O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovalar vazirligi

Kontakt chokli payvandlash rejimlari parametrlari

Kontakt chokli payvandlash rejimining parametrlari quyidagilar:

– payvandlash tok kuchi , kA;
– impulsning davomiyligi , s;
– payvandlash tezligi , m/min;
– disk elektrodining diametri (rolik) va uning kengligi ish yuzasi yoki egrilik radiusi , mm;
– elektrodni siqish kuchi , N.
Rejim parametrlarining qiymatlari bir–biriga bog'liq. Kontakt chokli payvandlashda yumshoq va qattiq rejimlar qo'llaniladi.
Payvandlash tokining kuchi payvandlanadigan metallning turi va qalinligi va payvandlash tezligiga qarab tanlanadi. Xuddi shu payvandlangan metall bilan chok payvandlash uchun tok kuchi nuqta payvandlashdan 20 ... 50% yuqori. Kam uglerodli po'latlarda payvandlash toki kuchining keng diapazonida payvandlanadi – 8 dan 24 kA gacha; toblanuvchan kam legirlangan po'latlarni – pasaytirilgan tok kuchida – 20 kA gacha; yanada kamroq tok kuchi austenitli korroziyaga chidamli po'latlarni payvandlash uchun ishlatiladi – 4 dan 18 kA gacha.
Ferromagnit po'latlardan yasalgan mahsulotlarda bo`ylama choklarni amalga oshirishda tok kuchi sezilarli darajada o'zgaradi: detalni payvandlash pallasiga kiritilganda, tok kamayadi va payvandlash oxirida u to'liq erishi uchun etarli bo'lmaydi. Qisman, bu qiyinchilik ikki tomondan payvandlash bilan, turli toklarda uchastkalarda payvandlash yoki payvandlash jarayonida tokni sozlash orqali bartaraf etiladi.
Tok impulslarining davomiyligi, ular orasidagi pauzalar va ularning nisbati payvandlanadigan metall turiga, payvandlash tokining kuchiga va payvandlash tezligiga bog'liq. Impuls va pauza davomiyligi o'rtasidagi quyidagi taxminiy nisbatlar qo'llaniladi :
–kam uglerodli va korroziyaga chidamli po'latlar uchun
= (1 ... 1.2) ;
– toblanuvchan po'latlar uchun
= (0,5 ... 0,8) ;
– alyuminiy legirlanganlari uchun = (1,5 ... 2) .
Himoya qoplamali kam uglerodli po'lat qattiq rejimlarda (qoplamani saqlab qolish uchun) payvandlanadi. Har bir nuqtani shakllanishidan oldin qoplamani eritilgan holatda ushlab turish uchun qisqa pauza o'rnatiladi, masalan, rux bilan qoplangan po'latlar uchun = (0,25 ... 0,3) .
Tok impulsining va pauza davomiyligi o`zgaruvchan tok mashinalarida payvandlash uchun sanoat toki chastotasi davriga karrali (0,02 s) bo'lishi kerak.
Disk elektrodlarining siqish kuchi kontakt nuqtali payvandlashda bilan bir xil sharoitlarga qarab tanlanadi. Siqilish kuchining kattaligi disk elektrodlarining (roliklarning) konstruktsiyasi va chidamliligi va aylantirish yuritmasining quvvati bilan cheklanadi. Qalinligi 1 ... 3 mm bo'lgan kam uglerodli po'latni payvandlash uchun 3000 ... 9000 N siqish kuchi o'rnatiladi, austenitli korroziyaga chidamli po'lat – 3000 ... 13000 N, alyuminiy legirlanganlari – 3500 ... 7000 N.
Payvandlash tezligi nuqta qadamining o'lchamiga va tok impulsi va pauza davomiyligiga bog'liq.
Ko'pgina chokli payvandlash mashinalarining payvandlash tezligi 0,5 ... 5 m / min oralig'ida. Ba'zi mashinalarda uning pastki va yuqori chegaralari 0,2 va 10 m / min. Quvurlarni chok bilan payvandlash tezligi 15 m/min ga etadi.
3.2–jadval.

Payvandlanadigan detallarning qalinligiga ko`ra disk elektrodlarining (roliklarning) o'lchamlariga
Detal qalinligi, mm	Olchamlari, mm
0.3	6	3	15…25
0,5	6	4	25…50
0,8	10	5	50…75
1	10	5	75…100
1.2	12	6	75…100
1.5	12	7	100…150
2	15	8	100…150
2.5	18	10	150…200
3	20	10	150…200

Disk elektrodlarining (roliklarning) o'lchamlari payvandlanadigan metallning qalinligi va detallarning konstruktsiyasiga bog'liq. 250 ... 300 mm diametrli diskli elektrodlar yaxshi sovutiladi; disk elektrodlarining diametri 150 mm dan kam bo'lsa, ularning yeyilishi sezilarli darajada oshadi.

Disk elektrodlarining ishchi qismining o'lchamlari (disk qalinligi Se, ishchi yuzaning kengligi be va egrilik radiusi Re) 3,2– jadvalda keltirilgan.