O`zbekiston respublikasi davlat soliq qo`mitasi soliq akademiyasi m. I. Kutbitdinova «institutsional iqtisodiyot»

Xulosa
Davlatning ikkita ideal xilini taqqoslashga yakun yasaymiz:
Shartnomaviy
Ekspluatatorlik
Maqsadi
Jamiyat
a’zolarining
umumiy
daromadi (YaIM)ni ko`paytirish,
transaksiya xarajatlarini pasaytirish
Davlat apparatini nazorat qiluvchi
guruhning
rentasini
(soliq
tushumlarini) ko`paytirish
Vazifalari
(funksiyalari)
Shaxslar o`rtasidagi qator bitimlarda
kafillik, mulkchilik huquqlarini
Kafil roli bilan chegaralanmagan holda
iqtisodiy va ijtimoiy o`zaro

---

122
tafsirlash va himoya qilish
hamkorlikka faol aralashish
Vositalar
(majbur
qilish
monopoliyasidan
foydalanish)
Ijtimoiy
shartnoma
va
konstitutsiyaviy doiralar bilan
chegaralangan
Davlatni nazorat qiluvchi guruhning
siyosiy irodasiga bog`liq
«Prinsipal-agent»
muammosini hal etish
mexanizmlari
Prinsipal
–
fuqaro:
demokratik
nazorat
mexanizmlari,
konstitutsiyaviy
doiralarning
mavjudligi, muqobil variantlarning
mavjudligi.
Prinsipal – davlat: qonunga ixtiyoriy
bo`ysunish me’yorlarini yoyish
Prinsipal – fuqaro: mavjud emas.
Prinsipal – davlat: majbur qilish va
kuch ishlatishdan foydalanish, har
tomonlama
nazoratni
amalga
oshirishga urinish
Byudjet cheklovlari
Qat’iy,
byudjetni
tasdiqlashning
demokratik tartiboti bilan cheklangan
Yumshoq
Daromadlarning asosiy
moddalari
Birinchi
navbatda
«bozor»
soliqlaridan tushumlar
Musodara soliqlari va soliqdan tashqari
tushumlar
Xarajatlarning asosiy
bandlari
Adliya, huquqni muhofaza qilish
faoliyati
Mudofaa, davlat boshqaruvi, huquqni
muhofaza qilish faoliyati
Byudjet
taqchilligini
qoplashning asosiy
usullari
Tashqi bozordagi qarzlar
MBning hukumatga qarzlari, ichki
bozordagi
qarzlar,
musodara
solig`ining turi sifatida majburiyatlarni
bajarishdan bosh tortish ham mumkin