O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

1.23. Ovqat hazm trakti organlari rentgenologik tekshiruvi
Ovqat hazm trakti organlari rentgenologik tekshiruvi bo`sh (me’da, qizilo`ngacha, ichaklar, o`t yo`llari) va parenximatoz (jigar, medaosti bezi) organlari holatini baholash imkonini beradi. Rentgenokontrast moddasiz o`tkazilgan rentgenologik va rentgenografik tekshiruvlar ichakda ovqat o`tmasligini yoki medaning perforatsiyasida qo`llaniladi. Rentgenokontrst modda (bariy sulfat) qo`llanilishi asosan hazm traktining motor funksiyasi va shilliq qavat joylashishi, yara, o`sma, qisqarish va kengayish qismlarini aniqlashda qo`llaniladi.
Qizilo`ngach tekshiruvi. Rentgenologik tekshiruvga bemorni tayyorlash ko`rsatmaga bog`liq bo`ladi.
Qizilo`ngachdagi yot tanani aniqlashda maxsus tayyorgarlik shart emas.
Qizilo`ngachning motor funksiyasi va uning konturini (qisqarish, kengayish qismlarini va o`smani aniqlash) baholash uchun rentgenoskopiya yoki seriyali rentgenografiya amalga oshiriladi; bunda bemorga ichish uchun rentgenokontrast modda (150-200ml bariy sulfat) beriladi.
Diffensial diagnostika o`tkazish paytida tekshirishdan 15 daqiqa oldin bemorga vrach tomonidan buyurilgan 1ml 0.1%li atropin eritmasi yuboriladi.
Qizilo`ngachning organik torayishida vrach ko`rsatmasiga binoan qalin zond va noksimon rezina yordamida qizilo`ngachdan to`plangan suyuqliq so`rib olinadi.
Meda va o`n ikki barmoqli ichak tekshiruvi.
Rentgenologik tekshiruv bir necha kun oldin boshlanib, o`sha qismlarni ovqat masssasidan va gazlardan xalos qilishdan iborat. Bemoni tayyorlash bosqichlari:
1. Tekshiruvdan uch kun oldin o`simlik mahsulotlaridan va gaz hosil qiluvchi boshqa mahsulotlardan xoli bo`lgan dieta buyuriladi. Mumkin emas yangi pishirilgan non, kartoshka, loviya, sut. Engil kechki ovqatni (kechqurun soat 20 dan kechiktirmasdan) belgilandi. Tuxum, krem, ikra, pishloq, go'sht va baliqsiz ziravorsiz, shakarsiz choy yoki qahva, suvda qaynatilgan pyure mumkin. Tekshiruvdan oldin 2 soat oldin va ertalab bemorga tozalovchi kuxna qoyiladi. Ichni yumshatuvchi dori vositalarni tavsiya etilmaydi, chunki ular gazni ko'paytishiga sabab b’oladi.
Bemorni tekshurivdan 12 soat oldin ogohlantirishi kerak, ertalab nonushta qilmaslik kerak, ichmaslik, dori-darmoni qabul qilmaslik va chekish man etiladi.
Katta ichakni tekshirish. Kolonna - irrigoskopiya (lotin sug'orish - sug'orish) radiologik tekshiruvini o'tkazish uchun - ichakni tarkibidagi va gazlardan to'liq tozalash zarur. Rengenkontrast moddasi - bariy sulfatning 1,5 litr issiq (36-37 ° S) suspenziyasi rengen xonada bevosita ichaklarga kuxna usuli bilan yuvoriladi.
Irrigoskopiyaning o'tkazilishiga qarshi ko'rsatmalar: rektum va uning sfinkterlari kasalliklari (yallig'lanish, shish, oqma, sfinkter rüptürü). Tekshiruv uchun bemorni tayyorlash bosqichlari:
2-3 kun oldin gaz qiluvchi oziq-ovqat mahsulotlari tavsiya etilmaydi. Yangi non, kartoshka, yangi sut, yangi sabzavot va mevalar, meva sharbatlarini ovqat tarkibidan chiqarib tashlash kerak.
Tekshiruv arafasida, bemorga engil kechki ovqat (kechqurun soat 20 dan kech bo'lmagan) beriladi. Qo'ziqorin, kefir, ikra, pishloq, qaynatilgan go'sht va ziravorsiz baliq, shakarsiz choy yoki qahva, suvda qaynatilgan pyure ruxsat etiladi.
Tekshiruv arafasida kechki ovqatdan oldin bemorga 30 gramm xandon yog (kastor yog'i - ichak tutilishiga qarshi ko'rsatma) beriladi.
Kechkurun (kechki ovqatdan keyin 30-40 minut), bemorga tozaluvchi koxna qoyiladi, 1 soatlik interval bilan.
Tehshurivdan 2 soat oldin tozaluvchi koxna qoyiladi.
Tekshiruvdan 30 daqiqa oldin, bemorga gaz chiqaruvchi trubka qoyiladi.
O't pufagini tekshirish. O't pufagining rentgenogrammasi (xoletsistografiya) uning shaklini, holatini va deformatsiyasini, unda toshlar mavjudligini, bo'shatish darajasini aniqlash imkonini beradi. Rengenkontrast modda (masalan, natriy iyodolat - "Bilimin") bemorga ichish uchun beriladi; kontrast modda konsentratsiyasi esa qabul qilinganidan keyin 10-15 soat o'tgach, o't pufagida maksimal darajaga etadi.
Rengenkontrast moddani tomir ichiga yuborilsa, bu ish venoz xolegrafiya deb ataladi. Ushbu usul intrahepatik safro kanallarini kontrastlashga imkon beradi. Bu holda, 20-25 daqiqadan so'ng o't pufagining rasmini va 2-2,5 soatdan keyin o't pufagini olishingiz mumkin.
Bemorni tekshirish uchun tayyorlash preparat kontrasti vositasini qo'llash uslubiga bog'liq.