ragʻbatlantirilishiga ishonish I.ning asosiy aqidalaridir. I. dinida xilmaxil
ibodatlar, duolar, urfodatlar, roʻza tutish, .xatna qilish, oziqovqat sohasidagi
taqiklar, shanba kuni hech qanday ish bilan shugʻullanmaslik, diniy soliklar
9
va yigʻimlar kabi talablar juda qatʼiy qilib qoʻyilgan. I.ning asosiy diniy
kitoblari — Tavrot va Talmudsa belgilangan bun-day koʻrsatmalar orqali
dindor yahudiylarning turmushi, axloqiy va huquqiy hayoti nazorat ostiga
olingan.
Fanda I.ning 4 bosqichi aniqlangan: eng qadimiy I. (Bibliya davri), klassik I. (mil.
av. 536 — mil. 70-yillar), ravvinlar davri va yangi davr I.i (modernistik I.). Eng
qadimiy I., dastlab Falastindagi ikki davlat — Isroil va Yaxudiya davlatlari (mil. av.
11 — 10-asrlar)ning , keyinroq ular birlashgach, yagona yahudiy davlatining dini
boʻlgan. Bu davr Tavrot (Tora)da aks etgan. Tadqiqotlarda aniqlanishicha, uning
tarkibiga kirgan matnlar ogʻza-ki tarzda mil. av. 11—6-asr oʻrtasida shakllangan.
Mil. av. 5-asrda yozib olingan. Bundan keyin I.ning klassik davri boshlanadi
2.4 Yahudiylik manbalari
Talmud. Talmud (qad. yahud. tilida lameyd - o‗rganish) miloddan avvalgi IV
asrlarda vujudga kelgan va yozma Toradan farqli o‗laroq, avloddan-avlodga og‗zaki
ravishda o‗tib borgan. SHuning uchun Torani yozma qonun, Talmudni esa og‗zaki
qonun deb yuritilgan. Talmud Mishna va Gemara kitoblari majmuasi bo‗lib,
Mishna ravvinlar tomonidan Tavrotga yozilgan sharhlar, Gemara esa Mishnaga
yozilgan sharhlardan iborat. Talmudning Falastin (O‗rshalim) va Vavilon (Bavliy)
Dostları ilə paylaş: |
