Oʻzbеkiston rеspublikasi axborot tеxnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi
Yüklə 7,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Masofaviy-vektor
protokollari (Distance-vector Routing Protocols): - RIP Aloqa kanali holati boʻyicha protokollari (Link-state Routing Protocols): - OSPF - IS-IS Ba'zan klassik masofa-vektor protokollari oʻrtasidagi sezilarli farqlarni ta'kidlash uchun uchinchi sinf rivojlangan masofaviy-vektorli protokollar(advanced distance-vector) ajralib turadi. - EIGRP 69 Qoʻllash sohasiga koʻra, ular quyidagilarga boʻlinadi: Domenlararo marshrutlash protokollari (EGP): - BGP Domen ichidagi yoʻnaltirish protokollari (IGP): - OSPF - RIP - EIGRP - IS-IS RIP. RIP masofaviy vektor algoritmiga asoslangan va keng qoʻllaniladi. RIP (Routing Information Protocol) - bu eng oddiy marshrutlash protokollaridan biri. Kichik kompyuter tarmoqlarida qoʻllaniladigan marshrutizatorlarga marshrutlash ma'lumotlarini dinamik ravishda yangilashga imkon beradi (yoʻnalish va masofa), uni qoʻshni routerlardan olish imkonini beradi. Protokolning asosiy afzalligi shundaki, uni sozlash oson va yuqori malakali xizmat koʻrsatuvchi xodimlar talab qilinmaydi. Protokol ochiq va deyarli barcha tarmoq qurilmalari ishlab chiqaruvchilarining tarmoq qurilmalarini qoʻllab-quvvatlaydi. RIP protokolining ikkinchi versiyasi MD5 xeshlash algoritmi asosida aniq matnda (shifrlanmagan) marshrutlash boʻyicha ma'lumotlarning tasdiqlangan almashinuvini qoʻllab-quvvatlaydi. RIP - bu marshrut metrikasi sifatida qadamlar(xop) asosida ishlaydigan masofaviy vektorli marshrutlash protokoli. Uning asosiy xususiyatlari: - marshrutni tanlashda koʻrsatkichlar sifatida oʻtish (xop) soni qoʻllaniladi; - xoplar soni 15 dan oshsa, paket tashlanadi; - Odatda har bir RIP marshrutizator har 30 soniyada toʻliq marshrutlash jadvalini tarmoqqa uzatadi, natijada past tezlikli aloqa liniyalariga koʻproq yuk tushadi; - RIP UDP port 520 yordamida TCP / IP modelining 4- qatlamida (ilova qatlami) ishlaydi. 70 Ishonchli tarmoq Ishonchsiz tarmoq RIPV2 MD5 RIPV2 MD5 RIPV2 MD5 6.2-rasm. RIPv2 protokolida autentifikatsiya Protokol tarmoq ishonchliligi uchun yuqori talablarga ega boʻlmagan lokal tarmoqlar va malakasi past tarmoq ma'murlari uchun keng tarqalgan. RIPv2 GNS3 (Graphical Network Simulator) muhitida qoʻllanilganligi 6.3-rasmda keltirilgan. RIPning asosiy operatsiyalari juda sodda va quyida tavsiflangan juda oddiy qoidalardan iborat: - marshrutizator yuklangandan soʻng, u biladigan amalga oshiriladigan yagona marshrutlar - bu toʻgʻridan-toʻgʻri ulangan tarmoqlarga yoʻnalishlar. - RIP 1-versiyasiga koʻra, marshrutizator barcha ma'lum tarmoqlar haqidagi ma'lumotlarni toʻgʻridan-toʻgʻri ulangan barcha tarmoqlarga uzatadi. Buning uchun ishlatiladigan paketlarga yangilanishlarni qabul qiladi. - RIP marshrutizatorlari RIP translyatsiyalarini qabul qilishadi. Bu ularga boshqa marshrutizatorlardan oʻzlari olishlari mumkin boʻlmagan tarmoqlar haqida ma'lumot olishlariga imkon beradi. - RIPda ishlatiladigan metrika - bu sakrashlar soni (bu koʻrsatkichni norasmiy ravishda marshrutizatorlar soni sifatida belgilash mumkin) va har bir tarmoq uchun RIP translyatsiyalarida 71 reklama qilinadi. RIP uchun ruxsat etilgan maksimal sakrash soni 15 hisoblanadi. - RIP marshrutizatoridan olingan har qanday marshrut ma'lumotlari ushbu marshrutizator orqali marshrut bilan bogʻliq deb taxmin qilinadi. Boshqacha qilib aytadigan boʻlsak, agar A marshrutizator B marshrutizatorga yangilanish yuborgan boʻlsa, u holda B marshrutizator ushbu yangilanishga kiritilgan tarmoqlarga navbatdagi oʻtish tezligining oxirida joylashgan deb taxmin qiladi. - Yangilanishlar ma'lum vaqt oraligʻida yuboriladi. 6.3-rasm. GNS3 muhitida RIPv2 protokol bo`yicha qurilgan tarmoq topologiyasi EIGRP. EIGRP (Enhanced Interior Gateway Routing Protocol ) protokoli- bu turli topologiyalar va muhitlar uchun mos boʻlgan ichki shlyuz protokoli. Yaxshi ishlab chiqilgan tarmoqda EIGRP protokoli minimal tarmoq trafigini sarflaydi. Cisco Systemsning EIGRP protokoli - bu IGRPning asl versiyasining takomillashtirilgan versiyasi hisoblanadi. Protokol gibrid va Diffuzatsion-yangilash algoritmiga (DUAL) asoslangan. EIGRPning asosiy afzalliklari quyidagilardir: - normal ishlash vaqtida tarmoq resurslaridan juda kam foydalanish; faqat dastlabki aloqa paketlar barqaror tarmoqda uzatiladi; 72 - oʻzgarish sodir boʻlganda, faqat marshrut jadvalidagi oʻzgarishlar tarqaladi, butun marshrut jadvali emas; bu marshrutlash protokolining oʻzi tarmoqqa qoʻyadigan yukni kamaytiradi; - tarmoq topologiyasining oʻzgarishi uchun qisqa yaqinlashish vaqti (ba'zi holatlarda yaqinlashish deyarli bir zumda boʻlishi mumkin); EIGRP - bu diffuzion yangilash algoritmi (DUAL) yordamida tarmoq ichidagi manzilga eng qisqa yoʻlni hisoblab chiqadigan kengaytirilgan masofaviy vektor protokoli. EIGRP quyidagilarni taqdim etadi: - faqat ma'lum bir vaqtda talab qilinadigan yangilanishlar yuboriladigan tizim; bunga qoʻshnilarni topish va parvarish qilish orqali erishiladi; - marshrutizator tomonidan siklsiz yoʻllarni aniqlash usuli; - tarmoqdagi barcha marshrutizatorlar uchun topologik jadvallardan yaroqsiz marshrutlarni olib tashlash jarayoni; - yoʻqolgan manzilga boradigan yoʻllarni qidirishda qoʻshni tugunlarni soʻroq qilish jarayoni. EIGRPning soʻnggi versiyasi hujumchilarning marshrut jadvali yozuvlarini yozishlariga toʻsqinlik qiladigan va ularni MD5 xeshlash algoritmi asosida tasdiqlaydigan xavfsizlik xususiyatiga ega (6.6- rasm). Toshkent Buxoro Samarqand 192.168.1.2 192.168.1.6 192.168.1.1 192.168.1.5 6.4-rasm. EIGRP protokolida autentifikatsiya 73 6.5-rasm. GNS3 muhitida EIGRP protokol bo`yicha qurilgan tarmoq topologiyasi OSPF. ( Open Short-est Path First Protocol (OSPF)) Hozirda nisbatan koʻp qirrali va korporativ tarmoqlarda sozlanishi oson boʻlgan dinamik marshrutlash protokoli hisoblanadi. Dastlab, protokol murakkab topologiyalarga ega boʻlgan (65 536 marshrutizatorgacha) yirik tarmoqlarda ishlashga moʻljallangan edi. U bogʻlanish holati algoritmiga asoslangan va tarmoq holatidagi oʻzgarishlarga yuqori qarshilik koʻrsatadi. OSPF (Open Shortest Path First) - bu kanal bogʻlanishi holati texnologiyasiga asoslangan dinamik marshrutlash protokoli boʻlib Dijkstra algoritmidan(Dijkstra’s algorithm) foydalanib, eng qisqa yoʻlni topadi. Biznes uchun ushbu protokoldan foydalanish quyidagi afzalliklarga ega: - xatolarga bardoshlik. Biron bir marshrutizator ishlamay qolsa, ma'lumot almashinuvi darhol boshqa marshrutga oʻtadi, bu esa tarmoqning ishlamay qolishini oldini oladi; 74 - tejamkorlik. Tugunlar orasidagi aloqa ishonchli tarzda zaxiralanadi va strukturani oʻzgartirish katta mehnat xarajatlarini talab qilmaydi. Shunday qilib, tizimni ta'minlaydigan koʻplab xodimlarni saqlab qolish shart emas. - xavfni kamaytirish. Ushbu texnologiyadan foydalanish ishlamay qolish xavfini, shuningdek tizimning texnik xizmat koʻrsatuvchi xodimlarga bogʻliqligi xavfini sezilarli darajada kamaytiradi. OSPF dinamik marshrutlash protokoli sifatida qanday ishlashi quyidagi diagrammada berilgan. 6.6-rasm. OSPF protokolida autentifikatsiya BGP (ing. Border Gateway Protocol, chegaraviy shlyuz protokoli) Internetdagi asosiy dinamik marshrutlash protokoli hisoblanadi. BGP protokoli boshqa dinamik marshrutlash protokollaridan farqli oʻlaroq, marshrut ma’lumotlarini alohida marshrutlagichlar oʻrtasida emas, balki butun avtonom tizimlar oʻrtasida almashish uchun moʻljallangan va shu sababli, tarmoqdagi marshrutlar haqida ma’lumotlardan tashqari, avtonom tizimlarga yoʻnalishlar toʻgʻrisida ham ma’lumot olib boradi. Hozirda bu Internetdagi asosiy dinamik marshrutlash protokoli hisoblanadi. 75 BGP protokoli avtonom tizimlar (inglizcha AS - autonomous system), ya'ni marshrutlarni aniqlash uchun domen ichidagi marshrutlash protokolidan foydalanadigan yagona texnik va ma'muriy nazorat ostidagi marshrutizatorlar guruhlari oʻrtasida qismtarmoqlarga kirish imkoniyati toʻgʻrisida ma'lumot almashish uchun moʻljallangan. Paketlarni boshqa marshrutizatorlarga yetkazib berishni aniqlash uchun oʻzlari va domenlararo marshrutlash protokoli. Oʻtkazilgan ma'lumot ushbu tizim orqali kirish mumkin boʻlgan AS roʻyxatini oʻz ichiga oladi. Eng yaxshi marshrutlarni tanlash tarmoqda qabul qilingan qoidalarga asoslanadi. BGP sinfsiz adreslashni qoʻllab-quvvatlaydi va marshrut jadvallarini qisqartirish uchun marshrut sarhisobidan foydalanadi. Protokolning toʻrtinchi versiyasi 1994 yildan beri amal qiladi, avvalgi barcha versiyalari eskirgan. BGP, DNS bilan birga, Internetning ishlashini ta'minlaydigan asosiy mexanizmlardan biridir. BGP protokoli yordamida ma’lumot almashadigan marshrutizatorlar tarmoqlar haqidagi ma'lumotlar bilan bir qatorda ushbu tarmoqlarning turli xil atributlari uzatiladi, ular yordamida BGP eng yaxshi marshrutni tanlaydi va marshrut siyosatini tuzadi. Yoʻnalish haqida ma'lumot bilan uzatiladigan asosiy xususiyatlardan biri bu ma'lumot oʻtgan avtonom tizimlarning roʻyxati. Ushbu ma'lumotlar BGPga tarmoqning avtonom tizimlarga nisbatan qayerdaligini aniqlashga, keraksiz marshrutlarni yoʻq qilishga va shuningdek, qoidalarni sozlash uchun ishlatilishiga imkon beradi. Marshrut bir avtonom tizimdan boshqasiga bosqichma-bosqich amalga oshiriladi. Barcha BGP qoidalari asosan tashqi/qoʻshni avtonom tizimlarga nisbatan tuzilgan. Ya'ni, ular bilan oʻzaro munosabatlar qoidalari tavsiflangan. BGP katta hajmdagi ma'lumotlar bilan ishlaganligi sababli (IPv4 uchun jadvalning hozirgi hajmi 450 mingdan ortiq marshrutni tashkil qiladi), uning konfiguratsiyasi va ishlash tamoyillari ichki dinamik marshrutlash protokollaridan (IGP) farq qiladi. BGP eng yaxshi marshrutlarni yoʻlning texnik xususiyatlariga (tarmoq kengligi, kechikish va hk) asoslanib emas, balki siyosat asosida tanlaydi. Lokal tarmoqlarda, eng muhimi, tarmoqning yaqinlashish tezligi, oʻzgarishlarga javob berish vaqti va ichki 76 dinamik marshrutlash protokollaridan foydalanadigan marshrutizatorlar, marshrutni tanlashda, qoida tariqasida, yoʻlning ba'zi texnik xususiyatlarini taqqoslashadi, masalan, kanallarning oʻtkazuvchanligi. Ikkala provayderning kanallarini tanlashda koʻpincha qaysi kanalning texnik xususiyatlari yaxshiroq boʻlishi emas, balki kompaniyaning ba'zi ichki qoidalari muhim ahamiyatga ega. Masalan, qaysi kanal kompaniya uchun arzonroq. Shuning uchun BGP filtrlar, marshrut reklamalari va atributlarni oʻzgartirishlar yordamida tuzilgan qoidalar asosida eng yaxshi marshrutni tanlaydi. Protokolning asosiy xususiyatlari BGP - bu quyidagi umumiy xususiyatlarga ega boʻlgan path- vector protokoli: - ma'lumotlarni uzatish uchun TCP dan foydalanadi, bu protokol yangilanishlarini ishonchli yetkazib berishni ta'minlaydi (port 179); - faqat tarmoq oʻzgargandan soʻng yangilanishlarni yuboradi (vaqti-vaqti bilan yangilanishlar boʻlmaydi); - TCP ulanishini tekshirish uchun vaqti-vaqti bilan doimiy xabarlarni yuboradi; - protokol metrikasi yoʻl vektori yoki atributlar deb ataladi. 6.7-rasm. BGP protokoli asosida qurilgan tarmoq topologiyasi |