O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovalar vazirligi

3.1 Payvand konstruktsiyani (mahsulotni) yoki moslamani chizmasi

Payvandlangan konstruktsiyani (mahsulotni) yig'ish chizmasi yoki yig'ish–payvandlash moslamasining chizmasi quyidagilarni oz ichiga olishi kerak:

• 
  payvandlangan konstruktsiyaning (mahsulotning) tasvirlari, bu chizma bo'yicha tarkibiy komponentlarning joylashuvi va o'zaro bog'lanishi haqida tasavvur berishi, yig'ish va nazorat qilish imkoniyatini ta'minlashi;
  
• 
  ushbu chizmaga muvofiq bajariladigan va nazorat qilinadigan o'lchamlar, chekli cheklanishlar va boshqa parametrlar va talablar; ma`lumotnomalar sifatida konstruktsiyaning xususiyatini aniqlaydigan detallarning o'lchamlarini belgilash mumkin;
  
• 
  tutashmaning tabiati va uni amalga oshirish usullari bo'yicha ko'rsatmalar, agar tutashmaning aniqligi o'lchamlarning belgilangan maksimal og'ishlari bilan emas, balki tanlash, o'rnatish va boshqalar bilan ta'minlangan bo'lsa, shuningdek, ajralmaydigan bbirikmalarni amalga oshirish bo'yicha ko'rsatmalar (payvandlangan, kavsharli va boshqalar);
  
• 
  mahsulot tarkibiga kiruvchi tarkibiy qismlarning joylashuv raqamlari;
  
• 
  gabarit o'lchamlar, o'rnatish, ulash va boshqa ma`lumotnoma o'lchamlari;
  

texnik shartlar (agar kerak bo'lsa);

• 
  payvandlash materiallari, ulanish turi va tiplarini ko'rsatadigan payvand birikmalar jadvali;
  
• 
  massa mboshqazining koordinatalari (agar kerak bo'lsa).
  

O'rnatish va biriktirish o'lchamlarini belgilashda quyidagilar qo'llaniladi:

• 
  joylashuv koordinatalari;
  

• 
  juftlashtiruvchi mahsulotlar bilan ulanish uchun ishlatiladigan elementlarning maksimal og'ishlari bilan o'lchovlar;
  
• 
  boshqa parametrlar, masalan, tashqi bog`lanish elementlari bo'lib xizmat qiladigan viteslar uchun modul, tishlarning soni va yo'nalishi.
  

Yig'ish chizmalari, qoida tariqasida, quyida keltirilgan KXYT standartlari talablariga mos keladigan soddalashtirishlar bilan amalga oshiriladi. Yig'ish chizmalarida quyidagilar ko'rsatilmasligi mumkin:

• 
  faskalar, yumaloqlashlar (skrugleniyalar), o`yiqlar (protochkalar), chuqurchalar (uglubleniyalar), chiqiqlar (vistuplar), nakatlar, nasechkalar, opletkalar va boshqa kichik elementlar;
  
• 
  sterjen va teshik orasidagi tirqishliqlar;
  
• 
  agar mahsulotning yopiq yoki tarkibiy qismlarini ko'rsatish zarur bo'lsa, qopqoqlar, qalqonlar, korpuslar, bo'linmalar va boshqalar; bunda tasvirning ustiga tegishli yozuv qo'yiladi;
  
• 
  mahsulotning ko'rinadigan tarkibiy qismlari va ularning elementlari to'rning orqasida joylashgan, shuningdek, old tomonda joylashgan komponentlar old tomondan qisman yopiq;
  
• 
  tablichkalar, firma plankalari, shkalalar va boshqa shunga o'xshash tafsilotlardagi yozuvlar, faqat ularning konturini tasvirlanadi.
  

Yig'ish chizmalarida mahsulotlarning tarkibiy qismlarini soddalashtirilgan tasvirlash usullari qo'llaniladi:

• 
  kesmalarda komponentlar kesilmagan holda tasvirlangan, buning uchun montaj chizmalari tuziladi;
  
• 
  tipik, sotib olingan va boshqa keng qo'llaniladigan mahsulotlar soddalashtirilgan tashqi konturlar bilan, kichik o'simtalar, chuqurliklar va boshqalarni ko'rsatmasdan tasvirlanadi.