari 
orasidagi aloqa mavjud boʻlsa. 
Bundan tashqari, VTP ma'lumotlari faqat magistral kanallar 
yaratilgan portlar orqali tarqaladi. Shuning uchun, magistral 
konfiguratsiyasi notoʻgʻri boʻlsa yoki magistral ishlamay qolsa, VTP 
ma'lumotlari toʻxtatiladi. 
Agar ushbu shartlar bajarilmasa, VTP dasturi toʻgʻri 
ishlamasligi mumkin. Shuning uchun, odatda, tarmoqdagi barcha 
komutatorlarni bir xil VTP boshqaruv domeniga tegishli ravishda 
sozlash osonroq boʻladi. 

---

54 
Jalpa
Countach
F355
Diablo
5.1-rasm. VTP ma'lumotlari domenlardan biriga (Lamborghini) yetib 
bormaydigan konfiguratsiyaga misol 
VTP versiyalari. 
VTP protokoli tarmoqda ishlatilishi mumkin 
boʻlgan ikkita versiyaga ega: 1-versiya va 2-versiya. Ushbu versiyalar 
mutlaqo bir-biriga mos kelmaydi va ikkala versiya bir vaqtning oʻzida 
bir xil tarmoqqa joylashtirilsa, tartibsizlik paydo boʻladi. VTP 2-
versiyasi oddiygina 1-versiyada mavjud boʻlmagan ba'zi bir 
qoʻshimcha funksiyalarni oʻz ichiga oladi, ammo ulardan faqat 
ikkitasi, aksariyat tarmoqlar uchun juda muhimdir: virtual tarmoqlarni 
qoʻllab-quvvatlaydigan token Ring va bir nechta transparent rejim. 
Token Ring VLAN ma'lumotlarini Token Ring muhitida 
tarqatish uchun komutatorda VTP dasturidan foydalanishga imkon 
beradi. Ushbu funksionallik koʻpgina zamonaviy tarmoqlarda kamdan 
kam qoʻllaniladi. Shu bilan birga, koʻp domenli transparent VTPni 
qoʻllab-quvvatlash bir nechta VTP domeni ishlatilgan har qanday 
tarmoq muhitida juda muhimdir. 
VTP 
1-versiyasi 
transparent 
rejimda 
ishlaydigan 
komutatorlarning faqat VTP reklamasidagi boshqaruv domeni 
oʻzlariga mos keladigan boʻlsa, VTP ma'lumotlarini tarqatishini 
belgilaydi. Boshqacha qilib aytganda, agar transparent rejimda 
ishlaydigan komutator Corp VTP domeniga tegishli boʻlsa va Org 
domeni uchun reklama oladigan boʻlsa, u holda bu reklamani boshqa 
komutatorlarga 
uzatmaydi. Boshqa tomondan, 
VTP-ning 2-
versiyasida, barcha VTP-reklamalar domendan qat'iy nazar tarqatiladi. 
VTP (ingliz. VLAN Trunking Protokol) - lokal hisoblash 
tarmog`i protokoli bo`lib, tanlangan trank portda VLAN haqida 
axborot almashish uchun xizmat qiladi. VTP – vlanlarni dinamik 
tarzda sinxronizatsiyalash uchun ishlatiladi;

---

55 
3 xil rejimi mavjud: 
1.
Client
– VLAN larni o`zgartirish, o`chirish, yaratish mumkin 
emas; 
2.
Transparent
– bunda, switchda sinxronizatsiya amalga 
oshirilmaydi, switch faqat o`tkazuvchi vazifasini bajaradi; 
3. 
Server
– VLAN bilan istalgan funksiyalarni bajarish 
mumkin; 
Vtp serverda vlan yaratiladi Clientlar avtomatik serverda 
yaratilgan VLAN larni qabul qiladi. Xavfsizlik ta ‘minlash maqsadida 
bu 
protokolda 
Client 
switch 
vlan 
yarata 
olmaydi, 
faqat 
foydalanuvchilarni o`zlariga biriktira oladi. Tarmoqda qandaydir 
oʻzgarish yuz bersa (masalan yangi vlan qo`shilishi yoki olib tashlash) 
faqat VTP server orqali amalga oshiriladi. 
VTP-da uchta xabar turi mavjud: 
1.